مرکز تخصصی نماز سلسله جلساتی گفتار پژوهی با حضور اساتید و کارشناسان با هدف دستیابی به راهکارهای کاربردی  ترویج نماز  برگزار می کند. در یکی دیگر از این جلسات مهمان حجت‌الاسلام والمسلمین جواد نیسی، دبیر ستاد اقامه نماز وزارت راه و شهرسازی  بودیم. وزارتخانه ای که تشکیلاتی عریض و طویل دارد که هر کدام از حوزه‌های معاونتی‌اش، خود به‌تنهایی می‌تواند یک وزارتخانه باشد. در چنین سازمانی شاید مهم‌ترین قدم برای انجام یک فعالیت فرهنگی، داشتن اطلاعات کامل از وضعیت موجود است. آنچه در ادامه می آید گفتگوی ما با دبیر ستاد اقامه نماز این وزارتخانه است.

از آنچه در حوزه امر نماز در این وزارتخانه انجام شده است، برای ما بگویید؟

وزارت راه و شهرسازی سطح تماس بسیار بالایی با مردم دارد. به همین دلیل وظایف ما در خصوص اقامه‌ نماز سنگین و مضاعف است. 2621 نمازخانه، مسجد و سکوی نماز در کل کشور داریم. بیش از 400 نفر روحانی مشغول خدمات‌رسانی فرهنگی در بدنه‌ وزارت راه و شهرسازی هستند. البته یک برنامه‌ راهبردی و عملکردی پنج‌ساله تا سال 98 هم تدوین کرده‌ایم.  مقید به تکمیل بانک اطلاعاتی ائمه‌ جماعات و اطلاعات نمازخانه‌ها، مساجد و سکوهای نماز، با مشخصات کامل هستیم.

از پارسال اقدام جدیدی برای نصب تابلوهای حد ترخص آغاز شد. مسئله‌ بعدی جشن تکلیف است. می‌خواهیم آن روز برای بچه‌ها به یادماندنی گردد و تعمیق باورهای مذهبی در بچه‌ها صورت گیرد. کار دیگری که انجام دادیم، اصلاح آیین‌نامه‌ ترویج فرهنگ نماز بود. مسئله‌ دیگر دوره‌های آموزشی نماز است که به شیوه‌ مجازی و حضوری انجام می‌گیرد.

یک سامانه‌ پیامکی را با شماره 30007070 راه‌اندازی کرده‌ایم. در کلیه‌ مسیرهای سفر، سامانه در معرض دید قرار می‌گیرد تا اگر کسی به هر دلیل، انتقاد یا پیشنهادی در خصوص نمازخانه فرودگاه‌ها، بنادر، راه‌ها و... داشت، به ما خبر دهد.

مسابقات مختلف با هدف ارتقای دانش و بینش برای کارکنان با موضوع نماز برگزار گشته‌ است که یکی از آنها فرزندان را در بر می‌گیرد.

 با توجه به اهمیت قشر زنان، اقدام ویژه‌ای برای این قشر صورت گرفته است؟

هر هزینه‌ای برای بانوان کنیم، خروجی بیشتری خواهد داشت؛ زیرا در خانواده تأثیر می‌گذارند. ما کتب و مسابقاتی با موضوع نماز می‌گذاریم و دوره‌های آموزشی نیز داریم. در این بخش تأکید خاصی روی خانواده‌ها و خانم‌های شاغل داریم.

شاخص‌ترین اقدامات شما برای امر نماز در وزارت راه و شهرسازی چیست؟

 در دو بُعد توفیق قابل توجهی داشته‌ایم؛ یکی عدم تداخل پرواز هواپیماها با اذان صبح که این کار برایمان زحمت زیادی ایجاد کرد؛ ولی سرانجام به نتیجه دلخواه رسیدیم. دوم توسعه‌ سرانه‌ نمازخانه‌های بین‌راهی بود.

یعنی در حال حاضر بحث همزمانی اذان و پروازها به طور کلی حل شده است؟

 بین اذان صبح تا طلوع آفتاب، فقط یک ساعت و 20 دقیقه زمان وجود دارد. حتماً ساعت پرواز باید طوری باشد که مسافر قبل یا بعد از پرواز، حدود نیم ساعت وقت برای نماز صبح داشته باشد. در گذشته پیگیری می‌کردیم؛ اما پاسخ نمی‌گرفتیم. بعضی خطوط پروازی خصوصی، زیرمجموعه‌ ما محسوب نمی‌شوند. البته به لحاظ حاکمیتی تحت نظر وزارت راه هستند؛ ولی حالت دولتی ندارند. آنها توجیهات خاصی می‌آوردند؛ مثلاً می‌گفتند: «هواپیمای توپولف باید حتماً زمانی پرواز کند که از هوای خنک تابستان حداکثر بهره را ببرد». توجیهات دیگری هم می‌آوردند که از طریق مقام عالی وزارت و جلسات مختلف با دفاتر هواپیمایی، توانستیم آنها را قانع نماییم.

در مورد توسعه سرانه نمازخانه‌های بین راهی چطور؟

حدود 90هزار کیلومتر جاده داریم. اگر برای هر 50 کیلومتر یک مسجد در نظر بگیریم، 2821 نمازخانه کفایت نمی‌کند. 90هزار تقسیم بر 50، می‌شود 1800 نمازخانه در حالی که 2821 داریم. بخشی از آنها مربوط به فرودگاه‌ها، بنادر و ایستگاه‌های راه آهن می‌شود، ولی عمده‌ آنها در مسیرهای جاده‌ای قرار دارند. مخصوصاً مجتمع‌های بین‌راهی فضای بسیار مناسب و نوسازی را فراهم آورده‌اند.

   بخش عمده‌ای از آن 1800 نمازخانه و مسجد مورد نیاز جاده‌ها را تأمین کرده‌ایم. سازمان اوقاف نیز بعضی امامزاده‌ها و مساجد را در راه دارد. وزارت نفت هم فضاهای خاصی را در پمپ بنزین‌ها به نمازخانه اختصاص داده است و بعضی رستوران‌ها و فضاهای خصوصی نیز نمازخانه دارند.

آیا در مجموع مسیرهای ریلی، زمینی و هوایی خود نمازخانه به حد کافی داریم؟

 به اندازه‌ کافی داریم؛ ولی ممکن است توزیع آنها در بعضی مسیرها مناسب نباشد. مثلاً از تهران تا قم چهار نمازخانه داریم؛ ولی از اصفهان تا شیراز، فقط دو نمازخانه! قطعاً توزیع اشکال دارد؛ اما از لحاظ کمیت هیچ مشکلی نداریم. شعار امسال ما ارتقای کیفی نمازخانه‌ها و مساجد است. علاوه بر توزیع نامناسب، کیفیت بعضی نمازخانه‌ها را نیز نامناسب می‌بینیم. اینها دو مشکل اساسی ما به حساب می‌آید.

به یکی از تجارب خود اشاره کنید که می‌تواند برای دبیران سایر وزارتخانه‌ها و نهادها نیز قابل استفاده باشد.

 هر کدام از اقدام‌های ما محصول نظرسنجی و تحلیل‌هایی است که انجام می‌دهیم. داشتن اتاق فکر برای رصد و اجرای امور بسیاری ضروری خواهد بود. در مورد آمار نمازخانه‌ها در بعضی مسیرها خلأهایی دیده‌ایم که از چهار سال پیش برایمان دغدغه‌ جدی شده بود.

در برخی مسیرهای دو یا سه‌ساعته نمازخانه‌ای نداشتیم؛ لذا طرح سکوی نماز را تعریف نمودیم. فرضاً ابتدای اتوبان یک نمازخانه‌ بزرگ هست و در انتهایش نیز نمازخانه وجود دارد؛ ولی در مسیر هفتاد کیلومتری احتمال دارد نماز صبح فرد قضا گردد. آیا روی خاک نماز بخواند؟ اتاق فکر، ما را به این نتیجه رساند که سکوی نماز تعبیه کنیم. سایر دستگاه‌ها نیز می‌توانند از این اتاق فکر کمک زیادی بگیرند.

 شما سکوی نماز و بانک‌های اطلاعاتی را از طریق اتاق فکر و فضای رصد شکل داده‌اید. چه کارهای دیگری در زمینه رصد فعالیت‌‌ها انجام شده است؟

هر چهل روز یک جلسه در خود سازمان‌ها و شرکت‌ها با دبیران آنها برگزار می‌کنیم و درباره‌ موضوع رصد با ایشان بحث می‌کنیم. بعضی نظرسنجی‌ها را نیز از کارکنان انجام می‌دهیم که منجر به کشف نقاط خلأها و ضعف‌های هر دستگاه گردد. این نظرسنجی‌ها را سالانه انجام می‌دهیم؛ ولی بیشترین تأکیدمان بر بازخوردی است که از دبیران ستادهای اقامه‌ نماز می‌گیریم.

 اشاره کردید سالانه نظرسنجی‌هایی دارید. آیا آنها در جایی ثبت و تحلیل می‌شود؟

 همة آنها را ثبت می‌کنیم. البته نه فقط برای ستاد، بلکه برای 33 اداره‌ کل و 14 سازمان و شرکت. تمام مسائل را می‌پرسیم. حتی راجع به امام جماعت سؤال می‌کنیم که به موقع می‌آید یا نه؟! در مورد سرویس‌های بهداشتی، فضای نمازخانه، تجهیزات و... می‌پرسیم. پیشنهادها و انتقادهایشان را ضبط می‌کنیم.

 این گزارش‌ها به صورت کاغذی به دست ما می‌رسد و سپس به «تحلیل نظرسنجی» تبدیل می‌شود. مثلاً می‌دانیم چند درصد جواب «بلی» و چند درصد «خیر» داده‌اند. اطلاعات 500 فرم وارد کامپیوتر شده و تحلیل می‌شوند.

با اشرافی که به مجوعه دارید، آیا فکر می‌کنید هنوز نماز و اقامه‌ آن دچار نوعی خلأ قانونی است یا خیر؟

 اخیراً حرکت‌های خوبی دارد اتفاق می‌افتد. پارسال اصلاح آیین‌نامه‌ ترویج فرهنگ اقامه‌ نماز که مصوبه‌ هیئت محترم وزیران در سال 1374 است، مورد بازبینی قرار گرفت و بهبود قابل توجهی در آن رخ داد. شخصاً معتقدم جایگاه سازمانی و تشکیلاتی ستاد اقامه‌ نماز نیز باید ارتقا یابد. ستاد اقامه‌ نماز باید جزئی از چارت تشکیلاتی هر وزارتخانه باشد. این موضوع کمک زیادی به انسجام فعالیت‌ها می‌کند.  بهترین کاری که آقای قرائتی و دکتر مظفر می‌توانند پیگیری کنند، این است که ستاد اقامه‌ نماز جزئی از چارت تشکیلات سازمان شود. تاکنون همواره در مقابل آن مقاومت شده؛ چون گفته‌اند: «کار اعتقادی است». یک روز باید ستاد به یکی از ارکان تشکیلات تبدیل گردد.

به نظر شما چرا ستاد اقامه‌ نماز وزارتخانه‌ شما شش سال متوالی به عنوان نهاد برتر شناخته شده است؟

 یکی از دلایلش همکاری مدیران ارشد وزارتخانه بوده است. عامل دیگر، تعهد مجموعه‌ ستاد به اجرای شرح وظایف است. ما شرح وظایف خود را در حد وحی مُنزَل می‌دانیم که حتماً باید اجرا شود و نمی‌گذاریم هیچ قسمت آن مغفول بماند.