خانم رباب صدر در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری حوزه با اشاره به تاسیس این موسسات به همت امام موسی صدر در لبنان به معرفی عملکرد و برنامه های مختلف این موسسات در لبنان پرداخت.
* در ابتدا، لطفاً مؤسسات امام موسی صدر و سابقه تاسیس این موسسات در کشور لبنان را معرفی بفرمایید؟
بیش از 50 سال از تأسیس مؤسسات امام موسی صدر در لبنان می‌گذرد. طی این سال‌ها در زمینه‌های مختلفی از جمله تعلیمی، تربیتی، اجتماعی، بهداشتی، توسعه، ارتقای توانایی بانوان فعالیت کرده‌ایم. در حال حاضر مؤسسات امام موسی صدر از نوزده واحد تشکیل شده است که هشت واحد آن درمانگاه است. این درمانگاه‌ها در منطقۀ جنوب لبنان قرار دارند و هر درمانگاه فعالیت‌های مستقل خود را انجام می‌دهد. فعالیت درمانگاه‌های مؤسسات در دو زمینۀ بهداشتی و اجتماعی است.
در واقع، این درمانگاه‌ها ضمن درمان افراد، فرهنگ سازی نیز می کنند و مردم را در زمینه‌های بهداشتی و اجتماعی راهنمایی می کنند. همچنین، هر چندوقت یک‌بار دیدارها و برنامه‌های فرهنگی با حضور متخصصین برای مردم برگزار میکنیم. در این برنامه‌ها «چگونه بهتر زیستن» را به آنان می‌آموزیم. متخصصین این برنامه‌ها دربارۀ مسائلی همچون خانواده، همسرداری، مشکلات اقتصادی و بهداشتی و آمار بیماری‌ها و امراض موجود در منطقه صحبت می‌کنند.
مثلاً در یکی از درمانگاه‌ها برای بانوان درباره بیماری خاص صحبت میکنیم؛ از ضرر و علائم بیماری و شیوۀ درمان. در هریک از این درمانگاه‌ها برای پیشرفت جامعه تلاش می‌شود. این درمانگاه‌ها هم برای کودکان است و هم برای خانم‌های باردار، و در آنجا واکسیناسیون، آزمایش و فیزیوتراپی انجام می‌شود. یعنی هر درمانگاه با توجه به منطقه‌ای که انتخاب کردیم، تخصص ویژه‌ای دارند. هر درمانگاهی متخصص یک رشته است.
مؤسسات دو درمانگاه سیار هم دارد؛ که یکی از آن‌ها درمانگاه امراض و مشکلات چشم است. چراکه هزینه های چشم پزشکی در لبنان بالاست و ما نمی‌توانیم در هر درمانگاهی امکانات و تخصص چشم پزشکی داشته باشیم. به همین دلیل، این امکان را به صورت سیار فراهم کردیم. این درمانگاه سیار هر روز به یک شهر می‌رود و آنجا به مردم خدمت می‌کند.
*مؤسسات امروز و مؤسساتی که امام موسی صدر سال‌های پیش تأسیس کردند، چه تشابهاتی دارند؟
اولاً، دربارۀ تشابه باید بگویم که مؤسسات امروز ادامۀ همان مؤسسه ای است که امام موسی صدر تأسیس کرده بودند. امام موسی صدر طرح و ایده‌ای برای ما گذاشتند و ما آن را دنبال کردیم. در ابتدا بنده در کنار ایشان بودم. طراحی و برنامه ریزی‌های امام موسی صدر چند ساله بود. ایشان برای آیندۀ مؤسسات چشم‌انداز داشتند که ما باید چکار کنیم، چه چیزهایی را اضافه کنیم، چه برنامههایی داشته باشیم. ایشان برای ما نقشه راه گذاشتند. ما آن راه را می‌رویم و با توجه به امکانات روز هرچه در توان داریم، انجام می‌دهیم. مؤسسات امام موسی صدر در مقایسه با زمان حضور ایشان گسترش پیدا کرده است و این رشد براساس فکر و نقشه و طرحی است که ایشان برای ما گذاشتند. بنابراین، این مؤسسات عیناً همانی است که خود امام می‌خواهند.
رویکرد ما در این مؤسسه ها ارتقای توانایی و آموزش بانوان هست؛ یعنی آموزش و تربیت مادران فهمیده، باسواد، متدینِ بیدار که بدانند چگونه زندگی کنند. باید توجه داشت که ما در لبنان 17 طایفه هستیم؛ مسیحی و سنی و دروزی و شیعه. دختران شیعه باید بدانند که در کشوری زندگی می‌کنند که افراد دیگری غیر از آن‌ها هم هستند. یعنی افراد دیگری که همه شهروند هستند؛ همه از حق و حقوق یکسان بهره مند هستند؛ همه باید با هم زندگی کنند؛ همه باید با هم تفاهم و همکاری داشته باشند تا وطنشان را حفظ کنند و موجب پیشرفت وطنشان شوند. این رویکرد کاملاً در مؤسسه ما اجرا می‌شود و اصول کار ما نیز بر همین اساس است. علاوه بر این، ما به تدین و عقیده نیز توجه داریم. به‌خصوص در این زمان، بیداری و آگاهی دختران مسلمانِ شیعه برای ما بسیار اهمیت دارد. ما در سال 2016 زندگی میکنیم. رویکردها با سال‌های قبل بسیار فرق کرده است. هر روز شاهد پیشرفت و تغییر جهان اطرافمان هستیم. پس ما هم باید زبان پیشرفته‌ای برای دعوت به اسلام و تشیع داشته باشیم. سعی ما ارتقای اندیشه و عمل دختران در زمینه‌های اسلامی و دینی است.
* مؤسسات امام موسی صدر در بحث جوان‌ها و در زمینۀ ازدواج، تفکر دینی و مسائل فرهنگی چه فعالیت‌هایی انجام داده و چه برنامههایی دارد؟
زمینۀ اصلی فعالیت مؤسسات اختصاص به جوانان دارد. یعنی اصل کارش با دخترهای جوان و سپس با خانواده‌های آنان است. یعنی ما هم با دخترهایی که در مؤسسه هستند کار میکنیم، هم با خانواده‌های آن‌ها. به خانه‌های آنان می‌رویم، با مادرها تماس می‌گیریم و تلاشمان این است که کاری و زحمتی که در مؤسسه انجام می‌شود، هدر نرود. این هماهنگی و همکاری مؤسسات با مادران و خانواده‌ها وقت زیادی از مؤسسات می‌گیرد.
ما برای جوانان برنامه‌های فرهنگی داریم؛ هم جوان‌های داخل مؤسسه و هم جوانان خارج از مؤسسه. برای مثال مؤسسات در ماه رمضان فقط برای جوان‌ها، چه دختر و چه پسر، مراسم افطار برگزار می‌کند که از این مراسم بسیار استقبال می‌شود. معمولاً بین 300 تا600 نفر از جوانان در این مراسم شرکت می‌کنند. در این مراسم درباره اندیشۀ دینی و انسانی و اخلاقی امام موسی صدر صحبت میکنیم.
به همین ترتیب، در مؤسسه کلاسی داریم که ایده امام موسی صدر را برای جوانان تدریس میکنیم. هدف ما این نیست که از ایشان بت بسازند، ولی روش امام صدر با دیگران در معرفی اسلام بسیار تفاوت دارد. ایشان به گونه ای اسلام را معرفی می‌کنند که هر انسانی می پسندد و علاقه مند یادگیری می‌شود. افراد متوجه می‌شوند که اسلام دین سختگیرانه ای نیست و عقده ندارد. انسان‌ها می‌توانند هم مسلمان و شیعۀ ملتزم باشد، و هم از زیبایی‌های دنیا استفاده کنند و خود را از چیزی محروم نکنند.
ما در زمینه های فرهنگی برنامههایی داریم؛ برای این فعالیتها کارگاه آموزشی برگزار میکنیم. کارگاه‌های ما در زمینۀ گفت و گو و زمینه‌های اسلامی و عقیدتی است.
ارتقای توانایی و بصیرت دینی دختران و بانوان لبنانی
* مؤسسات به طور تخصصی در حوزه بانوان چه فعالیت‌هایی انجام می دهند؟
از نظر اخلاقی، دینی، حتی از نظر اقتصادی، به بانوان اقشار ضعیف آموزش می‌دهیم که چگونه برنامه‌ریزی اقتصادی داشته باشند و زندگی شان را اداره کنند. به آنان می‌آموزیم که چگونه همسر و مادر موفقی باشند. برای دیگر بانوان جامعه نیز برنامههایی در اعیاد و مناسبت ها داریم. علت انتخاب این مناسبت‌ها این است که کودکان و خانواده‌ها این اعیاد را به یاد داشته باشند و ما نیز فرصتی برای ارتباط با بانوان داشته باشیم. در این مراسم از متخصصین روحانی و غیر‌روحانی دعوت میکنیم و پرسش و پاسخ هم داریم.
چون کافی نیست که ما فقط در مؤسسه بر توانمندی زنان کار بکنیم. باید بیرون از مؤسسه هم کارهایی کرد. یعنی باید اول با خانواده‌های دختران مؤسسات این روش را داشته باشیم و سپس، با کل جامعه. ما با بیشتر از چهار هزار نفر در تماس هستیم. تعداد بانوان مشارکت کننده در جلسات متفاوت است، ولی ما با همه در تماس هستیم.
برگزاری مراسم جشن عروسی برای جوانان مقاومت
* در زمینه آشنا کردن نسل جوان با فرهنگ مقاومت و برای اینکه دشمن را بهتر بشناسند، مؤسسات چه فعالیت‌هایی دارد؟
این روشی است که به صورت خودکار پیش می رود. در کلاس درس، در مناسبت‌ها دربارۀ این مسئله با دانش‌آموزان مؤسسات صحبت میکنیم. ما هر هفته شهید مقاومت داریم و این خبر همه جا منتشر می‌شود. بالطبع، در کلاس نیز دربارۀ این موضوع صحبت می شود که چرا آن شخص شهید شده، چه کرده، و این که دشمن کیست.
ضمناً مؤسسات شب‌های جمعه مراسم دعای کمیل برگزار می‌کند و همه در آن شرکت می‌کنند. روزهای سه شنبه دعای توسل داریم. ماهی یک بار ختم قرآن داریم و با هم یک دور قرآن را ختم میکنیم. جلسه‌هایی داریم که در مدت دو ساعت یک میلیون صلوات می‌فرستیم. در این جلسه‌ها اغلب از مقاومت و از وظیفه خود در مقابل دشمن صحبت میکنیم. ولی این توجه را هم داریم که دانش آموزان از چیزی ناراحت نشوند و نترسند. یعنی برای ما مهم است که روحیه‌ها شاد باشد. نکتۀ دیگر اینکه دخترهای ما با جوان‌های مقاومت ازدواج می‌کنند.
یعنی ما برای جوانان مقاومت همسرهای صالح مؤمن تربیت کردیم. ما برای آنان جشن عروسی می‌گیریم. بسیاری از جوانانی که در جبهه مقاومت حضور دارند، از طریق ارتباط با موسسه برای اشکیل زندگی مشترک اقدام می کنند و ما تمام امور لازم را هماهنگ میکنیم. موضوع مقاومت برای ما، موضوعی دائمی است.
همکاری با نهادهای دولتی و غیر دولتی در لبنان
* آیا مؤسسات با ارگان‌ها یا نهادهای دولتی و سازمان‌های غیردولتی تعامل و همکاری مشترک دارد؟
بله، با اغلب سازمان‌هایی که شبیه ما هستند، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، ارتباط داریم. هیچ اصراری نداریم که مسلمان باشند، چون معتقد هستیم که از هم یاد می‌گیریم؛ یعنی هم به آن‌ها یاد می‌دهیم و هم از آن‌ها یاد می‌گیریم.
در برخی از کارگاه‌های دولتی از مؤسسات دعوت می‌شود که در کارگاه‌ها شرکت کنند و از تجربیاتشان در آن کارگاه‌ها بگویند. یعنی دولت به تجربه و دانش ما اهمیت می‌دهد تا ما تجربه و روشمان را ارائه کنیم. درنتیجه، همکاری هم با دولت است و با هم مؤسساتی که شبیه ما هستند.
* آیا امکان توسعه این مؤسسات در سایر کشورهای اسلامی، مثلاً ایران، وجود دارد و شما هم که ریاست این مجموعه را دارید آیا آمادگی دارید که تجربیات مؤسسات را در اختیار دیگران بگذارید؟
ما همیشه برای انتقال تجربیاتمان آمادگی داریم و این آرزوی ماست، زیرا پس از 50 و چند سال، تجربیات بسیاری داریم. می‌توانیم بگوییم که منطقه جنوب در اثر فعالیت‌های مؤسسات امام موسی صدر بسیار پیشرفت کرده است؛ پیشرفت علمی، دینی و اجتماعی. امروز بسیاری از دختران جنوب باسواد هستند. در آغاز فعالیت ما همه جوان‌ها بی سواد بودند. این افتخار ماست که جوانان با سواد تربیت کردیم. تعداد افراد بی‌حجاب ما بسیار کم است. تعداد افراد بی‌نماز ما هم بسیار کم است.
بنابراین، مؤسسات آمادگی دارد که در صورت فراهم بودن زمینه این تجربه را همه‌جا منتقل کند. یکی از مسائلی که حائز اهمیت است، آزادی عمل است. ما در لبنان آزادی عمل داریم، چون این کارها به آزادی احتیاج دارد. نمی‌دانم اگر بخواهیم در جاهای دیگر کار کنیم، آیا آزادی عمل در لبنان را خواهیم داشت. آزادی به معنای بی‌انضباطی و نامنظمی نیست. مقصودم انتقال تخصص‌ها و هنرهاست. اگر چنین موقعیتی فراهم باشد، ما با کمال میل حاضر هستیم.
* از شرکت شما در این گفت و گو سپاسگزاریم. در پایان اگر نکته ای هست در خدمتیم.
مسئله ای که دلم می‌خواهد بگویم، این است که کار کردن برای انسان دستور نیست، یعنی مثل کار ماشین نیست که دکمه اش را بزنی تا کار خودش را بکند. کار کردن با انسان‌ها خیلی دقیق است، خیلی ظریف است. باید مواظب روحیه و نصیحت و فکر و ذوق و سلیقه انسان‌ها باشیم. اگر قصد داریم که افراد را به مسیری هدایت بکنیم باید کاملاً هوشیار باشیم. این‌گونه فعالیتها نیازمند صبر، از خودگذشتگی، هدف و ایمان است. اگر کاری را انجام دادیم و موفق نشدیم، ناامید نشویم و دوباره تلاش کنیم، دوباره و ده باره. بعضی از کارهای ما 9 سال طول کشیده تا به ثمر رسیده است. شما ببینید ما چقدر صبر کردیم تا این را به حقیقت درآوردیم، 9 سال! این احتیاج به فداکاری، ازخودگذشتگی و ایمان دارد.
هر مؤسسه خیریه ای احتیاج به پشتیبانی مادی دارد. من توصیه می‌کنم که اگر کسی شروع می کند ومی خواهد مؤسسه خیریه تاسیس کند، هم زمان با تأسیس آن مؤسسه خیریه، برنامه اقتصادی در کنارش باشد تا مثل ما این‌جور متحیر نماند. ما برای تأمین مسائل اقتصادی مان خیلی متحیر می‌مانیم، زیرا لبنان همیشه جنگ و درگیری بوده و ما نتوانستیم چنین کاری انجام دهیم.
گفت و گو: وجیهه سادات حسینی
منبع:حوزه