عقیق:با نزدیک شدن به روزهای اعتکاف و تب و تاب ثبت نام اعتکاف در کشور حجم انبوهی از مردم، خصوصاً جوانان از مدتها قبل خود را آماده حضور در این آیین مذهبی می کنند. با توجه به اینکه برگزاری چنین مراسمی همچون هر برنامه مذهبی از احکام و آداب ویژه برخوردار است بر آن شدیم تا در این فرصت، سؤالات متدوال درباره اعنکاف را گردآوری نماییم. * چگونه می توان در اعتکاف ثبت نام کرد:ج. برای ثبت نام در اعتکاف، می توان از طریق سایتها و یا از طریق حضور در مساجد و دانشگاهها و یا تماس با آنها ثبت نام کرد. معمولا با توجه به اینکه هر سال استقبال پر شورتری از این عمل عبادی می شود از یک ماه قبل و حتی زودتر برخی مراکز برگزاری اعتکاف ثبت نام خود را انجام می دهند. * چه وسایلی برای حضور در اعتکاف ضروری است؟ج. با توجه به استقبال گسترده مردم معمولا مساجد برگزار کننده تا ظرفیتی که امکان دارد را ثبت نام می کنند. به همین دلیل در حد انداختن یک پتو به اندازه استراحت معمولا فضا در اختیار خواهد بود. پس بهتر است یک پتو، حوله، مسواک، ملحفه، شانه، مفاتیح، قرآن و یک دست لباس زیر و یا راحتی همراه می توان به همراه داشت. آوردن بیش از اندازه وسایل هم باعث مزاحمت دیگران می شود. هم کار را برای شما سخت می کند. * آیا می توان وسایلی مثل موبایل و تبلت را هم همراه بیاوریم؟ج: همراه داشتن آنها اشکالی ایجاد نمی کند. هرچند برخی از مساجد برای خود قوانین مجزایی دارند. اما با توجه به فرصت ویژه اعتکاف که بهترین فرصت برای فاصله گرفتن از زندگی همیشگی است پیشنهاد می شود تا حد امکان از وسایل الکترونیکی و تلفن همراه استفاده نشود تا بهتر بتوان طعم شیرین انس با خالق را در این سه روز چشید. با توجه به فرصت ویژه اعتکاف که بهترین فرصت برای فاصله گرفتن از زندگی همیشگی است پیشنهاد می شود تا حد امکان از وسایل الکترونیکی و تلفن همراه استفاده نشود * آیا نیاز به آوردن تنقلات و خوراکی هست؟ج: سه روز روزه داری از احکام اعتکاف است و معمولا پذیرایی هایی از افطار تا سحر توسط برگزار کنندگان اعتکاف انجام می شود. اما موادی مغذی همچون خرما و کشکش را می توان همراه داشت. * آیا می توان از تلفن همراه در ایام اعتکاف استفاده کرد؟ج: بله استفاده از تلفن همراه معمولا مانعی ندارد. اما به این نکته باید توجه کرد که خرید و فروش بر معتکف حرام است. عده ای از طریق تلفن و فضای مجازی حتی در این سه روز به خرید و فروش خود ادامه می دهند که با این کار اعتکاف خود را باطل می کنند. *** برخی از احکام مورد نیاز در اعتکاف *** * چه زمانی اعتكاف مستحب مؤكد است؟ و به عبارت ديگر در چه اوقاتی اعتكاف مستحب است؟اعتكاف وقت خاصی ندارد، هرچند اعتكاف در ده روز آخر ماه مبارك رمضان فضيلت بيشتری دارد. * آيا اعتكاف در ماه رجب مستحب است؟ ج: دليل خاصی بر استحباب اعتكاف در خصوص ماه رجب نيافتيم. * آيا شخص معتکف میتواند در ابتدای اعتکاف هنگام نيت کردن شرط کند که اگر برای او عذری پيش آيد حتی در روز سوم هم دست از اعتکاف بردارد؟ ج: بله میتواند. * معتكفی میخواهد سه روز اعتكاف كند و مدّت ۷۲ ساعت اعتكاف انجام دهد، اگر اعتكافش را از بعد از طلوع فجر ـ مثلاً از ظهر ـ شروع كند و ظهر هم به پايان برساند بهگونهای كه مجموع آن ۷۲ ساعت شود، آيا اين اعتكاف صحيح است؟ج: اعتكاف بايد از شروع روز اول تا پايان روز سوم باشد و تلفيق كردن ـ بدينگونه كه جزئی از روز اول را با جزئی از روز آخر يك روز كامل به حساب بياورد ـ صحيح نيست. * اگر معتكف مثلاً يك ساعت از ابتدای روز ـ بعد از طلوع فجر ـ تأخير كند آيا اين روز به عنوان روز اول اعتكاف حساب میشود؟ چه تأخير عمدی باشد يا اضطراری؟ج: در اعتكاف بايد از ابتدای روز اول شروع كرد، لذا روزی كه ناقص مانده جزو اعتكاف محسوب نمیشود هرچند كه تأخير از روی اضطرار باشد. * اگر انسان نذر کند دو روز معتکف شود نه بيشتر از آن، آيا نذرش منعقد میشود؟ج: منعقد نمیشود. * اگر کسی نذر کند سه روز منفصل معتکف شود، آيا نذرش منعقد میشود؟ج: منعقد نمیشود. * برگزاری اعمال به صورت فردی بهتر است یا گروهی؟ج: معمولاً در مساجد برنامه هایی را برای اعتکاف در نظر دارند. اما در کل بهتر است حتما ساعاتی را به برگزاری اعمال به صورت فردی با قرائت قرآن و ادعیه و نمازهای مستحبی و قضا سپری کنیم. فرصتی که شاید برایمان دیگر پیش نیاید. بهتر است حتما ساعاتی را به برگزاری اعمال به صورت فردی با قرائت قرآن و ادعیه و نمازهای مستحبی و قضا سپری کنیم. فرصتی که شاید برایمان دیگر پیش نیاید. *منظور از شب و روز در اعتکاف چيست؟ج: روز از طلوع فجر تا مغرب شرعی است و شب از مغرب تا طلوع فجر. * آيا بيمار و کسی که روزه برايش ضرر دارد میتواند معتکف شود و اگر در اعتکاف باشد و روزه بگيرد ثوابی میبرد؟ج: با علم و يا احتمال عقلايیِ ضرر داشتنِ روزه، اعتکاف صحيح نيست. *چه نوع روزههايی را نمیتوان در اعتکاف گرفت؟ج: هر نوع روزهای را در اعتکاف میتوان گرفت. *آیا نوجوانانی که به سن بلوغ نرسیده اند می توانند معتکف شوند؟ج: بله اعتكاف ایشان نيز صحيح است.* آيا مشغول بودن به عبادات بر معتكف واجب است يا صِرف ماندن در مسجد كافی است؟ ج: عبادات مستحبی، فی نفسه بر معتكف واجب نيست. * آيا عدالت امام جماعت مسجد جامع شرط درستی اعتکاف است؟ج: خیر- عدالت امام جماعت مسجد در صحّت اعتكاف شرط نيست. * زمان نيت اعتکاف چه وقت است آيا میتوان اول شب نيت کرد؟ج: وقت نيت اعتکاف، اول طلوع فجر روز اول است و نيت اول شب در صورتی صحيح است که اول شب شروع در اعتکاف نموده باشد. *آيا میتوان به علّتی يا بدون علّت در روز اول يا دوم، اعتكاف را قطع نمود؟ و اگر در قطع نمودن اعتكاف ترديد کرد آيا نيّت اعتكاف بههم میخورد و در نتيجه اعتكاف باطل میشود؟ و آيا لازم است كه نيّت مستمر باشد؟ج: در اعتكاف مستحبی جايز است كه در روز اول و دوم اعتكاف قطع شود و نيّت اعتكاف بايد تا پايان روز سوم ادامه پيدا كند. * آيا اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه (مسجد الحرام، مسجد النبی (صلی الله عليه وآله وسلّم)، مسجد كوفه و مسجد بصره) جايز است؟ و نيّت آن چگونه میباشد؟ج: اعتكاف در غير از مساجد چهارگانه* (اعم از جامع و غير آن) به قصد رجاء مطلوبيت (به اميد اينكه مطلوب خداوند واقع شود) مانعی ندارد. * آيا اعتكاف در مسجدی غير از مسجد جامع باطل است و آيا ممكن است هر محله و حومهای، مسجد جامعی غير از مسجد جامع شهر يا روستا داشته باشد؟ و آيا ممكن است كه در شهر چند مسجد جامع باشد؟ج: قبلاً گذشت كه اعتكاف در هر مسجدی جايز است مشروط به اينكه در غير مساجد اربعه به قصد رجاء باشد يعنی به اميد اينكه مطلوب خداوند واقع شود و مختص به مسجد جامع نيست و ممكن است كه يك شهر يا روستا چند مسجد جامع داشته باشد. *مسجد جامع چيست؟ و راه تشخيص آن را بگوييد.ج: مسجد جامع، مسجدی است که برای اجتماع عامه مردم شهر، بنا شده، بدون اين که اختصاص به گروه و محله خاصی پيدا کند. *اعتکاف در مساجد دانشگاههای سراسر کشور چه حکمی دارد؟ج: به قصد رجاء اشکال ندارد. * اعتکاف در مکانهايی که شک است که آيا جزء مسجد است يا نه، چه حکمی دارد؟ج: غير از سرداب و محراب و پشت بام مسجد، در جاهای ديگری که معلوم نباشد جزو مسجد است يا نه، اعتکاف صحيح نيست. *اعتکاف در حياط مسجد چه حکمی دارد؟ج: اگر جزو مسجد نباشد (صیغه مسجد خوانده نشده باشد)، اعتکاف صحيح نيست. براین اساس برخی از حیاط مسجدها جزو مسجد و برخی جزو آن نیست. * آيا خانم ها برای اعتکاف باید از شوهر اجازه بگیرند؟ج: چنانچه اعتکاف وی موجب از بين رفتن حق شوهر باشد بنا بر احتياط واجب بايد از او اجازه بگيرد. چنانچه اعتکاف خانمها موجب از بين رفتن حق شوهر باشد بنا بر احتياط واجب بايد از او اجازه بگيرد. * آيا گذاشتن وسايل يا نوشتن نام موجب سبقت در محلی از مسجد میشود؟ج: بنا بر احتياط واجب گذاردن وسائلی مانند كيف موجب حق سبقت میشود به شرط آن که از زمان گذاردن آن وسيله تا آمدن شخص زياد فاصله نشود، به نحوی كه منجر به تعطيلی مكان شود. * اگر کسی جای شخصی را که معتکف بوده غصب کند به اعتکافش ضرر میزند؟ج: گرچه بنابر احتياط مرتكب خلاف شده ولی اعتکاف صحيح است و کفاره هم ندارد. *رفتن به سرويسهای بهداشتی (برای حمام، غسل مستحب، وضو، مسواک زدن) چه حکمی دارد؟ج: خارج شدن از مسجد به دلايل مذكور اشكال ندارد، ولی بايد به قدر حاجت اكتفا كند و طول ندهد. *آيا در اعتكاف با بودن آب در مسجد میتوان برای وضو به خارج از مسجد رفت؟ ج: در فرض مذكور معتكف نبايد از مسجد خارج شود. * آيا رفتن به تشييع جنازه در هنگام اعتكاف مدّت زمان مشخص دارد؟ حكم رفتن زير سايه در اين هنگام ـ چه در ماشين و يا غير آن ـ چيست؟ج: زمان مشخصی ندارد و رفتن به تشييع جنازه در صورتی که ضرورت عرفی بهحساب آيد و آنقدر طولانی نشود كه باعث محو صورت اعتكاف شود، اشكال ندارد و در صورت امكان واجب است كه زير سايه ننشينند و احتياط مستحب اين است كه زير سايه حركت نكند. * «شرکت در امتحان برای معتکفين» چه حکمی دارد؟ج: اگر شرکت در امتحان ضرورت ندارد خارج نشوند و برای افرادی که شرکت در امتحان ضرورت عرفی دارد مانع ندارد ولی خروج از مسجد نبايد به حدّی برسد که صورت اعتکاف محو شود. *آيا شخص معتکف برای شرکت در نماز جمعه میتواند از مسجد محل اعتکاف خارج شود؟ج: با انتخاب نزديکترين راه و معطّل نشدن در بين راه اشکال ندارد؛ ولی نبايد خروج او به مقداری باشد كه صورت اعتكاف بههم بخورد. *اگر کسی سهواً به غير از جهاتی که تجويز شده برای بيرون رفتن از مسجد در هنگام اعتکاف بيرون رود، آيا اعتکافش باطل میشود؟ج: اگر به جهت فراموشی خارج شود و خروجش زياد طول نكشد، اعتکافش باطل نمیشود. *كارهای حرام در هنگام اعتكاف چيست؟ج: معتكف بايد از اين كارها پرهيز كند:* بوييدن چيزهای خوشبو و عطريّات حتی گياهان خوشبو، همراه با لذّت؛ پس برای كسی كه حس بويايی ندارد اشكال ندارد.* خريد و فروش* ساير انواع تجارت؛ مثل صلح و اجاره و مضاربه و غير اينها (بنابر احتياط واجب).* مجادله و جدال ـ چه در امور دينی و چه دنيوی ـ به قصد غلبه بر ديگری و اظهار فضل و برتری بر او؛ اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طريق باطل باشد، مانعی ندارد.* امور جنسی و شهوتآميز مانند بوسه، لمس و آميزش. * استمناء(۱) (بنا بر احتياط واجب) * آیا نگاه کردن به آینه اعتکاف را باطل می کند؟ج: نگاه کردن آینه بر خلاف تفکر عده ای باعث باطل شدن اعتکاف است که در منابع دینی ما هیچ سخنی در این رابطه نیامده است. *اگر معتكف مبتلا به مرضی شود كه مجبور به افطار روزه است چه بايد بكند و حكم اعتكاف او چيست؟ج: اعتكاف بدون روزه صحيح نيست لذا با افطار روزه، اعتكاف باطل میشود. * آيا گفتگو در مورد چيزهای مباح هنگام اعتكاف جايز است؟ج: اشكال ندارد. *کفّاره هر يک از مُحرّمات را بهطور جداگانه بيان کنيد؟ج: اگر اعتکاف واجب را با آميزش جنسی (جماع) هرچند در شب باطل نمايد کفّاره بر او واجب میشود. اما در اعتکاف مستحب (در دو روز اول) اگر با اين عمل قصد دارد که از اعتکاف صرفنظر نمايد کفاره ندارد و در غير اين صورت بنا بر احتياط واجب کفاره ثابت است لکن انجام ساير مُحرّمات کفّاره ندارد گرچه احتياط مستحب پرداخت کفّاره میباشد و کفّاره ابطال اعتکاف (در موارد وجوب کفّاره) کفّاره ابطال روزه ماه رمضان است. *آیا استفاده از خمیردندانهای خوش بو مانعی برای اعتکاف نیست؟ج: مسواک زدن با آن مانع ندارد و آنچه حرام است بوييدن بوی خوش است. س. اگر در مکانی از مسجد بوی خوشی میآمد آيا ترک آنجا لازم است؟ اگر وضوخانه بود و بوی خوش به سبب خميردندان يا صابون بود چه بايد کرد؟ج: اگر بودن در آن مکان مستلزم بوييدن بوی خوش است بايد آنجا را ترک کند. *آيا میتوان برای شركت در مراسم اعتكاف به شهر ديگری كه بيش از چهار فرسخ با ما فاصله دارد مسافرت كرد و اعتكاف در صورت سفر صحيح است؟ج: اگر قصد اقامت ده روز و يا نذر روزه در سفر نباشد، روزه در سفر صحيح نيست و با عدم صحّت روزه، اعتكاف هم صحيح نيست. س. آيا انسان میتواند در شهر ديگری معتکف شود؟ج: اگر مسافر باشد نمیتواند مگر اينکه نذر کرده باشد در سفر روزه بگيرد؛ و بنا بر احتياط واجب اين نذر بايد قبل از شروع سفر انجام گيرد. *آیا می توان در شهر دیگری (غیر از وطن) معتکف شد؟ كسی كه بخواهد در سفر معتكف شود، میتواند نذر كند كه در سفر روزه بگيرد و میتواند اعتكاف نمايد.نذر روزه در سفر مانعی ندارد و با اين نذر روزه و اعتكافش صحيح است، ولی احتياط واجب آن است كه نذر قبل از شروع مسافرت باشد.صيغه آن عبارت است از: «لله علیّ أن اصوم في سفري إلی كذا» (به جای کذا نام شهر ذکر شود) و میتواند ترجمه آن را بگويد كه عبارت است از: « برای خدا بر من است كه در سفر به فلان مكان روزه بگيرم» * آيا جايز است دانشجويان معتكف درسهای دانشگاهی خود را مرور كنند؟ج: اشكال ندارد. اعتکاف بهترین فرصت برای ارتباط با خالق و فاصله گرفتن از رنگ و لعاب فضای حقیقی و مجازی است. بهترین مکان و زمان برای ترک عادتهای روزمره، فاصله گرفتن از گناه و هر آنچه که تا کنون باعث غفلت ما شده است. پیشنهاد می شودارتباط با خالق و معبودمان را در این سه روز برای خود ذخیره نماییم. شاید دیگر چنین فرصتی برایمان ایجاد نشود. پس لحظه لحظه آن را قدر بدانیم و زمان گرانبهای عمرمان را در این روزها بیشتر قدر بدانیم. منبع:فرهنگ