حجت الاسلام جواد محدثی: هرچند خداوند روزی انسان‌ها را مقدر کرده است، برخی از عوامل افزایش روزی را در ادامه می‌خوانیم:
عقیق: ۱.خواستن از خدا: وقتی روزی بندگان به‌دست خداوند است، در کنار تلاش، باید
دست نیاز و چشم امید ما به درگاه او باشد و برای وسعت رزق خویش، دعا کنیم.
در آیات قرآن، مسافرت و تلاش برای کسب روزی را همراه با طلب فضل خدا مطرح
کرده است. این بدان‌معناست که رزاق ما خداوند است و تلاش ما وسیله است: از
تو حرکت، از خدا برکت. امام محمد باقر (علیه السلام) می‌فرماید: رزق‌ها
تقسیم شده است. خداوند را فضل و احسانی است که آن را صبح‌ها میان طلوع فجر
تا طلوع خورشید تقسیم می‌کند؛ پس از خدا بخواهید و پس از طلوع فجر، خدا را
یاد کنید که در روزی شما مؤثر است. در دعاهایی که از ائمه(علیهم السلام)
نقل شده است، یکی از خواسته‌ها، وسعت رزق و روزی حلال و پربرکت است. این
می‌رساند که دعا در وسعت روزی تأثیر دارد. اینکه در آیات قرآن آمده است:
«يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاء» شاهد بر این است که روزی‌بخش و
افزایش‌دهندۀ رزق، اوست؛ پس باید از او خواست؛ چون‌که گنجینه‌های عالم هستی
به‌دست اوست و چیزی از آن کاسته نمی‌شود و دریای کرم او بی‌کرانه است.
۲. سحرخیزی: در روایات بسیاری آمده است که سحرخیزی و صبح زود برخاستن و
دنبال کسب‌وکار رفتن، مایۀ وسعت رزق است. تعبیر «بُکور» در روایات
به‌این‌معناست. پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «الْبُكُورُ
مُبَارَكٌ يَزِيدُ فِي جَمِيعِ النِّعَمِ خُصُوصاً فِي الرِّزْق؛ سحرخیزی
مایۀ برکت است و همۀ نعمت‌ها را می‌افزاید؛ به‌خصوص روزی را». در حدیث
دیگری می‌فرماید: «برای طلب روزی و حاجت‌های دیگر، سحر‌خیز باشید و اول روز
در پی آن بروید؛ زیرا حرکت و تلاش اول روز مایۀ برکت و پیروزی است.»
۳. نیکی و دست‌ودلبازی: خداوند اگر احسان و سخاوت و دست‌ودلبازی را در
بندگانش ببیند، جبران می‌کند و رزق بیشتری می‌دهد. امام جعفر صادق(علیه
السلام) می‌فرماید: «إِنَ الْبِرَّ يَزِيدُ فِي الرِّزْق؛ نیکی روزی را
می‌افزاید.»
در حدیث دیگری فرموده است: «هرکس به خانواده‌اش خوب برسد و نیکی کند، رزقش
افزایش می‌یابد.» در سخن دیگری از امام‌علی(علیه السلام) آمده است:
«اسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدَقَه؛ رزق را با صدقه‌دادن فرود آورید.»
از مجموع این‌گونه احادیث برمی‌آید که احسان، صدقه، خرج‌کردن در راه خدا،
دستِ دهنده و سخاوتمند داشتن و پرداختن زکات موجب افزایش روزی می‌شود.
خداوند هم از این‌گونه اعمال، خرسند و راضی می‌شود و جبران می‌کند.
۴. خوش‌اخلاقی: حسن خلق و رفتار خوب با خانواده و دوستان و همنوعان آثار
فراوانی دارد. یکی از آثار آن افزایش روزی است. امام‌علی(علیه السلام)
می‌فرماید: «حُسْنُ الْخُلُقِ يَزِيدُ فِي الرِّزْق؛ اخلاق خوب روزی را
می‌افزاید. در حدیث دیگری از آن حضرت آمده است: «فِي سَعَهِ
الْأَخْلَاقِ كُنُوزُ الْأَرْزَاق؛ گنجینه‌های روزی در اخلاق خوب است.»
وسعت اخلاق که در حدیث آمده است، افزایش‌دهندۀ روزی به شمار رفته است. وسعت
اخلاق همان ساده‌گیری و سخت‌گیری نکردن است. همچنان‌که در حدیث دیگری از
آن حضرت نقل شده است، سخت‌گیری و فشار، اخلاق را خراب می‌کند و آسان‌گیری،
رزق‌ها را فراوان و سرشار می‌سازد.
۵. با وضو بودن: مداومت بر طهارت و همیشه با وضو بودن از عوامل دیگر وسعت
رزق است. شخصی به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) گفت: «دوست دارم روزی‌ام
زیاد شود.» حضرت فرمود: «دُم عَلَی الطهارَةِ یُوَسَّع عَلَیکَ فِی
الرِّزقِ؛ همیشه با وضو باش تا روزی تو وسعت یابد و زیاد شود.»
۶. امانتداری: از قدیم گفته‌اند، آدم درستکار و خوش‌معامله شریک مال مردم
است. کاسبی که امین باشد، مشتری بیشتری خواهد داشت. ازاین‌رو در کلام حضرت
علی (علیه السلام) آمده است: «اسْتِعْمَالُ الْأَمَانَه يَزِيدُ فِي
الرِّزْق؛ به‌کارگیری امانت روزی را می‌افزاید.»
۷. دعا برای دیگران: به جز خواستن از خدا که پیش‌تر گذشت، دعا برای برادران
مؤمن، پشت سرشان و در غیابشان، از عوامل فزونی روزی است. از
امام‌محمدباقر(علیه السلام) نقل شده است که به یکی از اصحابش به‌نام
حمران‌بن‌اعین چنین سفارش فرمود: «عَلَيْكَ بِالدُّعَاءِ لِإِخْوَانِكَ
بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَإِنَّهُ يَهِيلُ الرِّزْق؛ پشت‌سر برادران
ایمانی‌ات برایشان دعا کن؛ زیرا این کار روزی را سرشار می‌کند.» عوامل
دیگری همچون نیت خوب، پرداخت زکات، مواسات و ایثار به برادران دینی، اطعام
دیگران و... نیز بیان شده است که سبب افزونی روزی می‌شود. ناگفته نماند،
این عوامل به‌خواست خدا می‌تواند زمینه‌ساز توسعۀ رزق بندگان ازسوی خداوند
رزاق باشد. ممکن است کسی خوش‌اخلاق باشد و احسان و دعا کند یا دائم‌الوضو و
نیکوکار و اهل صدقه باشد، ولی در زندگی دچار تنگنای معیشتی باشد و روزی‌اش
افزایش نیابد. مصلحت خدا را هم نباید از یاد ببریم.
ممکن است خداوند صلاح بنده‌ای را در آن ببیند که وسعت رزق داشته باشد یا
برخی گناهان و رفتارهای نامناسب او در زندگی سبب شود که خداوند روزی‌اش را
نیفزاید. بعضی از گناهان رزق را کم می‌کند. از ما تلاش و دعا، از خدا هم
خیروبرکت، إن‌شاءالله. برخی از عوامل مانند دعا، سحرخیزی، احسان و نیکی،
خوش‌اخلاقی، پیوسته باوضو و طهارت بودن، امانتداری و درستکاری، دعا برای
دیگران، پرداخت زکات و صدقه سبب افزایش رزق و روزی انسان می‌شود.