آقای اوحدی زائران و مشتاقان سیدالشهدا(ع) از برخی هزینه های اخذ شده بابت صدور روادید و شرکت در مراسم اربعین ناراحت هستند. توضیح می دهید که این اتفاق چرا رخ داد؟

اوحدی: خب به نظرم بهتر است ما نگاه کنیم که این هزینه ها بابت چه خدماتی از زائر اخذ می شود. ابتدا بگویم که بخش عظیمی از این مبلغ متعلق به کشور عراق است. دولت عراق امسال هزینه صدور روادید را به 40 دلار افزایش داده و ما ناچار به اخذ آن از زائران هستیم.

ما نمی توانیم به دولت عراق بگوییم چه مبلغی را بابت صدور روادید بگیر اما خود ما به عنوان سازمان حج و زیارت همیشه از حذف روادید میان دو کشور استقبال کرده ایم.

هزینه 24 هزار تومانی که بابت بیمه و خدمات بهداشتی اخذ می شود چه؟

اوحدی: اول اینکه از این مبلغ 18 هزار تومان برای بیمه و مابقی برای خدماتی است که هلال احمر ارائه می کند و بعد اینکه بیمه یک امر واجب برای زائران است. شما دیدید که در همین حادثه تروریستی سامرا 97 نفر مجروح شدند. خوشبختانه آنها که از طریق سامانه سماح اعزام شده اند، بیمه دارند و مشکلی در تامین هزینه های درمان و ادامه زندگی نخواهند داشت. اگر شما با تک تک آنهایی که بیمه نداشتند نیز صحبت کنید، همه اعتراف می کنند که کاش 18 هزار تومان بیمه را داده بودم و خودم را بیمه کرده بودم.

اما سال گذشته این مبلغ دریافت نمی شد؟

اوحدی: در سالهای گذشته یعنی سالهای 92 تا 94 این هزینه را دولت از طریق وزارت کشور و دو سال هم از طریق سازمان حج و زیارت تقبل کرد اما امسال به علت افزایش تعداد زائران به 2 میلیون و 200 هزار نفر تصمیم گرفته شد که هزینه از زائران دریافت شود. ضمن اینکه ما قصد نداشتیم که اربعین یک برنامه دولتی شود.

از این 2 میلیون و 200 هزار زائر که فرمودید، چه تعداد تاکنون به عراق اعزام شده اند؟

اوحدی: حدود 170 هزار نفر تا روز سه شنبه وارد عراق شده اند و البته مابقی هم انشالله مطابق برنامه زمانبندی که به آنها داده ایم، ظرف چند روز آینده اعزام می شوند.

ابتدای هفته سفری به عراق داشتید، آیا کربلا و نجف را اماده برگزاری مراسم دیدید؟

اوحدی: این دو شهر آماده پذیرایی از زائران هستند. نمی دانید مردم با چه شور و حالی به جنب و جوش افتاده اند تا از زائران سیدالشهدا میزبانی کنند. کودکان خردسال در کوچه و خیابان در حال کمک به احداث موکب هستند و از همه مهمتر پاکبانان شهرداری تهران که همزمان با نوحه خوانی، تمام خیابان های کربلا و نجف را تمیز کرده اند.

گویا ثبت نام زائران به صورت شخصی از طریق سامانه سماح متوقف شده است.

اوحدی: بله! خوشبختانه بعد از پخش مستند وزارت اطلاعات در مورد روادید جعلی، مردم متوجه شدند که تنها راه دریافت روادید ثبت نام از طریق سامانه سماح است به همین علت مراجعه مردم به سامانه سماه به یکباره 4 تا 5 برابر افزایش یافت. از سوی دیگر ما دیدیم که کار کمی دارد کند می شود و به همین علت تصمصم گرفتیم که ثبت نام ها تنها از طریق دفاتر زیارتی و دفاتر پستی طرف قرارداد، انجام شود.

این کار سبب شد آن زمان میان ثبت نام و تحویل مدارک از بین برود و به سرعت مدارک حاضر شود. اکنون ماموران نیروی انتظامی در پلیس گذرنامه در شبانه روز 70 هزار گذرنامه صادر می کنند تا حق زائری تضییع نشود و همه بتوانند به این سفر زیارتی مشرف شوند.

سال گذشته یکی از مشکلات زائران در عراق گم شدن برخی همراهان بود. امسال برای حل این مشکل اقدامی صورت گرفته است؟

اوحدی: خوشبختانه یکی از مزیت های سامانه سماح این است که ما می توانیم به مشخصات کامل زائران و همراهان او دسترسی داشته باشیم. بنابر این در عراق کیوسک هایی تعبیه شده که مسئولیت اداره آن با شهرداری تهران است. اگر فردی به این کیوسک ها مراجعه کرده و بگوید گم شده است، به صورت آنلاین در تمامی کیوسک ها این گزارش ثبت می شود و هرگاه یکی از همراهان وی به کیوسکی مراجعه کرده و اعلام مفقودی کند، به او گفته می شود که فرد گمشده اکنون در کجا است. همین اتفاق در مورد اشیاء گم شده نیز می افتد.

یکی از اقدامات انجام شده در سال 95 راه اندازی سامانه سماح بود. این سامانه چقدر به شما در ساماندهی زائران کمک کرد؟

اوحدی: ما به عنوان کمیته اعزام وظیفه ثبت نام را از طریق سامانه سماح بر عهده داریم. این سامانه چند ویژگی مهم دارد که اولین آن دسترسی آسان زائر از خانه و منزل به آن بود. دوم این سامانه در واقع بستری شد برای ارتباط با 2300 دفتر زیارتی که مردم می توانستند یکی از این دفاتر را انتخاب کرده و مدارک خود را به آن تحویل دهند. سوم اینکه پرداخت ها به صورت نقدی صورت نمی گیرد و همه به صورت اینترنتی پرداخت می شود.

حتی در این سامانه هزینه صدور روادید که 40 دلار است به صورت ریالی دریافت و از آنجاییکه سیستم به بانک مرکز متصل است، دلار با نرخ روز دولتی محاسبه و از طریق بانک مرکزی به حساب کنسولگری ها واریز می شود.

چرا هزینه 5 دلاری صدور روادی به 40 دلار افزایش یافته است؟

اوحدی: بعضی می گویند که چرا هزینه صدور روادید گران شده است، خب اینکه دست ما نیست و ما نمی توانیم به دولت عراق تحمیل کنیم که 40 دلار را کاهش دهد. وزارت امورخارجه تلاش بسیاری کرد اما این حق حاکمیت کشور عراق است که در رابطه با مسائل خود تصمیم گیرنده باشد. سازمان حج و زیارت هم همیشه به دنبال لغو روادید میان دو کشور بود.

برگردیم به سامانه سماح.

اوحدی: با این سامانه جلوی هرگونه سوء استفاده گرفته شد. از طرفی سامانه سماح متصل به ثبت احوال است و زائری که شماره ملی خود را وارد می کند، تمام مشخصاتش در سامانه به ثبت می رسد و نیازی نیست تا زائرا همه فیلد ها را پر کند. این امر امکان ارتباط با زائر را برای ما فراهم کرده است. ضمن اینکه سامانه به صورت هوشمند آنهایی که انفرادی ثبت نام کرده اند را نیز داخل یک گروه جا می دهد.

برای رفع مشکل تراکم در مرزها چه اقدامی انجام شده است؟

اوحدی: کار دیگری که وزارت کشور انجام داد، آمایش استانی و تقسیم مرزها بود. ما سال گذشته همان زمان که نگران تراکم جمعیت در مرز مهران بودیم، دیدیم که مرز چزابه خالی است. امسال اعلام شد که چه استانهایی از چه مرزهایی باید عبور کنند. سامانه سماح به صورت هوشمند محل ثبت نام شما را شناسایی و مرز خورجی را برای زائر تعیین می کرد. همینطور سامانه به صورت هوشمند علاوه بر مرز خروجی، روز مراجعه به مرز را نیز تعیین کرده و چنانچه مرزبانی اعلام کند که ظرفیت برای فلان روز تکمیل است، سامانه با ارسال پیامک به زائران زمان جدید خروج را به اطلاع آنها می رساند.

اگر زائری زودتر از زمان مشخص شده برای خروج مراجعه کند، امکان خروجش راهم نیست. همینطور ما از زائران می خواهیم که همکاری لازم را داشته باشند و در هر زمان و محلی که قید شده حاضر شود. گرچه ما نمی توانیم مانع ورود زائران از مرزهای دیگر شویم اما خواهش ما این است که خود زائر این مسئله را رعایت کند تا در حمل و نقل دچار مشکل نشویم.

امثال با مشکل جدی مواجه نیستیم. کار، کار بسیار بزرگی است و نمی شود گفت بی نقص انجام می شود اما مشکل انچنانی نداشتیم. اکنون کنسولگری عراق در 16 نقطه کشور مشغول صدور ویزا هستند.

یکی دیگر از مزایای سامانه سماح این است که ما امار مراجعه زائران به هر مزر را به تفکیک سن و جنس داریم. بطور مثال اکنون سامانه نشان می دهد که زائران زن 35 درصد افرادی که وارد عراق شده اند را در مرز شلمچه تشکیل می دهند و در مرز مهران این عدد 22 درصد است. خب وزارت بهداشت می تواند با اطلاع از این آمار تعداد پزشکان زن را در مرز شلمچه بیشتر از مرز مهران در نظر بگیرد.

امسال موضوع بیمه و اخذ هزینه آن از زائران حسابی زائران را ناراحت کرد. اول اینکه چرا این هزینه مثل قبل توسط دولت پرداخت نشد و دوم بفرمایید که آیا بیمه اجباری است؟

اوحدی: امسال عدد زائران از یک میلیون و 450 هزار نفر به بیش از 2 میلیون نفر رسیده است. نگاه هم این نیست که اربعین به صورت دولتی اداره شود و این یک حرکت مردمی و جوشش مردمی است. دولت ساماندهی می کند و تسهیلات فراهم می کند.

در رابطه با بیمه به هرحال کشور عراق در شرایط جنگی قرار دارد. همین اتفاقی که در سامرا رخ داد نشان می دهد که به همه زائران باید توصیه کنیم با پرداخت یک هزینه ناچیز که 18 هزار تومان است، خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند. 6 هزار تومان هم بابت هزینه خدمات هلال احمر اخذ می شود که در تمامی این موارد ما تنها مجری هستیم در سامانه سماح و اعداد مصوب ستاد مرکزی اربعین است. تصمیم تصمیم درستی است. سفر سختی های خود را دارد. چهار روز پیاده روی است، شرایط جوی غیرقابل پیش بینی است. هزینه های درمان داخل عراق به شدت گران است، همین که فردی وارد بیمارستان در عراق شود، باید 100 دلار هزینه کند.

کسانیکه از طریق سامانه سماح ثبت نام می کنند، بصورت الکترونیکی باید هزینه بیمه را پرداخت کنند و امروز خدا را شکر می گوییم که مجروحان حادثه سامرا که از طریق سماح ثبت نام کرده اند، پوشش بیمه ای داشتند و مشکلی برایشان پیش نمیآید.

مراجعه به سامانه سماح نیز مانع فعالیت دلالان و کلاهبرداران نشد.

اوحدی: خب متاسفانه عده ای از مردم برای ثبت نام به سامانه سماح مراجعه نکردند اما طی هفته گذشته بعد از مستندی که وزارت اطلاعات از تلویزیون پخش کرد از ویزای جعلی، خیلی از مردم به نتیجه رسیدند که تنها کانال امن سامانه سماح است. لذا آمار مراجعه مردم بعد از پخش این مستند 4 تا 5 برابر در روز شد. یک زمانی بین ثبت نام و تحویل مدارک به دفاتر زیارت وجود داشت که وقتی امار مراجعات به سماح بالا رفت ما تشخیص دادیم که شاید موجب کندی در روند کار شود، لذا اطلاعیه ای دادیم که ثبت نام از هفدهم ماه جاری تنها از طریق دفاتر زیارتی انجام خواهد شد.

 به عنوان سوال آخر فکر نمی کنید که دولتی شدن هرچه بیشتر مراسم اربعین از معنویت آن می کاهد؟

اوحدی: من می خواهم بگویم واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم. قطعا هدف ستاد اربعین این نیست که بیاید سازماندهی مراسم اربعین را عهده دار شود بلکه تلاششان این است که زائری که در یک امر معنوی و مقدس حاضر شده است، برای او تسهیلات فراهم کند. یک حدیثی هست که می گوید «ارزش عظمت و قداست زائری که کربلا زیارت می کند مانند کسی است که خود خداوند را در عرش خداوند زیارت می کند» این را یکی از مراجع اعظام تقلید به من گفت و تاکید کرد که آنهایی هم که خدمت به این زائر می کنند، از ثوابی زیاد بهره می برند.

درست است حرکت یک حرکت الهی و آسمانی است و باید تمام تلاشمان را بکنیم تا روح و جوهر و ماهیت مردمی بودن حرکت حفظ شود اما آنچه توانمندی داریم ما به عنوان دولت در اختیار مردم قرار دهیم.