از جمله دلایل فضیلت شب قدر بلکه والاترین جنبه فضیلت آن نزول قرآن کریم در این شب است که به صورت یک باره بر قلب مقدس پیامبر اعظم(ص) نازل شد و در بقیه عمر مبارک ایشان به صورت تدریجی انجام گرفت. قرآن کریم یکی از علل فضیلت ماه رمضان را همین معنا برشمرده و می‌فرماید: (شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان)؛ «ماه رمضانی که قرآن را در آن فرو فرستادیم؛ کتابی که مردم را راهبر و متضمن دلایل آشکار هدایت و میزان تشخیص حق از باطل است. قرآن کریم علت دیگر فضیلت این شب بزرگ را تعیین مقدرات انسان قلمداد کرده و می فرماید: (انّا انزلناه فی لیلة مبارکة انّا کنّا منذرین - فیها یفرق کل امر حکیم)؛ «ما قرآن را در شبی فرخنده نازل کردیم؛ زیرا که هشدار دهنده بودیم. پس در آن شب هرکاری محکم و استوار می شود».
در گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام مهدی شریف به مراتب استفاده هرچه بهتر از فضیلت‌های شب قدر پرداختیم که مشروح آن را می‌توانید در ادامه بخوانید.
* در باب فضیلت های شب قدر بگویید که مردم ما چطور می‌توانند در این فرصتی که خداوند متعال مقدرات خوب و بد به تعبیری خیر و شر افراد را ثبت و ضبط می‌کند بهره لازم را ببرند؟
**تکلیف یک عمر بندگی مشخص میشود
شب قدر از چند جهت حائز اهمیت است؛ جهت اول شبی که قرآن بر پیامبر نازل شده است. می‌دانید که نزول قرآن بر پیامبر طبق روایات به دو شکل بود؛ اول، دفعی و دوم، تدریجی. دفعی با کلمه انزلناه و نظایر آن در قرآن آمده است: «انا انزلناه فی لیله القدر». تدریجی با کلمه ننزّل و نظایر آن در مصحف شریف وجود دارد. طبق برخی آیات قرآن در شب قدر یا به تعبیر دیگری لیله مبارکه که همان شب قدر است قرآن به صورت دفعی و کامل بر قلب خاتم‌الانبیاء(ص) نازل شده و سپس به صورت تدریجی برای ابلاغ به مردم هم در طول ۲۳ سال رسالت حضرت نازل شده که شواهد فراوانی در کتب فریقین برای این موضوع وجود دارد. اما جهت دوم اهمیت شب قدر به دلیل این است که در این شب، تکلیف یک سال بندگان خدا و طبق نقلی یک عمر افراد مشخص میشود .
**شب قدر در چند شب پنهان شده!
شب قدر شب اندازه‌گیری و تعیین ظرفیت‌هاست؛ شبی است که کارگزاران خداوند تبارک و تعالی در نظام خلقت، ظرفیت‌سنجی بندگان را انجام و آن را جهت بررسی و تأیید به محضر حضرت ولی عصر(عج) می‌برند و آنگاه که حضرت تأیید و امضاء فرمودند به مرحله ابلاغ و اجرا می‌رسد .بنابراین شب بسیار مهمی است و طبق روایات شب‌قدر در چند شب پنهان شده است.
*چرا می‌گویند شب 19 از 21 و 23 از همه مهمتر است و اصلاً این وجه تمایز به چه صورت مشخص شده است؟
**شب تقدیر، تثبیت و ابلاغ
شب‌های نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و طبق نقلی بیست و هفتم ماه مبارک رمضان از لیالی قدر محسوب می شوند . البته درباره شب نیمه شعبان نیز روایاتی داریم که اهمیت آن شب را هم پایه شب قدر دانسته‌اند و آن شب را نیز تعیین کننده در سرنوشت می‌دانند اما فعلاً درباره آن شب بحثی نداریم. از روایات ذیل آیات سوره قدر و برخی روایات دیگر چنین استفاده میشود شب نوزدهم شب تقدیر بندگان، شب بیست و یکم شب تثبیت و نهایی شدن و در شب بیست و سوم امضاء و ابلاغ پرونده توسط ولی الله الاعظم(ع) به تعبیر عوامانه و روان در شب قدر شواهد و مدارک ظرفیت داشتن یا نداشتن انسان‌ها جمع‌آوری میشود.
**توجه به قدر در شب بیست و سوم دوچندان میشود
یعنی ملائکه متصدی این امر، طبق داشته‌های ما و ظرفیت‌هایی که خودمان در وجودمان در طول سال و خاصه در ماه‌های رجب و شعبان و رمضان ایجاد کرده‌ایم، پرونده ما را تشکیل می‌دهند تا فرآیند لازم را طی نماید .در شب بیست و یکم پرونده بررسی نهایی، حذف و اضافه‌هایش انجام و جهت ارائه به محضر خلیفه‌الله امام زمان(عج) آماده میشود و در شب بیست و سوم شب ابلاغ و تأیید است. روایات اشاره به این دارد که در میان همه این شب‌ها شب بیست و سوم از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار است. البته ویژه بودن شب بیست و سوم باعث نمی‌شود که از اهمیت شب‌های قبل غافل شویم. چراکه شب‌های قبل زمینه‌ساز و دخیل در شب بیست و سوم هستند، لذا آن توجهی که شایسته است در شب‌های نوزدهم و بیست و یکم داشته باشیم در شب بیست و سوم دو چندان میشود.
*یک هیئتی و مستمع و جوان ما چه ره توشه‌ای می‌بایست از شب‌های قدر داشته باشد؟
**سرفصل اعمال شب‌های قدر را یادداشت کنید
به‌نظرم دوستان عزیز هیئتی ما که عموماً جوانان و نوجوانان هستند بهترین بهره را از انوار موجود در این شب‌ها خواهند برد مخصوصاً اگر توجه به نکات وارد شده در آداب و اعمال این شب داشته باشند بهتر است تا در فرصت باقیمانده همه ما اعمال شب‌های قدر را از طریق مفاتیح الجنان مرور کنیم تا با آمادگی بیشتری در این میدان و فرصت مغتنم حضور فعالانه و مثمرثمر داشته باشیم. البته مشغله‌ها یک مقداری زیاد است که امکان دارد وقت از دست ما خارج بشود. پیشنهاد می‌کنم دوستان عزیز سرفصل‌های اعمال شب‌های قدر را یادداشت کنند و طبق ترتیب و آداب مأثوره آن‌ها را انجام دهند.
**بیایید از روی اجبار هم برنامه داشته باشیم
نکته بعدی آماده‌سازی فضای ذهنی برای حضور در این شب‌های مهم و حیاتی است یعنی با برنامه‌ریزی دقیق ذهن خود را در این سه شب معطوف به این برنامه مهم و سرنوشت‌ساز کنیم. چطور وقتی انسان می‌خواهد به یک مسافرت بلندمدت برود مدت‌ها روی کارها و لوازم آن سفر تمرکز می‌کند و دغدغه‌های دیگر را کنار می‌گذارد. در این شب‌ها ما باید دغدغه‌هایمان را معطوف به این جهت کنیم و از هر امر غیر ضروری به خاطر رستگاری و نجات خودمان اجتناب نماییم. من همیشه به این مصداق اشاره می‌کنم که به‌خاطر احتمال زلزله در همه کشورها ساخت و ساز بایستی طبق اصول حاکم بر قوانین نظام مهندسی و شهرداری انجام شود، بیایید برای تعیین سرنوشت خودمان ترجیحاً و از روی اجبار هم شده، برنامه داشته باشیم.
**حواس‌مان به قدر باشد
البته کسانی که با شوق و علاقه وافر وارد حریم شب‌های قدر می‌شوند بسیار خوشحال هستند؛ کسانی همچون علما و عرفای بزرگ شیعه که حقیقت شب قدر را درک کردند. در حالات سید بن طاووس صاحب کتاب مشهور لهوف هست که گفت من شب قدر را درک کردم، چون نزول ملائکه و روح بر امام زمان(عج) را با چشم خودم دیدم . پس باید دغدغه‌های خود را دسته‌بندی کنیم و در این مدت همه حواس ما به شب قدر باشد. البته طبیعی است که باید یکسری موانع تمرکز و دقت نظر را نیز از سر راه برداشت مواردی مثل حذف مجالست‌های غیر ضروری، پرهیز از نشست و برخاست با انسان‌های غافل و مادی‌گرا، کنترل فضای مجازی که به نظر بنده خطرناک‌ترین مانع در مسیر وصال شب قدر است. فضای مجازی با همه محاسنش تبدیل به یک پاشنه آشیل برای جامعه اسلامی در مسیر توحید و ولایت شده است .چون وابستگی‌هایی برای ما ایجاد کرده است که از اهداف عالیه و مهم ما را غافل کرده است.
**رمز رقم خوردن تقدیر مناسب و خیر، تقویت ارتباط با قطب دائره امکان است
نکته پایانی توجه به دو مساله است اول اینکه حقیقت شب قدر برپایه برخی روایات معرفت و ارتباط با وجود نازنین حضرت صدیقه طاهره(س) است .لذا با توجه به جایگاه ویژه حضرت زهرا(س) در نظام آفرینش و عنایت خداوند تبارک و تعالی به این بانو، توسل و استمداد از این وجود نورانی و ام الائمه النجباء در تعیین سرنوشت ما بسیار اثربخش و تعیین کننده خواهد بود. نکته بعد اینکه همه این امور شب‌های سه گانه قدر به اذن خدا در اختیار خلیفه او و امام وقت حضرت مهدی(عج) قرار دارد لذا لازم است ارتباط روحی و معنوی خود را با قطب دائره امکان و آن یگانه دوران بیش از پیش تقویت کنیم. بدیهی است اگر این تقویت ارتباط انجام شد تعیین تقدیر مناسب و به عبارت دیگر تقدیر خیر به عنایات حضرتش به آسانی، شدنی است.
*بحث‌های متفاوتی از سوی علما در مورد بهره بردن از این روزها میشود آیا شما هم نقل قولی شنیده‌اید و یا در محضر بزرگی منبر رفتید که نکته‌ای را به طور خاص به شما بیان کنند؟
**همان‌طور که گفته‌اند عمل کنیم
به طور اجمال آنچه از اساتید بزرگوار و مردان خدا دیده و شنیده‌ایم که با سیره اهل‌بیت(علیهم‌السلام) مطابقت دارد آمادگی کامل برای بیدار ماندن جسمی و بیدار شدن روحی در شب قدر است. برخی در سال‌های اخیر عباراتی را در فضای مجازی منتشر می‌کنند که ظاهرش درست ولی باطن ناقصی دارد. عبارتی مثل: شب قدر شب بیدار شدن است نه بیدار ماندن. ظاهر این حرف بسیار زیباست اما باطنش ناقص و حتی برای برخی افراد خطرناک است. علت آن، این است که در اعمال شب قدر رو سایر اعمال ایام سال اگر دنبال رسیدن به کمال آن عمل هستیم باید مطابق دستور وارد شده آن را انجام بدهیم و گرنه شاید ثواب ببریم ولی آن اثری که باید داشته باشد را نخواهد داشت.
**حضرت زهرا(س) مانع از خواب بچه‌ها می‌شدند
شب قدر و اعمال آن موجب بیداری روحی انسان خواهد شد اما باید بدانیم که بیدار ماندن ظاهری شرط رسیدن به کمال در شب قدر است، لذا این همه در روایات سفارش شده به بیدار ماندن در این شب و پرهیز از خواب ظاهری . حتی در حالات حضرت زهرا(س) بیان شده که با پاشیدن آب به صورت بچه‌ها مانع از خوابیدن آن‌ها می‌شدند. این‌ها باید مدنظر همه قرار بگیرد که دلخوش کردن به برخی کلمات زیبا ما را از مسیر اصلی و نهایی و ترسیم شده توسط اهل بیت(علیهم‌السلام) دور نکند.