«یا علی! امامان بعد از من ۱۲ نفر هستند که اولین آنها توهستی و آخرین آنها قائم می‌باشد که خدای عز و جل به دست او شرق و غرب عالم را فتح خواهد کرد.»(۱)

بنابراین امام زمان علیه السّلام در جهت ایجاد آن آرمان الهی نقش‌آفرین خواهد بود و غیبت هم نمی‌تواند مانع باشد. چون غیبت، پنهان بودن و در پنهانی کار کردن است نه بیکاری و معطّلی.

هرگز چنین نبوده و نخواهد بود که امامی که عصارۀ تمام عالم خلقت از آدم تا خاتم و از انبیاء الهی تا اوصیاء آنهاست و تنها بازماندۀ اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام است و هدف نهایی خلقت به دست پرتوان او محقق خواهد شد و همه ادیان و مذاهب وعدۀ آمدنش را داده‌اند، دست روی دست گذاشته و برای تحقق اهداف خویش و زمینه‌سازی فرج هیچ اقدامی ‌نکند و تنها به عبادت و دعا پرداخته تا روزی خداوند متعال برگه فرج را امضاء نماید، آنگاه یک شبه به صورت معجزه‌آسا همه امکانات برای او فراهم شده و تمام جهان آماده و مهیای حضور حضرتش شوند! (۲)

امیرالمؤمنین علیه السلام در خصوص مدیریت امام مهدی (عج) در عصر غیبت می فرمایند:

«ای مردم! چه نزدیک است امروز ما به فردایی که سپیدۀ آن آشکار شد.

اینک ما در آستانۀ تحقق وعده‌های داده شده و نزدیکی ظهور آن چیزهایی که نمی‌دانید قرار داریم. بدانید آن کس از ما(حضرت مهدی علیه السّلام) که فتنه- های آینده را دریابد. با چراغی روشنگر در آن گام می‌نهد و برهمان سیره و روش پیامبر صلّی اللّه علیه و اله و امامان معصوم علیهم السّلام رفتار می‌کند تا گره‌ها را بگشاید.

بردگان و ملت‌های اسیر را آزاد سازد، جمعیت‌های گمراه و ستمگر را پراکنده و حق جویان پراکنده را جمع‌آوری کند. آن حضرت علیه السّلام سال‌های طولانی در پنهانی از مردم به سر می‌برد. آن چنان‌که اثر شناسان، اثر قدمش را نمی‌شناسند گرچه در یافتن اثر و نشانه‌ها تلاش فراوان کنند.

سپس گروهی برای درهم کوبیدن فتنه‌ها آماده می‌گردند و چون شمشیرها صیقل می‌خورند.»(۳)

حضرت علی علیه السّلام در این خطبه با صراحت از اقدامات و فعالیت‌های حضرت مهدی علیه السّلام که به صورت پنهان مدیریت می‌شود پرده برمی‌دارد:

باز نمودن گره‌ها

آزاد کردن بردگان(ملت‌ها و انسان‌های اسیر و دربند)

متفرق کردن گمراهان

متحد کردن حق جویان

و این کارها را تا زمانی انجام می‌دهد که گروهی از یاران حضرت برای درهم کوبیدن فتنه‌ها در زمان ظهور آماده شوند همانند آماده شدن شمشیر به دست آهنگر. (۴)

آمادگی و مقدمه سازی برای تشکیل حکومت جهانی در زمان غیبت ایشان (عج) تعطیل نیست، بلکه از جهتی دست امام علیه السّلام را بازتر می‌سازد و به دور از تنگناها و برخی مزاحمت‌ها به تدبیر امور و آرایش نیرو پرداخته و بسیاری از توطئه‌ها بر ضد شیعه و مسلمانان را خنثی می‌سازد. آن حضرت با حفظ جوامع شیعی و تشکیل دولت‌های شیعی زمینه را برای دولت جهانی اسلام مهیا خواهد کرد.

امام(عج) در نامه ای که به شیخ مفید مرقوم فرموده اند به همین موضوع اشاره دارند:

«ما در رسیدگی به امور شما و سرپرستی شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم که اگر جز این بود، دشواری‌ها و مصیبت‌ها بر شما فرود می‌آمد و دشمنان، شما را ریشه‌کن می‌نمودند.»(۵)

اما سه اصل حاکم بر مدیریت امام (عج) در عصر غیبت عبارتند از:

اصل غیبت: باتوجه به آن‌که مصلحت الهی بر غیبت حضرت ولی عصر علیه السّلام قرار گرفته و این غیبت دلایل مختلفی دارد. حضرت مهدی علیه السّلام هرگز کاری که خلاف فلسفۀ غیبت باشد انجام نخواهند داد.

اصل حکمت: حضرت مهدی علیه السّلام در مدیریت پنهانی خویش آنچه را که خلاف حکمت و مصلحت باشد انجام نخواهند داد.

اصل سنت: برخی از سنت‌های الهی است که حاکم بر طبیعت و جوامع بشری است و خداوند متعال در قرآن از آنها نام برده است. بدیهی است حضرت مهدی علیه السّلام نیز از همان سنت‌های جاری الهی تبعیت نموده و خلاف آن عمل نخواهند کرد. برخی از سنت‌های الهی عبارتند از:

(۶) «إِنْ تَنْصُرُوا اللّٰهَ یَنْصُرْکُمْ»

اگر خدا را یاری کنید خدا هم شما را یاری می‌کند.

(۷) «إِنْ عُدْتُمْ عُدْنٰا»

اگر از عهد و پیمان خویش بازگردید ما هم برمی‌گردیم.

(۸) «إِنَّ اللّٰهَ لاٰ یُغَیِّرُ مٰا بِقَوْمٍ حَتّٰی یُغَیِّرُوا مٰا بِأَنْفُسِهِمْ»

به‌درستی که خداوند سرنوشت هیچ ملّتی را تغییر نمی‌دهد مگر آن‌که خود آنها بخواهند.

پی نوشت:

۱- کمال الدین، ص ۲۸۲

۲- امام حاضر، مدیر ناظر ص۵۹

۳- نهج البلاغه، خطبه ۱۵۰

۴- امام حاضر، مدیر ناظر ص۵۴                                                                                                                       

۵- احتجاج ج ۲ ص۵۹۶

۶- سوره محمد صلی الله علیه و آله و سلم /۷

 ۷- سوره اسرا /۸

۸- سوره رعد /۱۱