« إِنَّ الْأَبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُوراً* عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیراً* یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخَافُونَ یَوْماً کَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً * وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً * إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لاَ نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَ لاَ شُکُوراً... انَّ هذا کانَ لَکُم جَزاءً وَ کانَ سَعیُکُم مَشکُورًا» (سوره انسان)

این آیات درباره اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله، یعنی: علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام نازل شده و شأن نزول آن بدین شرح است:

روزی امام حسن و امام حسین علیهما السلام بیمار شدند، رسول خدا صلی الله علیه و آله به عیادت آن ها رفتند. علی علیه السلام، فاطمه زهرا علیها السلام و خدمتکارشان فضّه، نذر کردند که اگر امام حسن و امام حسین علیهما السلام از این بیماری بهبود یابند، سه روز روزه بگیرند.

آن دو بزرگوار بهبود یافتند، اما در منزل، چیزی برای خوردن وجود نداشت. امیرمؤمنان علی علیه السلام سه صاع ( حدود سه من) جو قرض کردند. حضرت فاطمه علیها السلام یک صاع از آن را آسیاب کرد و از آن به تعداد افراد خانواده، پنج قرص نان فراهم نمود. علی علیه السلام نماز مغرب را خواند و به منزل آمد، هنگامی که غذا را در برابر خود نهادند تا با آن افطار کنند، بینوایی نزد آن ها آمد و از آن ها کمک خواست.

آنان همگی غذای خود را به او دادند و آن روز و آن شب چیزی نخوردند.

آنان روز دوم را روزه گرفتند. فاطمه علیها السلام صاع دیگری از آن آرد را نان پخت. هنگامی که نان را آوردند تا با آن افطار کنند، یتیمی نزد آن ها آمد و غذا خواست، از همین رو آنان همگی غذای خود را به او دادند.

سومین روز روزه فرا رسید و غذا را برای افطار کردن آماده کردند که در این هنگام اسیری نزد آن ها آمد و از آن ها غذا خواست. آنان همگی غذای خود را به او دادند و در این سه روز چیزی جز آب نخوردند.

در روز چهارم پیامبر صلی الله علیه و آله آن ها را دید که از شدّت گرسنگی می لرزیدند و فاطمه علیها السلام از شدّت گرسنگی، چشمانش فرورفته و شکمش به پشتش چسبیده بود. حضرت فرمودند:

واغوثاه یا الله، اهل بیت محمد یموتون جوعاً؛

خدایا! به فریادمان برس. خاندان محمد از شدّت گرسنگی در حال مرگ هستند.

در این هنگام جبرئیل نازل شد و گفت: بگیر آن چه را که خداوند در مورد اهل بیت به تو داده است.

پیامبر فرمود: ای جبرئیل! چه چیزی را بگیرم؟

در این هنگام، جبرئیل، برای ایشان سوره « هل أتی»را قرائت کرد.

سوره انسان در مدینه نازل شده است و دارای 31 آیه می باشد.براي اين سوره نام‌هاي متعددي است که مشهورترين آنها «ا نسان» ، «دهر» و  «هل اتي» است 

 فضیلت و خواص سوره انسان

- امام جعفر صادق (عليه السلام) فرمودند: قرائت سوره انسان موجب تقويت و نيرومندي روح و قوي شدن اعصاب و آرامش يافتن اضطراب است و اگر كسي كه در قرائت آن ضعيف است و نمي تواند آن را بخواند اگر اين سوره را بنويسد و پس از شستن آب آن را بنوشد از ضعف نفس نجات می یابد و نتيجه بخش است

- رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم در فضيلت اين سوره فرمودند: هر كس سوره انسان را قرائت نمايد پاداش او بهشت و حوريان بهشتي خواهد بود.(1) 

-امام صادق (عليه السلام) همچنین فرمودند: هر كه سوره انسان را قرائت نمايد خداوند او را با تعداد زيادي از حوريان بهشتي تزويج نمايد و در سراي باقي با پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم خواهد بود. (2)

- در سيره امام رضا عليه السلام آمده است: ايشان در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه در ركعت اول سوره حمد و انسان و در ركعت دوم بعد از حمد سوره غاشيه را قرائت مي نمودند و مي فرمود: هر كس در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه اينگونه نماز بخواند خداوند در اين دو روز ايشان را از شرور در امان مي دارد. (3)

- امام صادق عليه السلام همچنين فرمودند: من ضامنم براي هر يك از شيعيانم كه در نماز صبح روز پنجشنبه سوره انسان را بخواند و اگر در آن شب يا روز بميرد با امنيت و بدون حساب از گناهاني كه انجام داده وارد بهشت مي شود و ديوان حسابرسي براي او باز نمي شود و در قبر از او پرسشي نخواهد شد و اگر زنده بود در حفظ و امان الهي است و آفات دنيا از او برداشته مي شود و چيزي از جنبنده هاي زميني تا پنجشنبه بعد به او آسيبي نمي رساند. (4)

پي نوشت ها :

 (1) مجمع البيان، ج10, ص206

(2) ثواب الاعمال، ص121

(3) من لا يحضره الفقيه، ج1، ص308

(4) الاصول السته عشر، ص3