عقیق:حجت الاسلام سید محمد قائم مقامی، کارشناس مسائل مذهبی، در گفتگوبیی نکات مهمی را درباره اهمیت شوق انتظار برای دیدار حضرت بقیه الله الاعظم (عج) و آداب آن مطرح می‌کند.
برای روشن شدن بحث، مناسب است ابتدا تعریف مشخص و دقیقی از اشتیاق برای ملاقات و زیارت امام عصر (عج) داشته باشیم. مقصود از شوق انتظار آن حضرت چیست؟
مشخص ترین پاسخ به این پرسش همان مطلبی است که در دعای ندبه تکرار می کنیم: « عزیزُ عَلَی اَن اَرَی الخلق و لاتری» به این مفهوم که برای من سخت است که مردم و همه خلق خدا را ببینم و تو را نبینم. در حقیقت شوق انتظار و اشتیاق برای زیارت و ملاقات با امام زمان (عج) مسئولیتی بر عهده همه مسلمانان و شیعیان است.
آثار چنین انتظاری چیست؟
شوقی که برای انتظار داشته باشیم باعث می‌شود که در جهت قیام و ظهور امام زمان (عج) تلاش کرده و زمینه های ظهور را فراهم کنیم. به عبارت دیگر می توان گفت که عشق و علاقه برای ملاقات امام (عج) و سوز و گداز هجران بایستی موتور محرکی برای منتظران و شیعیان باشد که شرایط مناسب برای قیام ایشان را فراهم کنند.
آیا چنینی مفهومی که دلالت بر شوق انتظار داشته باشد و زمینه ظهور شود، در ادعیه دیگر هم مطرح شده است؟
بله. مانند همین مفهوم که دلالت بر شوق دیدن آن حضرت دارد در دعاهای دیگری هم آمده است. به عنوان مثال می توان به دعای عهد اشاره کرد که در آن می خوانیم: «اللهم ارنی الطلعه الرشیده و الغره الحمیده» به این مفهوم که: «خدایا! آن طلعت رشید و آن چهره نازنین را به من نشان بده» و یا در دعای دیگری که در کتاب بحار الانوار نوشته شده، می گوییم: « اللهم انی اسئلک اَن تُرینی ولی امرک ظاهراً نافذَ الامَر » یعنی «خدایا! از تو می خواهم که ولی امرت را به من نشان بدهی و بنمایی در حالی که فرمان او نافذ باشد».
چه کسانی نسبت به دیدار امام زمان (عج) شور و شوق دارند؟ به عبارت دیگر چه تفاوتی است میان کسانی که هر لحظه در انتظار دیدار آن حضرت هستند با افرادی که چنین شور و اشتیاقی ندارند؟
شوق و رغبت به دیدار امام زمان (عج) مخصوص کسانی است که در گروه دوستان و موالیان آن حضرت هستند . در حالی که بسیاری از مردم سرگرم زندگی دنیایی هستند و دل شان را به لذت های زودگذر دنیا خوش کرده اند، دو ستداران آن حضرت در انتظار بوده و هیچ خوشی در این دنیا نمی تواند آن ها را دلگرم کند. هر اندازه هم که دنیا با جلوه هایش در برابر آن ها ظاهر شود باز هم نمی تواند آن ها را سرگرم خود کند.
با این اوصاف ، کسی که مایل به ملاقات امام زمان (عج) است چه وظیفه ای بر عهده دارد و چه کاری باید انجام بدهد؟
دعا کردن برای ظهور امام زمان (عج) هرچند که وظیفه همه مردم است اما این دعا و مناجات برای مشتاقان حضرت واضح تر و مهم تر است. چراکه هر اندازه دعا با سوز و گداز بیشتری باشد ، به اجابت نزدیک تر است. همین نکته در روایتی به نقل از یکی یاران و نواب امام زمان (عج) نقل شده که متن آن در کتاب شریف بحار الانوار هم نوشته شده است. با این مضمون که شخصی به نام احمد بن ابراهیم اشتیاقش به دیدار آن حضرت را به جناب محمد بن عثمان خبر داد . ایشان در پاسخ گفت: «با وجود اشتیاقت دوست داری که امام (عج) را ببینی؟» و بعد از شنیدن پاسخ مثبت ، ادامه داد: «خداوند پاداش شوق تو را عنایت فرماید و دیدن رویش را به آسانی و عافیت ، به تو روزی کند! ابوعبدالله! التماس نکن که او را ببینی؛ زیرا در ایام غیبت ، به او اشتیاق داری و درخواست نکن که با او همنشین شوی که این از عزایم الهی است و تسلیم بودن به آن بهتر است؛ ولی با زیارت به سوی او توجه کن. »
با توجه به این روایت که مطرح کردید، آیا اظهار شوق و اشتیاق به دیدار امام (عج) با دعا کردن برای ممکن شدن ملاقات منافات دارد؟
پاسخ این پرسش را می توانیم از متن همین روایت به دست بیاوریم. باید توجه داشت که این روایت چند نکته را مشخص می کند: اول اینکه شوق مومنان و منتظران امام زمان (عج) امری طبیعی است و مسلم است کسی که منتظر ظهور باشد، به طور طبیعی برای لحظه دیدار هم انتظار می کشد و شوق ملاقات را در دل دارد. دوم اینکه خداوند متعال پاداش و ثواب منتظران و مشتاقان دیدار آن حضرت را به آنها عطا می فرماید و این امر مسلمی است که اتفاق می افتد. سوم اینکه دیدن و ملاقات امام زمان (عج) برای مردمی که در دوران ایشان زندگی می کنند مثل ملاقات معاصران سایر ائمه اطهار علیهم السلام ساده نیست ، چون امام زمان (عج) به اراده خدا از دیده ها پنهان است و تا زمان فرج نرسد ملاقات با ایشان جز برای عده ای خاص ممکن نمی شود. البته باید به این نکته هم توجه داشت که چنین روایتی مشخص می کند که مخلصان کسانی هستند که مشتاق و منتظر ملاقات آن حضرت هستند. بر اساس دلایل می توان نتیجه گرفت که بیان اشتیاق و اظهار تمایل به دیدار امام زمان (عج) نه تنها هیچ منافاتی درخواست دیدار با آن حضرت ندارد ، بلکه شیعیان مشتاق و منتظر وظیفه دارند که برای ممکن شدن چنین امری دعا کرده و از خدا یاری بخواهند و بر این موضوع تاکید شده است.
همان طور که اشاره کردید یکی از وظایف مشتاقان ملاقات با امام زمان (عج) این است که برای ظهور و فرج ایشان دعا کنند. حال این سوال مطرح می شود که دعای مشتاقان چه آثار و نتایجی برای خود آنها دارد؟
در بعضی از روایت ها دعا برای ظهور آن حضرت وسیله ای برای نجات از هلاکت به شمار آمده است. در کتاب اکمال الدین و اتمام النعم نوشته شده که امام حسن عسکری (ع) فرموده است : « به خدا، فرزندم مهدی را غیبتی است که در آن هیچ کس از هلاکت نجات نمی یابد ، مگر کسی که خدای عزوجل او را بر اعتقاد نسبت به امامتش ثابت قدم بدارد و او را در دعا برای تعجیل فرجش توفیق عنایت فرماید .»
با توجه به این نکته ، آیا می توان گفت که اشتیاق داشتن به دیدار امام زمان (عج) می تواند باعث رشد و کمال روحی و معنوی انسان شود؟
درست است. هر کسی طالب چیزی باشد برای رسیدن به آن تلاش می کند و در صورت رضای خداوند متعال ، به نسبت مطالبه و تلاش خودش به خواسته اش می رسد . اشتیاق داشتن برای دیدار و زیارت امام زمان (عج) هم به همین صورت است . یعنی اگر کسی خالصانه مشتاق دیدار آن حضرت باشد و با پرهیز از گناهان ، انجام واجبات و کارهایی که مورد رضایت آن حضرت است ، زمینه ظهور را فراهم کند می تواند امیدوار باشد که به دیدار آن حضرت نائل شود . البته باید توجه داشت که دیدار با آن حضرت، اسباب و شرایط خاصی دارد که باید آنها را در نظر داشت.
آثار ظاهری این کمال چیست؟
در عین حال همین اشتیاق و اظهار محبت خالصانه برای ملاقات و زیارت آن حضرت به این دلیل که همراه با انجام واجبات و ترک محرمات است ، می تواند زمینه ساز رشد معنوی انسان شود و برکات و کمالات بسیار خوبی را برای او به همراه داشته باشد .
همین طور است. به غیر از دعا کردن ، شرایط دیگری هم برای مشتاقان و منتظران امام زمان (عج) وجود دارد تا ملاقات و دیدار آن حضرت برای شان ممکن شود. در این مورد خوب است به ماجرایی که در کتاب دلائل الامامه نوشته شده ، توجه کنیم . ماجرا از این قرار بود که علی بن مهزیار برای ملاقات با امام زمان (عج) نوزده بار به سفر حج مشرف شد و هر بار ضمن زیارت بیت الله الحرام، از خدا می خواست تا حضرت بقیه الله الاعظم (عج) را دیدار کند. اما در هیچ کدام از این سفرها چنین امکانی برای او فراهم نشد و او باز هم به امید دیدار آن حضرت سفر حج را انجام داد . تا اینکه در سفر بیستم، لطف خدا شامل حالش شد و توانست آن حضرت را ملاقات کند . زمانی که قاصد امام زمان (عج) می خواست علی بن مهزیار را به خدمت آن حضرت برد از او پرسید: «دنبال چه چیزی می گردی ؟» علی بن مهزیار که اشتیاق دیدار امام زمان (عج) را داشت ، جواب شنید: «من دنبال امامی هستم که از عالم پنهان و محجوب است .» قاصد می گوید: « و ما هو المحجوبُ عن العالم و لکن حَجَبه سوءُ اعمالِکم » به این معنا که «چه کسی می گوید که آن حضرت از عالم محجوب و پنهان است؟ در حالی که اعمال و کارهای بد شما او را محجوب کرده است .»
در همین مورد از علی بن مهزیار از امام زمان (عج) نقل شده که آن حضرت درباره توفیق نداشتن عده ای از افراد به زیارت ایشان فرموده است: « لا و لکنکم کثرتُم الأموالَ و تَجَبرتُم علی ضُعفاء المؤمنین و قطعتم الرحم الذی بینکم فاَی عُذر لَکم » یعنی « شما اموال خود را زیاد کردید و بر مؤمنان ضعیف کبر و بزرگی نمودید و قطع رحم کردید. پس هیچ عذری برای شما نیست.»
بنابراین شرط اصلی برای دیدار با امام زمان (عج) این است که انسان تلاش کند تا هر مانع و حجابی که بین او و امام (عج) وجود دارد از میان بردارد. در این مورد باید توجه داشت که هر چیزی که انسان را به دلبسته و وابسته به دنیا و اسباب دنیایی که چیزی جز لهو و لعب نیست کند ، حجابی در برابرش قرار می دهد تا نتواند آن حضرت را ملاقات کند و به این صورت توفیق زیارت را از دست می دهد.
منبع:تسنیم