محمد یزدخواستی: ابزار اصلی مداح شعر است. اگر شاعر یک شعر قوی بگوید بعد مداح می تواند با آن صدای پخته خودش و اوج و فرودش شعر را به جان مخاطب بنشاند.
عقیق:حاج محمد سرش شلوغ است. پس از تماس های بسیار بلاخره
زمانی مناسب برای مصاحبه پیدا شد؛ بی درنگ به محل قرار رفتم و پای صحبت
های مداح محبوب نشستم. قصد من از این مصاحبه و تمام سؤال هایی که پرسیدم
فقط و فقط رسیدن به یک موضع بود. اقتصاد مقاومتی، چه مبحث مظلومی است. به
معیشت مردم بستگی دارد و هنوز هم مغفول مانده است. همه جا حرفش هست و کمتر
به آن عمل می شود. اما شاید بتوان رفته رفته نهادینه اش کرد.
*به عنوان اولین سوال بفرمایید که به نظر شما آیا میتوان با مداحی بر رفتار مردم جامعه تاثیر گذاشت؟
بله،
قطعا. ایرانی ها زندگیشان خیلی با شعر اجین شده است. هر حرفی را می توانند
با زبان شهر بگویند. ضرب المثل های زیادی داریم و خیلی از حرف هایی که نمی
خواهند به طور مستقیم بگویند را با زبان شعر بیان می کنند. می دانید که
ابزار اصلی مداح نیز شعر است. لذا با همان ابزار می تواند مطالب را به
مخاطب منتقل کند. البته به نظر من در قدم اول این کار، کار شاعراست. اگر
شاعر یک شعر قوی بگوید بعد مداح می تواند با آن صدای پخته خودش و اوج و
فرودش شعر را به جان مخاطب بنشاند. همان طور که حضرت آقا می فرمایند که
شاید یک مداح ممکن است بتواند با صدای خوب و یک شعر خوب –البته بنده نقل
مضمون می کنم- بتواند کاری را انجام بدهد که یک سخنران نتواند با یک ساعت
صحبت کردن انجام بدهد. شعر قوی اگر با یک صدای خوب تقویت شود تأثیر فوق
العاده ای خواهد داشت.
*نگرش این مداحان و شعرا در نگاه به موضوعات روز باید از کجا نشأت بگیرد؟
در
هر زمینه متفاوت است. مثلا اگر روضه باشد باید برگرفته از مقاتل و تاریخ
باشد. اگر بحث روز باشد باید با توجه به صحبت های کسانی باشد که ثابت شده
است که صحبت هایشان از روی سلیقه نیست و از روی یک حکمتی است. بعضی هستند
که باد از طرفی که وزید آن ها هم به همان طرف می روند و واقعاَ نمی شود روی
این صحبت ها حساب کرد. ولی بعضی وقتی صحبت می کنند قرآن و روایات را می
گیرند و با توجه به مسائل روز یک خوراک روح به شما تحویل می دهد. وقتی که
شما نگاه می کنید می بینید که صحبتی که ایشان می کند؛ حکمت تمام است. حالا
شاعر این نثر را می گیرد آن را تبدیل به نظم می کند.
*به نظر شما مداحان برای عملی شدن منویات رهبری چه کمکی میتوانند انجام دهند؟
همان
گونه که همه افراد جامعه ما که اعتقاد دارند که پیروی از رهبری یک اصل است
و هم برای دنیا و هم آخرت آنها مفید است؛ هرکسی از مردم در هر زمینه ای،
در هر پست و مقامی که هست این منویات را تأکید می کند و تبیین می کند. از
مداح گرفته تا سخنران و مدیرکل و وزیر و ورزشکار و بازیگر. چون هر کدام از
این ها یک مدل مخاطب دارند. هر کدام از این افراد اگر از زبان خودشان بر
صحبت های رهبری تأکید بکنند؛ این بیشتر تأثیرگذار خواهد بود. چون الان دوره
و زمانه طوری شده است که بعضی تا مرادشان حرفی را نزند آن حرف را قبول نمی
کنند. وقتی مرادشان حرفی را بزند حتی اگر غلط هم باشد آن حرف را قبول می
کنند؛ البته این جنبه منفی قضیه است. وقتی یک مرجع تقلید حرفی را بزند من
دیگر می دانم که این یک حکم شرعی است. وقتی که حضرت آقا در مورد یک موضوعی
صحبت می کنند به طور مثال قمه زنی و بعد یک مرجع تقلید هم یک فتوا می دهد و
این دیگر برای من لازم الاجراست. در بحث منویات رهبری هم همین طور است.
منِ مداح یا منِ سخنران باید همان ها را بگیرم و چون ابزار اصلی ما شعر است
ما باید بتوانیم آنها را استفاده کنیم یا در اوج یک مراسم که میدانیم که
مستمع آماده ی آماده است؛ یعنی انقدر مجذوب شده است؛ که مثل یک زمین آماده
است برای کشت. آن زمان باید آن حرف زده بشود که تأثیر آن هم مضاعف بشود.
*آیا شاعری را می شناسید که شعری در مورد اقتصاد مقاومتی سروده باشد که مناسب خواندن در مراسم باشد؟
نه حقیقتاً. شاید هم گفته باشند و به دست من نرسیده است. من هرچقدر گشتم چنین شعری پیدا نکردم.
*شعرای ما در مورد دیگر منویات رهبری کار کرده اند فکر می کنید چرا به سراغ این موضوع خاص نمی روند؟
به
نظر بنده دلیل اصلی شاید عدم مطالعه باشد ویا اینکه شاید فکر کرده اند که
با جلسات سنخیتی ندارد. ما بیشتر موضوعاتی را می گوییم که صد درصد در جلسات
استفاده می شود. به نظر من مقدمه ی این کار باید فراهم بشود و آن هم راه
اندازی انجمن شعر است. چند وقت پیش یک برنامه ای را در دانشگاه تهران دایر
کرده بودند. نام آن خاطرم نیست ولی در مورد شعر مدافعان حرم بود. برگزاری
کنگره های شعر با محوریت اقتصاد مقاومتی است. وقتی این موضع شکل گرفت ابزار
به دست من می آید و من میتوانم شروع کنم.
*بعضی
از مداحان می گویند گره زدن مجلس و مدح به شعر اقتصاد مقاومتی کار سختی
است؟ نظر شما چیست و در این مورد چه توصیه ای برای مداحان جوان تر و تازه
کار دارید.
باز هم به بحث شعرا برمی گردیم. شعرا دید خیلی
بازی دارند. یعنی از یک زوایای متفاوتی می توانند به این موضوع نگاه کنند.
به طور مثال در محرمی که گذشت یکی از شعرا یک بحر طویل در مورد حضرت عباس
سروده بود. از وقایع روز تاسوعا بود. لشکر کفر در روز تاسوعا قصد حمله
داشتند که امام حسین علیه السلام به برادرشان می فرمایند که امروز را مهلت
بگیر، من میخواهم امروز را به منجات با خدا بپردازم. روایت داریم که آن شب
صدای زمزمه ی مناجات مثل زنبور هایی که در کندو حرکت می کنند؛ صدای مناجات
از خیمه های لشکر امام حسین علیه اسلام می آمد. عرض من این است که آن شاعر
امان نامه آوردن شمر ملعون را پیوند زد با حوادث امروز و ماجرای دست دادن
آقای ظریف با اوباما و چقدر هم زیبا عنوان کرد. حالا اگر با صرحت می گفتند
کار از بین می رفت. بعضی وقت ها هست که گفتن در لفافه خیلی می تواند
تأثیرگذار تر باشد. شعرا دید بازی دارند و هرکدامشان می توانند از یک سمت
به این بحث نگاه کنند. ممکن است یک شاعر بیاید از پیامبر شروع کند و بعد
شعب ابی طالب و آن حوادثی که رخ داد و بعد آن را پیوند بزند به اقتصاد
مقاومتی.
*پس من میتوانم از صحبت های شما
این نتیجه را بگیرم که توصیه شما به مداحان این است که مستقیما به این
قضایا وارد نشوند و با لطافت بیشتری کار کنند؟
بله بله. گاهی
اوقات مستقیم وارد شدن به یک جریانی نه تنها جواب خوبی ندهد بلکه ممکن است
کمی هم نتیجه را لوس کند. سخنران ها مجبور هستند. اما منی که می گویم
ابزار اصلی من سبک و شعر است. خیلی مهم است که من چگونه وارد بشوم که حق
مطلب ادا بشود. این زمینه چینی های قبل از رسیدن به بحث اقتصاد مقاومتی
بسیار مهم است.
*اگر ممکن است یکی دو بیت از سروده های خودتان به ما یادگاری بدهید.
چشم.
من اوایل که فرصت زیادی داشتم برای بحث شعر و مداحی زبان به شعر باز کردم و
چون رشته بنده در دبیرستان هم ادبیات بود. به لطف خدا شعری می گفتم که وزن
و قافیه و ردیف داشته باشد. آن چه که به ذهنم می رسد این است که:
همه شب به آن امیدم که تو را به خواب بینم / دل شب زنور رویت همه آفتاب بینم چه خوش است در جوانی به طواف کعبه رفتن / چه شود که کعبه‌ی خود به همین شباب بینم