بسیاری از شعرای متعهد ما سعی کردند، قرائت حماسی و ارزشی از فرهنگ فاطمی داشته باشند، در نتیجه آثاری در پیشنیه تاریخی شعر فاطمی آفریده شده است که اگر نگوییم بی‌سابقه است، کم سابقه است.
عقیق:باگذشت سه‌دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، امروز
شاهد رشد شعر آیینی و اهل بیت(ع) هستیم. در ایام شهادت حضرت فاطمه(س) برای
بررسی شعر فاطمی به‌سراغ چند شاعر و منتقد مطرح کشور رفتیم تا درباره
وضعیت، جایگاه، تاثیرات و آسیب‌هایی که این شعر را تهدید می‌کند، گفتگو
کنیم.
در شعر فاطمی هنوز انتظارمان برآورده نشده است
شاعر مطرح کشور درخصوص وضعیت شعر فاطمی و رشد آن در دهه اخیر گفت: شعر آیینی ما بعد از انقلاب یک تحول ارزشمند پیدا کرده است. مصطفی محدثی‌خراسانی
افزود: به برکت افقی که انقلاب اسلامی و آموزه‌های انقلاب فراروی هنر ما
به‌خصوص شعر گشوده است، به بخش‌هایی از شعرآیینی توجه شده است که در گذشته
مورد غفلت واقع شده و به آن پرداخته نشده بود. شاعرکتاب «سلوک باران» ضمن
اشاره به اینکه تمرکز شعر انقلاب به‌خصوص آیینی، متوجه شعر عاشورایی بوده
است، تصریح کرد: اما در شعر فاطمی همان نگاه سنتی و گفتمان مداحان و
مرثیه‌سرایان را پیرامون اهل بیت(ع) و از جمله حضرت فاطمه(س) داریم. به نظر
من هنوز نتواسته حق مطلب را ادا کند و به آن ابعاد بلند شخصیت حضرت
فاطمه(س) و نقشی که در تاریخ اسلام به‌عنوان مادر امام حسین(ع)، دختر
پیامبر(ص) و همسر حضرت علی(ع) بپردازد. محدثی ادامه داد: به نقش‌های مهمی
که حضرت فاطمه داشته‌اند، کمتر توجه شده است و بیشتر حضرت فاطمه(س) را در
شعر با همان مصیبت‌های در و دیوار و میخ وپهلو می‌شناسیم.
گفتمان شعر فاطمی در مسیر تحول
شاعر و منتقد مطرح خراسانی درخصوص اینکه چطور
شعر فاطمی می‌تواندبرای مخاطبان امروزی تاثیرگذار باشد، اظهار کرد: گفتمان
شعر فاطمی به نظر من باید از این ادبیات مدح و مرثیه بسازد. وی ادامه داد:
مدح و مرثیه حضرت فاطمه(س) در جای خودش ارزشمند است. ولی برای اینکه
بتواند تحول در آن ایجاد شود، باید خودش را متحول بکند. هنوز شاعران ما
برای سرودن شعر فاطمی نگاه می کنند به نیاز محافل مدح و مرثیه اهل‌بیت،
یعنی هنوز گفتمان مدح ومرثیه بر شعر فاطمی ما غالب است. باید متولیان این
کنگره‌ها و محافل شعری، فضای متفاوتی ایجاد کنند در فراخوان‌ها و فضای
جشنواره‌ها که به سمت فضیلت‌های حضرت فاطمه و نقش تاریخی ایشان در شکل‌گیری
اسلام بروند.
غفلت‌های روا داشته شده در کنگره‌ها نسبت به اشعار فاطمی رضا اسماعیلی، شاعر و منتقد
مطرح کشور درخصوص برگزاری همایش‌ها و کنگره‌هایی با موضوع حضرت فاطمه(س) و
میزان تاثیرگذاری آن در رشد «شعر فاطمی» گفت: برگزاری جشنواره‌های شعر
آیینی به‌خصوص در حوزه شعر فاطمی فی‌نفسه ارزشمند است. به‌شرط اینکه ما
برای برگزاری باکیفیت کنگره شعر فاطمی تدابیر و تمهیدات لازم را اتخاذ کرده
باشیم. وی با اشاره به این مطلب که در کنگره‌های بسیاری حضور داشته است که
شاهد شعرخوانی با این موضوع بوده، ادامه داد: شاعران در این کنگره‌ها
شعرهایشان را می‌خوانند و مورد تشویق قرار می‌گیرند، ولی گاهی که ابیاتی
قرائت می‌شود که این ابیات با آموزه‌های دینی در تقابل است یا مثلا مباحثی
در شعرهایشان مطرح می‌شود که اساسا غیرمستند است.اسماعیلی تصریح کرد: این
انتظار وجود دارد که از بین کسانی که در جلسه وجود دارند یا مدیران و
کارگردانان برنامه به فردی که این شعر را خوانده به هرشکلی که صلاح
می‌دانند، تذکر داده شود که این بیتی که خوانده غیرمستند یا اشتباه است؛
اما چون این اتفاق نمی‌افتد و مخاطبان و دبیر جشنواره حضور منفعلانه‌ای
دارند، این موارد مرتبا در جشنواره شعر آیینی و اشعار فاطمی تکرار می‌شود و
گاهی باعث این می‌شود که ما شاهد قرائت اشعاری هستیم که علی‌رغم اینکه
گاهی وهن اهل بیت است و به ساحت مقدس معصومین اسائه ادب شده است، صرفا به
خاطر اینکه مضمون زیبایی در این شعر هست، مورد تشویق فراوان قرار می‌گیرد و
افراد غافلند که یک نکته غیرمستند در آن هست ودقت نمی‌کنند که این نکته
چقدر با مبانی دینی ما هم‌خونی و هم‌خوانی دارد. وی ادامه داد: به نظر من
آن چیزی که مهم‌تر است، مضمون و محتوای ارجمند است؛ یعنی محتوایی که با روح
قرآنی و آموزه‌های دینی انطباق داشته باشد و باعث کمال انسان و ارتقای
دانش و بینش دینی انسان شود.
آمیزه‌ای از صورت و سیرت دین در شعرها
اسماعیلی در خصوص رویکرد شاعران بعد از انقلاب
به شعر فاطمی گفت: خوشبختانه بعد از انقلاب شاهد رشد کمی و کیفی در شعر
فاطمی بودیم وشاعران توانمندی در نسل جوان پرورش یافتند که علاوه بر صورت
دین به سیرت دین در شعرشان توجه می‌کنند؛ یعنی درحالی که مدح ومنقبت
می‌گویند، به معارف و سبک زندگی فاطمی هم توجه می‌کنند و این ارزشمند است.
شاعران امروز به این توجه دارند که یک شعر فاطمی درست باید به قله‌های
معرفت و حکمت نزدیک شود. وی اضافه کرد: نگاه شعر آیینی و فاطمی ما باید
به‌سمت وحدت‌آفرینی پیش رود و به عصبیت‌های دینی دامن نزنیم، چون شعر آیینی
و شعر فاطمی تریبون جهانی است، باید مباحث تفرقه‌انگیز را مطرح نکنند تا
دشمنان اسلام و داعش از این شعرها استفاده نکنند و چهره اسلام را مخدوش
نکنند.
رویکرد حماسی در شعرفاطمی محمدعلی مجاهدی نیز در خصوص
رویکرد شاعران به شعر فاطمی گفت: بعد از انقلاب به دلیل رویکردی که بر توجه
به ابعاد ناگفته و ناشنیده فرهنگ فاطمی تأکید داشته است، بسیاری از شعرای
متعهد ما سعی کردند، قرائت حماسی و ارزشی از فرهنگ فاطمی داشته باشند، در
نتیجه آثاری در پیشنیه تاریخی شعر فاطمی آفریده شده است که اگر نگوییم
بی‌سابقه است، کم سابقه است، البته از این طرف هم متأسفانه آثاری داریم که
شعر فاطمی را با آسیب، تنش و افت مواجه کرده است. به گونه‌ای که شاید شعر
فاطمی پرآسیب‌ترین نوع شعر ولایی در زبان فارسی باشد. وی ضمن اشاره به این
مطلب که شعر فاطمی ما باید امروز پاسخگوی نیاز جوامعی باشد که تشنه
حرکت‌های خودجوش مردمی هستند، افزود: ما باید در این عرصه به آفرینش آثاری
بپردازیم که به لحاظ محتوایی، جنبه‌های ارزشی، معارفی، اخلاقی و حماسی
فرهنگ فاطمی، فرهنگ علوی، فرهنگ نبوی، فرهنگ عاشورایی و فرهنگ مهدوی را به
تصویر بکشد. منبع:دعبل