عاشورای حسینی و اربعین نماد تحقق آرمان شهر بشری در عصر ظهور آخرین حجت الهی است که باید بدان توجه خاص داشته باشیم و بر اساس این نگاه به تبیین ظرفیت‌های بالای آن در مسیر جهانی سازی فرهنگ ناب اسلامی بپردازیم.
عقیق:مصطفی جمالی (عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم): برای مبارزه با فرهنگ جهانی دنیای مدرن راهی جز این نیست که فرهنگ اسلام ناب در مقیاس جهانی عرضه و اقامه شود و از همه ظرفیت‌های فرهنگ اسلامی در این راستا استفاده شود.
از مهمترین ظرفیت‌های فرهنگ اسلامی حادثه بزرگ عاشورا است. حادثه عاشورا پس از حادثه رسالت نبی خاتم (ص) بزرگترین حادثه تاریخ بشری است که نه تنها عالم دنیا، بلکه همه عوالم هستی را تحت الشعاع خود قرار داده است و همه ازاین حادثه بهره‌مند شده‌اند.
بررسی همه ابعاد و لایه‌های باطنی این بزرگترین بلا و ابتلای تاریخ بشر و تأثیر آن بر سلوک و تکامل همه عوالم و از جمله عالم دنیا برای انسان غیر معصوم جز از طریق پیوند و توسل به جریان ولایت ائمه نور که همانا جریان ولایت الهی است ـ و کلام نورانی آنان امکان پذیر نیست.
اما آنچه این حادثه را از دیگر حوادث متمایز کرده است، ماهیت این حادثه و نوع سلوکی است که از طریق پیوند با همه عوالم با آن حاصل می‌شود. عاشورا ضیافت بزرگترین بلای الهی است که بر اثر پیوند با این مصیبت عظمی است که تذهیب کل عالم و تاریخ بشری صورت گرفته است.
به دیگر سخن عاشورا بزرگترین صحنه درگیری جبهه حق و باطل است. همه مکارم اخلاقی در مقابل همه مکاید شیطانی روبه روی هم صف آرایی کرده‌اند. در دوره غربت اسلام و در شرایطی که جبهه باطل احساس پیروزی می‌کند و در کنار سر بریده سیدالشهدا(ع) ندا بر می‌داشت: لعبت هاشم بالملک فلا خبر جاء و لا وحی نزل» انسان غریب مظلوم کار را تمام کرد و تاریخ بشری را نجات داد.
در جریان کربلا، جبهه باطل با نقشه‌ای عظیم آمده بود که تا به اسلام تاریخی و خط همه انبیای الهی از آدم تا خاتم تیز خلاص بزند، ولی نبی اکرم برای چنین روزی سیدالشهدا (ع) را تربیت کرده بودند و با تحقق عظیم‌ترین مصیبت عالم، همه تلاش جبهه باطل و مکاید شیطان نه تنها برای آن مقطع از تاریخ، بلکه برای همه تاریخ نقش بر آب شد و به تعبیر امام راحل عاشورا اسلام را بیمه کرد.
حادثه بی نظیر عاشورا که به حسب ظاهر حادثه کوچکی می‌نماید، در واقع حادثه بزرگی است که به لحاظ وسعت همه تاریخ خلقت را فرا گرفته است از قبل از خلقت عالم دنیا، عهد و میثاق آن گرفته شده است و تا قیامت و پس از آن نیز ادامه دارد.به لحاظ جغرافیایی و مکانی نیز، برخلاف ظواهر آن که در کنار شریعه فرات و در کمتر از یک روز به پایان رسیده است، جنگی است به وسعت جغرافیای همه عوالم. این تفاوت نگاه معصومین با بقیه نگاه‌هاست.
به دیگر سخن،اندیشمندان در تحلیل این غوغای بزرگ گاه از مرگ معاویه شروع می‌کنند و گاهی نیز به قبل‌تر از آن و در حدود رحلت وجود مقدس رسول خدا(ص) باز می‌گردد. منطقه تأثیر این حادثه را نیز به کوفه و دنیای اسلام تفسیر می‌کنند. درحالیکه براساس نگاه معارف اهل بیت(ع) محدوده این حادثه به وسعت همه تاریخ و همه عوالم است. محدوده این حادثه به وسعت همه تاریخ و همه عوالم است.
پس هر گفت وگویی در باب این حادثه و حلقه‌های تکمیلی آن متوقف بر درک عظمت این حادثه است، حادثه‌ای که محور او آن وجود قدسی است که معارفی همچون زیارت جامعه کبیره فقط بخشی از اوصاف آن وجود مقدس است.
اما اینکه چگونه عاشورا توانست در طول تاریخ حادثه ساز شود و موجب تقویت مدام جبهه حق و تضعیف جبهه باطل شود؟ سر این مطلب در درایت و بصیرت بالای نبی اکرم و سیدالشهدا(ع) است که با شکل دهی بزرگترین بلا و ابتلا، بزرگترین مصیبت و حادثه جان سوز، عاطفه جامعه شیعه را هدف قرار داده و حرارتی در آن جامعه ایجاد کردند که با این حرارت دائمی عاطفه و تمایلات جامعه شیعه مدام در غلیان و جوشش است.
در توضیح این مطلب باید توجه داشت که ساخت هر تمدن و حکومتی و ادامه حیات آن بر پایه سه عنصر اساسی «نظام تمایلات و گرایش‌ها، نظام بینش‌ها و دانش‌ها و نظام محصولات و صنایع» است که تغییر تمایلات و گرایش‌ها سهمی اساسی در شکل دهی یک تمدن و حکومت دارد. شکل گیری تجدد و تمدن مادی امروز مغرب زمین بر پایه تغییر تمایلات انسان‌های آن دیار صورت گرفته است و با توسعه تمایلات مادی و با هدف حرص به دنیا و توسعه تمتع متنوع و متلون از بهره‌های دنیوی، حرکت آغاز می‌کند و همه علوم و دانش‌ها و تولید محصولات و تکنولوژی و صنعت در این راستا تولید می‌شوند.
بنابراین عاشورا مرحله‌ای از اقامه کلمه توحید و بنای بیت نبوت و تمدن تاریخی اسلام است. پس باید آن را در ارتباط با بقیه ارکان توحید تفسیر کرد. در این صورت می‌توان دریافت که چرا این واقعه و با این کیفیت اتفاق افتاده است و چرا اربعین حلقه تکمیلی این حادثه عظیم است؟
اربعین گریه‌های مستمر امام سجاد و اقامه عزاداری بر سیدالشهدا(ع) مهمترین حلقه تکمیلی قیام عاشورا است که فهم این فعل عظیم امام سجاد(ع) در پیوند با فعل سیدالشهدا(ع) قابلیت تفسیر دارد. به دیگر سخن همه این حوادث و حتی بالاتر همه انفعال امامان معصوم را باید در یک نقشه جامع برای تکامل بشریت در کنار هم و مکمل هم مطالعه کرد و به تعبیر مقام معظم رهبری، ما با یک انسان ساله مواجهه هستیم که افق فعل او تکامل همه عوالم و از جمله تکامل تاریخی بشر است.
بنابراین در این افعال و حوادث، عقل و عشق پیوند ناگسستنی دارند و این تحلیل بسیار ناقص است که اربعین را جدای از عاشورا در نظر بگیریم و یکی را محصول عشق و فنا و دیگری را محصول عقل بقا بدانیم.
در نتیجه این اجتماع قلوبی که در راه پیمایی بزرگ اربعین هر ساله رخ می‌دهد یقینا گوشه‌ای از طرح بزرگ عاشورا است که بناست زمینه ظهور را فراهم آورد و تمام با تصرف و امداد ولی خدا همراه است.
اینکه در حدیث آمده هنگامی که علی بن الحسین(ع) چشمش بر بدن‌های بی سر آنان افتاد و در بین آنان جگرگوشه حضرت زهرا(س) را به گونه‌ای دید که از عمق فاجعه آسمان‌ها شکافته و زمین از هم گسیخته و کوه‌ها فرو ریخته بر آن حضرت خیلی دشوار آمده ناراحتی‌اش فزونی یافت. آثار این حالات در چهره‌اش نمایان شد.
حضرت زینب(س) بر این حالت ترسیده شروع به دلداری و تسلای آن حضرت کرد. با اینکه صبر خود حضرت به پایه‌ای بود که کوه‌ها همتای صبر و بردباری‌اش نبودند.
بر این اساس در مواجهه با این حادثه بزرگ باید به عمق آن و تبار آن و نقش آن در تحقق آرمان شهر بشری در عصر ظهور آخرین حجت الهی توجه تام داشت و براساس این نگاه به تبیین ظرفیت‌های بالای آن در مسیر جهانی سازی فرهنگ ناب اسلامی پرداخت.