خبرگزاری حوزه کلمات برخى از تعابیر علمای اهل سنت در خصوص عظمت و جایگاه امام پنجم شیعیان را منتشر می کند.

*کثیرالحدیث

محمّد بن سعد زهرى (ت: 230 ق)

او درباره حضرت باقر(علیه السلام) مى گوید: «محمّد من الطبقه الثالثه من التابعین من المدینه، کان عابداً عالماً ثقه»(1)؛ محمّد از طبقه سوم از تابعین مدینه، مردى عابد، عالم و ثقه بود.

او همچنین درباره حضرت مى گوید: «کان ثقه کثیر الحدیث»؛ او ثقه و کثیر الحدیث بود.(2)

* سیدالفقهاء حجاز

ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ (ت: 250 ق)

وى این گونه مى گوید: «... وهو سیّد فقهاء الحجاز ومنه ابنه جعفر تعلّم الناس الفقه، وهو الملقّب بالباقر، باقر العلوم، لقّبه به رسول الله(صلى الله علیه وآله) ...»(3)؛ ... او سید فقهاى حجاز است، که مردم فقه را از او و فرزندش جعفر فرا گرفتند. او ملقّب به باقر است، کسى که علم را مى شکافد. و این لقبى است که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) بر او گذارده است... .

*از اولیا و ذاکران

 حافظ ابونعیم اصفهانى (ت: 430 ق)

وى مى نویسد: «و منهم الحاضر الذاکر الخاشع الصابر، ابوجعفر محمّد بن علىّ الباقر...»(4)؛ از جمله اولیا، حاضر، ذاکر، خاشع، صابر، ابوجعفر محمّد بن على الباقر است... .

*مصداق سوره کوثر

 فخر رازى (ت: 604 ق)

او ذیل آیه «انا اعطیناک الکوثر» در معناى کوثر مى گوید: «والقول الثالث: الکوثر اولاده... فالمعنى انّه یعطیه نسلا یبقون على مرّ الزمان. فانظر کم قتل من اهل البیت ثم العالم ممتلىء منهم ولم یبق من بنى امیّه فی الدنیا احد یعبا به. ثم انظر کم کان فیهم من الاکابر من العلماء کالباقر والصادق والکاظم والرضا(علیهم السلام)...»(5)؛

قول سوّم آن است که مراد از کوثر اولاد اویند... و مقصود آن است که خداوند به او نسلى عنایت خواهد کرد که در طول زمان باقى خواهند ماند. پس بنگر که چه مقدار از اهل بیت کشته شدند ولى عالم از آنان پر است، و در مقابل از بنى امیه در دنیا کسى که قابل توجه باشد، وجود ندارد. نظر کن چه افرادى از بزرگان علما؛ همانند باقر و کاظم و صادق و رضا (علیهم السلام) در میان آنان وجود دارد... .

*بالا برنده علم

 محمّد بن طلحه شافعى (ت: 652 ق)

او درباره حضرت مى گوید: «هو باقر العلم وجامعه وشاهر علمه و رافعه... صفا قلبه وزکا علمه وطهرت نفسه وشرفت اخلاقه وعمرت بطاعه الله اوقاته ورسخت فی مقام التقوى قدمه...»(6)؛ او شکافنده علم و جمع کننده آن، و شهرت دهنده و بالابرنده علم بود. کسى که قلبش باصفا و عملش تزکیه شده و نفسش پاک و اخلاقش با شرف بود. تمام اوقاتش به طاعت خدا مشغول و در مقام تقوا ثابت قدم بود... .

*بزرگ فقیهان حجاز

 ابن ابى الحدید معتزلى (ت: 655 ق)

او در شرح نهج البلاغه، کلام جاحظ را نقل کرده و آن را تقریر نموده است.(7) وى همچنین مى گوید: «کان محمّد بن على بن الحسین... سیّد فقهاء الحجاز...»(8)؛ محمّد بن على بن الحسین (امام باقر علیه السلام)... بزرگ فقهاى حجاز بود... .

* محمّد بن احمدبن ابى بکر قرطبى (ت: 671 ق)

او در تفسیر آیه «اِنَّ اللهَ یَاْمُرُکُمْ اَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَهً...» (9) مى گوید: «و منه الباقر لابى جعفر محمّد بن على زین العابدین؛ لانّه بقر العلم وعرف اصله اى شقّه»(10)؛ ... از همین ماده است اسم باقر براى ابى جعفر محمّدبن على زین العابدین؛ زیرا او علم را شکافت و اصل آن را به دیگران شناساند.

*امامی نمونه

 ابو زکریّا محیى الدین بن شرف نووى (ت: 676 ق)

او درباره حضرت باقر(علیه السلام) مى گوید: «هو تابعى جلیل، امام بارع، مجمع على جلالته، معدود فی فقهاء المدینه وایمتهم»(11)؛ (او از تابعین بزرگوار و امامى نمونه است. کسى که بر جلالتش اجماع بوده و در جمله فقهاى مدینه و امامان فقها به حساب مى آید.

*وسعت دهنده علم

 ابوالعباس ابن خلکان (ت: 681 ق)

او مى نویسد: «... کان الباقر عالماً سیّداً کبیراً. وانّما قیل له الباقر، لانّه تَبَقّر فی العلم»(12)؛ ... باقر، مردى عالم، سیّد و بزرگ بود. او را باقر نامیده اند؛ زیرا علم را وسعت داد.

*شکافنده علم

 شمس الدین ذهبى (ت: 748 ق)

مى گوید: «و کان من فقهاء المدینه. و قیل له الباقر؛ لانّه بقر العلم اى شقّه و عرف اصله وخفیّه»(13)؛ او از فقهاى مدینه به حساب مى آمد. به او باقر گفته اند؛ زیرا علم را شکافته و اصل و ریشه آن را شناخته است.

*از بزرگان امت

 ابن کثیر دمشقى (ت: 774 ق)

او مى نویسد: «و هو محمّد بن على بن الحسین بن على بن ابى طالب القرشى الهاشمى ابوجعفر الباقر... وهو تابعى جلیل، کبیر القدر کثیراً، احد اعلام هذه الامه علماً وعملا وسیاده وشرفاً... حدّث عنه جماعه من کبار التابعین وغیرهم...»(14)؛ او محمّد بن على بن الحسین بن على بن ابى طالب، قرشى، هاشمى، ابوجعفر باقر است... او تابعى بزرگوار، بسیار بزرگ مقدار، یکى از بزرگان این امت از حیث علم و عمل و بزرگى و شرف است... از او جماعتى از بزرگان تابعین و دیگران روایت نقل کرده اند... .

*بزرگ مرد علم و فقاهت

 شمس الدین محمّد بن طولون (ت: 953 ق)

«و کان الباقر عالماً سیداً کبیراً وانّما قیل له الباقر لانّه تبقر فی العلم اى توسّع»(17)؛ ... باقر، شخصى عالم و بزرگ مرد بود، او را به جهت توسعه در علم، باقر نامیدند.

*آشکار کننده گنج های علم

 احمدبن حجر هیتمى مکّى (ت: 974 ق)

«وارثه منهم عباده وعلماً وزهاده ابوجعفر محمّد الباقر... فلذلک هو اظهر من مخبّات کنوز المعارف وحقایق الاحکام والحکم واللطایف»(18)؛ ... وارث على بن الحسین در عبادت و علم و زهد، ابوجعفر محمّد باقر بود. او را به جهت شکافتن علم باقر نامیدند... به همین جهت است که او گنج هاى معارف و حقایق احکام و حِکَم و لطایف را آشکار ساخت... .(19)

پی نوشت:        

(1). تذکرة الخواص، سبط بن جوزى، ص 302، به نقل از او.

(2). البدایة و النهایة، ابن کثیر، ج 9، ص 338، به نقل از او.

(3). رسائل جاحظ، ص 108.

(4). حلیة الاولیاء، ج 3، ص 166.

(5). تفسیر فخر رازى، ج 32، ص 125، مجلّد 16، طبع دارالفکر.

(6). مطالب السؤول، ج 2، ص 100.

(7). شرح نهج البلاغه، ج 15، ص 277.

(8). شرح نهج البلاغه، ج 15، ص 277.

(9). سوره بقره، آیه 67.

(10). تفسیر قرطبى، ج 1، ص 483.

(11). تهذیب الاسماء و اللغات، ج 1، ص 103.

(12). وفیات الاعیان، ج 4، ص 30.

(13). العبر فى خبر من غبر، ج 1، ص 142.

(14). البدایة و النهایة، ج 9، ص 338.

(15). تقریب التهذیب، ج 2، ص 541.

(16). الفصول المهمة، ص 201.

(17). الأئمة الاثنا عشر، ص 81.

(18). الصواعق المحرقة، ص 304.

(19). گردآوري از کتاب: اهل بیت از دیدگاه اهل سنت، على اصغر رضوانى، مسجد مقدس جمکران، قم ، 1385 ه.ش، ص 79.