عقیق:حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در برنامه اخیر «سیم و زر» شبکه چهارم سیما طی سخنانی درباره «نسبت دین و معنویت و معنا» عنوان کرد: پیشتر دین را به مجموعه آموزه‌های الهی تعریف کردیم که رابطه ملک و ملکوت و دنیا و آخرت را به ما نشان می‌دهد.

وی در ادامه افزود: مقصود از این ملکوت همان عالم معناست پس اگر می‌خواهیم معنویت را خوب بفهمیم باید معنا را خوب بفهمیم. اگر ما معنا و معنویت را به تعبیری هستی شناسانه معنا کنیم مقصود این است که غیر از این عالم ماده یک عالم یا عوالم دیگر غیر مادی وجود دارد که عالم معنا به آنها گفته می‌شود.

حجت‌الاسلام خسروپناه با اشاره به اینکه برخی افراد هستند غیر از نسبت به عالم ماده، با عالم معنا و غیر ماده هیچ ارتباطی ندارند اصطلاحا اینها را ماتریالیسم یا ماده‌گرا می‌نامیم، افزود: گروه دیگری هستند که قبول دارند عالم ماورا وجود دارد اما توجه نمی‌کنند که نیاز به ارتباط با این عالم دارند به اینها نیز اصطلاحاً انسان‌های سکولار می‌دانند چرا که ظاهر بدون معنا اعمال مهمل است. در نهایت انسان زمانی که با عالم معنا ارتباط برقرار کرد زندگی‌اش پر معنی می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه ما در این دنیا هم ملکوت‌های این جهانی داریم، گفت: اعمالی هستند که در این دنیا برای ما باطنی دارند اینکه خداوند در آیه 30 سوره شوری می‌فرمایند وقتی شما گرفتار مصیبتی می‌شوید، به خاطر کارهایی است که خودتان انجام می‌دهید. حال ممکن است این کار با دست انجام نشود با زبان انجام شود مهم این دستاورد شما است بهرحال خدا این گناهان را می‌بخشد اما بسیاری از بیماری‌ها، آفت‌ها و مشکلات ناشی از رفتار خود ما است.

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: خداوند رابطه عمل ظاهری ما را با یک باطنی که مصیبتی خاص است نشان می‌دهد بنابراین کار دین این است که ظاهر و باطن را حتی در این دنیا برای ما توضیح دهد. رسول گرامی اسلام(ص) هم می‌فرمایند که خیلی از گناهان ما نتیجه مصیبت‌ها و شرها می‌شود البته خیلی از اینها را خداوند هم می‌بخشد.

وی با تأکید بر اینکه گاهی خداوند مؤمن را گرفتار یک بیماری یا مشکلی می‌کند برای اینکه در عالم آخرت سبک باشد و برای گناهانش عقوبت نشود، توضیح داد: در روایت داریم تبی که بر انسان وارد شده یا سردردی که بر او عارض می‌شود به خاطر گناه است پس بنابراین وقتی ما از دین صحبت می‌کنیم چه آنجا که حقائقی را بیان می‌کند یا باید و نبایدی را ذکر می کند در صدد بیان یک رابطه ظاهر بین ملک و ملکوت هستیم. لذا قرآنی که نازل شده وحی الهی است نه اینکه پیغمبر شب خواب دیده و آن را به عنوان قرآن تعبیر کرده است.

وی همچنین افزود: علم می‌خواهد به روابط مباحث ملکی بپردازد و امروز هم بیشتر تعریف پوزیتویست‌ها مطرح است اما ما علوم را به عقلی، نقلی، شهودی و تجربی تقسیم می‌کنیم.

خسروپناه اظهار داشت: فلسفه هم یک امکاناتی دارد تا رابطه ملک و ملکوت را اثبات کند لذا عقل در خیلی جاها ناتوان می‌ماند. ما زمانی که از نسبت دین و علم صحبت می‌کنیم طبیعتا نباید این بحث را به علوم تجربی منحصر کنیم با این حال تقریبا می‌توان گفت هر دانشمندی که روش تجربی کار می‌کند غیر از تجربیدن یک شهودی هم بر او حاصل می‌شود.

وی در ادامه گفت: دین به این دلیل که رابطه ملک و ملکوت را بیان می‌کند چیزی فوق مباحث مادی و تجربی را بیان می‌کند البته قطعا یک متدین باید کار تجربی را انجام دهد و تجربه رابطه دو پدیده ملکی را کشف می‌کند و یکی از اسماء الهی هم عالم است بنابراین جایگاه علم خیلی قوی است و ما باید به دنبال علم برویم و جهل در روایات ما مذمت شده است پس همه علوم را باید به دنبالش برویم و مورد تأیید هم هست. دین رابطه ملک و ملکوت را بیان می‌کند علوم دیگر بشری رابطه ملکی را توضیح میدهد هردو اینها هم درست است یعنی هم عفونت عامل تب است و هم گناه عامل تب است، درست است.

این استاد حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به برخی اتفاقاتی که در سفر اخیر خود به هندوستان افتاده، گفت: خیلی عجیب است که مردم هند چه مسلمانان شیعه و اهل سنت و چه هندوها و سیک‌ها زمانی که می‌فهمیدند ما از ایران آمدیم یک احترام خاصی به ایرانیان می‌گذاشتند و در واقع خودشان را به نوعی از نژاد آریایی و ایران می‌دانستند و یک نکته جالبتر هم این است که محبت به اهل بیت(ع) در بین مردم هند هم زیاد است در شیعیان که واضح است و اهل سنت هندوستان هم با وجود اینکه گرایشات ضد شیعی و خشن از سوی یهودیان وجود دارد اما آنها قریب به اتفاق محبت زیاد به اهل بیت دارند و برخی کتب متعدد نسبت به اهل بیت نوشتند.

وی همچنین گفت: هندوییسم انشعابات زیادی دارد اما یکی از رهبران هندوها که طرفداران زیادی هم دارد شال مشکی و سیاهی بر گردن داشت و می‌گفت من به عشق امام حسین(ع) این شال را هیچ زمان در نمی‌آورم بنابراین اینها به امام حسین(ع) خیلی ارادت دارند و روز عاشورا در هندوستان همچون عید فطر تعطیلی رسمی است.

حجت‌الاسلام خسروپناه با ذکر خاطراتی از سفر به هندوستان ادامه داد: به هر معبدی که می‌رفتیم به ما احترام فوق العاده می‌گذاشتند، حتی به احترام ما خم می‌شدند، برخی مرتاض‌ها زیلو و فرش مندرس زیر پایشان را هم برمی‌داشتند تا ما روی آن بنشینیم، مخصوصا وقتی می‌فهمیدند که از ایران آمده‌ایم. مردم هند خیلی عجیب هستند چه مسلمانان و چه هندوها با گرایش‌های مختلف از سیک‌ها و جین‌ها وقتی می‌فهمیدند که ما از ایران آمدیم احترام خاصی قائل بودند و می‌گفتند ما هم آریایی هستیم و از منطقه آریا به هند آمدیم و در واقع خود را به نوعی از نژاد ما می‌دانستند.

وی افزود: البته برخی‌ها تلاش می‌کنند که گرایش‌های ضد شیعی و اسلامی ایجاد کنند اما اهل سنت هند محبت فوق‌العاده به اهل بیت(ع) دارند و برخی کتب متعدد در فضائل و مناقب اهل بیت دارند. شخصی به نام خسروقاسم در آنجا بود بیش از یکصد کتاب در مناقب اهل بیت(ع) به زبان عربی و اردو چاپ کرده بود و او می‌گفت که مکرر خواب امیرالمؤمنین می‌بینم و در شب قدر ماه رمضان می‌گفت خواب دیدم که حضرت سه قطعه نان به من داد، درحالی که روحانی هم نبود، مهندسی از دانشگاه علیگر بود!

رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تأکید کرد: برخی هند را با چشم چپ می‌بینند، گاهی آلودگی‌های خاصی را که در محیط زیستشان است تنها می‌بینند، در حالی که هند را باید با چشم راست هم دید! برخی بزرگان می‌گویند مردم دو دسته‌اند یا هند را دیده‌اند یا ندیده‌اند. آنچه مهم است این بزرگانی است که از گرایش‌های مختلف محبت به اهل بیت دارند.

وی در ادامه گفت: برخی رهبران هندو علاقه عجیبی به نهج‌البلاغه امیرالمومنین دارند یک هندویی بود که معتقد بود من آیت‌الکرسی را شهود کردم و آن را می‌خوانم، یعنی می‌گویم اگر ما بتوانیم این ارتباطات را با هم داشته باشیم قناعت و ساده زیستی اینها بسیار جالب و این ساده زیستی در سراسر مردم هند آشکار بود.