به بهانه سالگرد شهادت آیت الله صدر
دستاوردهای فکری و عملی عمر ۴۶ساله شهید سیدمحمدباقر صدر آنقدر شگفت و خارق‌العاده است که برای آشنایان راهی جز اینکه او را نابغه بخوانند، باقی نگذاشته است.
عقیق: در آستانه سالگرد شهادت شهید صدر در ١٩فروردین، چکیده‌ای از نشانه‌های نبوغ علمی و فکری این شهید را در عرصه‌های مختلف منتشر می کند.
او هنوز به ده سالگی نرسیده بود که سه کتاب نوشت؛ یکی در علم منطق، یکی درباره زندگی ائمه و دیگری درباره اعتقادات اسلامی به نام «العقيدة الالهية في الإسلام». شوربختانه هیچ کدام از این کتاب‌ها به دست ما نرسیده‌اند، اما خود او در کتاب «فدک في التاریخ» از کتاب «العقيدة الإلهية» نام می‌برد و می‌نویسد: «حق آن است که همه مراتب علم و صورت‌های ادراک شده، مجرد هستند؛ اما مراتب تجرید آن‌ها تفاوت دارد...ما این رویکرد را در کتابمان «العقیدة الالهیة فی الاسلام» توضیح داده‌ایم». «فدک في التاریخ» نیز که نمونه‌ای کم‌نظیر در روش بحث از مسائل اختلافی میان مذاهب است در سیزده‌سالگی شهید صدر به رشته تحریر درآمده است.
شهید صدر هنوز به بلوغ نرسیده بود که به اجتهاد رسید و از جمعی از اساتیدش تا پیش از چهارده‌سالگی اجازه اجتهاد گرفت. بعدها به برخی از شاگردانش گفته بود که من هیچ گاه در دوران تکلیفم تقلید شرعی نکردم. برای اولین بار در ١٩سالگی نظرات اصولیش را در کتاب «غایة الفکر» به چاپ رساند. ٢۴ ساله بود که تنها در ده ماه، برای مبارزه با شیوع کمونیسم در جهان اسلام و ارائه جهان‌بینی اسلام در برابر مکاتب شرقی و غربی، دست به نگارش «فلسفتنا» زد؛ کتابی که مورد استقبال شگفت علمای جهان اسلام واقع شد و هنوز هم از کتاب‌های کم‌نظیر در معرفی اندیشه اسلامی است.
کتاب بی‌نظیرش یعنی «اقتصادنا» را در ٢۵سالگی تألیف کرد؛ کتابی که به اذعان کارشناسان اقتصادی با گذشت ۶٠سال از تألیف آن هم‌چنان در عرصه نظام‌سازی و ارائه نظریه اسلام در اقتصاد بی‌مانند است. این دو کتاب از همان زمان در سراسر جهان اسلام مورد استقبال قرار گرفت و همه نواندیشان مسلمان را با هر مذهبی به خود جذب کرد. در همان دوران عالمی سنی‌مذهب چون شیخ محمد المبارک، با نقد کتاب‌های بزرگانی مانند سید قطب و ابوالأعلی مودودی، در مدح اقتصادنا چنین می‌نویسد: «اقتصادنا، اثر اندیشمند و پژوهشگر اسلامی سید محمدباقر صدر، اولین و در نوع خود یگانه تلاش علمی است که برای استخراج نظریه اقتصادی اسلام از شریعت و از رهگذر بررسی و ارائه تفصیلی احکام دینی، انجام شده است. نویسنده در این اثر اصالت فقهی را با مفاهیم و اصطلاحات علم اقتصاد، جمع کرده است...».
شهید صدر در کنار تلاش‌های علمی از جامعه برکنار نبود و هم‌زمان به فعالیت‌های سیاسی نیز می‌پرداخت. برای نمونه در٢٣سالگی‌اش در کنار شخصیت‌هایی چون شهید سیدمهدی حکیم و علامه عسکری، حزب‌الدعوة را تأسیس کرد و در همان سال‌ها مبانی قانون اساسی در حکومت اسلامی را برای حزب به نگارش درآورد.
این مختصر، تنها چکیده‌ای از نشانه‌هایی است که می‌تواند نشان‌دهنده نبوغ علمی و فکری شهید صدر در عرصه‌های مختلف باشد. اما برای دریافتی کامل از این نبوغ باید به آثار شهید صدر در ریاضیات، فلسفه، اصول، فقه، تفسیر، تاریخ و دیگر علوم مراجعه کرد. 1