کتاب «طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن» حاصل برگزاری 28 جلسۀ متوالی در بیست‌و‌هشت روز ماه مبارک رمضان سال 1353، توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است. «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» پنجمین اثر مکتوب حضرت آیت الله خامنه‌ای بود که قبل از انقلاب، در سال 1354 به چاپ رسید. این کتابچه مجموعه همان پلی‌کپی‌هایی بود که در جلسات روزانه ماه رمضان مسجد امام حسن در سال 1353 در اختیار حاضران قرار داده می‌شد؛ به علاوه مقدمه‌ای که خود معظم‌له، قبل از چاپ بر آن نوشته بودند. مقدمه‌ای که در آن به خوبی ضرورت و لزوم ارائه طرحی کلی از اندیشه اسلامی مبتنی بر قرآن، بیان، و اهداف و ثمرات آن ذکر و دستاوردهایش برای مخاطب توضیح داده شده است.
ایشان در بخشی از این کتاب می‌فرمایند: «من در مشهد یک بحثى کردم در باب ولایت، یک برداشت جدیدى از کلمه ولایت و مسئله ولایت؛ ماه رمضان بود و بحث‌هایى براى جوانها مى‌کردیم، آن وقت‌ها راجعبه توحید و نبوت و چه و ازجمله ولایت. یک بحث قرآنى خیلى خوب و کاملى بود، بعد هم چاپ شد؛ یعنى خلاصه‌اش هم یک جایى چاپ شد. اصل سخنرانی‌ها هم بعد از انقلاب درآوردند چاپ کردند. بحثهاى خوبى است بحثهاى جالبى است. من حالا هم که نگاه مى‌کنم مى‌بینم بحثهاى عمیقى است این بحث‌ها.»
کتاب حاضر کتابی منحصر به فرد در ارائه درست و کامل از اندیشه اسلامی است. این کتاب با کتاب‌های متعددی که با عنوان اندیشه اسلامی یا اصول عقاید به رشته تحریر درآمده‌اند، متفاوت است. این کتاب‌ها اصول اعتقادی دین را بیشتر به‌عنوان مفاهیم ذهنی تلقی کرده و در مقام اثبات درستی این اصول و پاسخ‌گویی به شبهات مطرح شده، هستند. برخلاف این کتاب‌ها، «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» مباحث ضروری دین را به‌گونه‌ای تعهدآفرین معرفی کرده است. یعنی در کتاب، اصول اساسی اعتقادی دین، مبتنی بر آیات قرآن به مخاطب عرضه شده است، به‌طوری که این اصول اعتقادی از سطح مفاهیمی ذهنی خارج شده و رنگ و بوی عملی گرفته‌اند. بنابراین، اولین ویژگی همین است که این کتاب از جنس کتاب‌های کلامی نیست که روند اثبات و نفی در پیش گرفته باشد، بلکه اصول اصلی اندیشۀ اسلامی را از روی آیات قرآن و بر مبنای توضیح مسائل ضروری دین ـ مسائلی که آگاهی از آنها برای سعادت انسان‌ها مفید است ـ تبیین کرده است.
از دیگر ویژگی‌های این کتاب، ارائه نمایی کلی از اندیشه اسلامی به جهانیان است، نه فقط مسلمانان، بلکه یکایک انسان‌ها، چه موحد و چه غیر موحد. هر کس، با هر ایده و تفکری، می‌تواند مخاطب این کتاب باشد. چون روند بحث و نکات عرضه شده در کتاب، آن‌چنان منطقی و دور از هرگونه تعصب‌ورزی است که مورد پسند هر عقل سلیمی قرار خواهد گرفت.
سومین ویژگی کتاب این است که در آن تعریفی دوباره از دین به مخاطب داده است. تعریفی که دین را تنها مجموعه‌ای از اصول فکری یا عملی مجزا نمی‌داند، بلکه آن را مجموعه‌ای متحد تعریف می‌کند که با نظمی خاص در کنار هم قرار گرفته‌اند.
این کتاب سندی است گویا از اقدامات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در راستای احیای تفکر اسلامی. سال‌ها بود که تفکر اسلامی، به دلیل دوری از قرآن و عترت رنگ باخته بود. مفاهیم دینی از معانی حقیقی خود تهی شده و جز پوسته‌ای از آن چیزی باقی نمانده بود. دین، نظام و مکتبی جامع نبود. بیشترِ معارف قرآنی در حوزه عملِ فردی معنا و تبیین می‌شد و سخن از اصول عقایدی بود که ـ با تمام شقوق و ظرایف مختلفش ـ از محدوده ذهن فراتر نمی‌رفت. گرچه، حرکت‌ها و سخن برخی از اندیشمندان اسلامی، نگاه‌ها را دوباره متوجه اسلام و مفاهیم عمیق آن کرده بود، اما آنچه کم بود یا نبود، طرحی جامع از دین بود. طرحی که دین را فقط در حوزۀ فردی تعریف نکند و آن را ناظر به عمل بداند؛ از ضروریات و اصول دین و ارتباط آنها با هم حرف بزند؛ از تأثیرات دین بر سرنوشت جوامع بحث کند؛ و اینکه بتواند خلأ فکری مسلمانان را در برابر مکاتب پوچ و خالی بشری پر کند و زمینه را برای نفوذ اسلام در میان جوامع و آزاداندیشان فراهم آورد.
نسخۀ چاپی این کتاب از سایت www.jahadi.ir/na قابل خریداری است. همچنین ترجمۀ عربی و انگلیسی این کتاب نیز در سایت www.sahbabooks.com قابل دریافت است. در این سایت ترجمۀ کتاب «مسیح در شب قدر» که پیش از این منتشر شده بود نیز عرضه شده است.