عقیق: بررسی اوضاع و احوال نشان می داد که هرگونه اقدام حاد و برنامه ای که حکومت منصور از آغاز روی آن حساسیت نشان بدهد صلاح نیست، ازاینرو امام کاظم دنباله برنامه علمی پدر را گرفت و حوزه ای نه به وسعت دانشگاه جعفری تشکیل داد و به تربیت شاگردان بزرگ و رجال علم و فضیلت پرداخت. « سید بن طاووس» می نویسد: گروه زیادی از یاران و شیعیان خاص امام کاظم(ع) و رجال خاندان هاشمی در محضر آن حضرت گرد می آمدند و سخنان گهربار و پاسخهای آن حضرت به پرسشهای حاضران را یادداشت می نمودند و هر حکمی که در مورد پیش آمدی صادر می نمود، ضبط می کردند.(1)
«سید امیر علی » می نویسد:
در سال 148 امام جعفر صادق(ع) در شهر مدینه درگذشت. ولی خوشبختانه مکتب علمی او تعطیل نشد، بلکه به رهبری جانشین و فرزندش موسی کاظم(ع) شکوفایی خود را حفظ کرد.(2)
موسی بن جعفر نه تنها از نظر علمی تمام دانشمندان و رجال علمی آن روز را تحت الشعاع قرار داده بود، بلکه از نظر فضائل اخلاقی و صفات برجسته انسانی نیز زبانزد خاص و عام بود، به طوری که تمام دانشمندانی که با زندگی پرافتخار آن حضرت آشنایی دارند در برابر عظمت شخصیت اخلاقی وی سر تعظیم فرود آورده اند.
«ابن حجر هیتمی»، دانشمند و محدث مشهور جهان تسنّ، می نویسد:
موسی کاظم وارث علوم و دانشهای پدر و دارای فضل و کمال او بود. وی در پرتو عفو و گذشت و بردباری فوق العاده ای که (در رفتار با مردم نادان)از خود نشان داد، کاظم لقب یافت. و در زمان او هیچ کس در معارف الهی و دانش و بخشش به پایه تو نمی رسید.(3)
پی نوشت ها:
1_(الانوار الیهیه تألیف حاج شیخ عباس قمی،ص170)
2_(مختصر تاریخ العرب،ص 209)
3_(الصواعق المحرقه، ص203)
211008