عقیق:چه اتفاقی باید رخ دهد تا شعر آیینی توسط مخاطب خوانده شود و به گوش مخاطب امروز برسد. قاسم صرافان شاعر و داور جشنوارههای شعر آیینی با بیان اینکه شعر آیینی گاهی نیاز به فرآوری دارد، میگوید: چاپ کتاب تنها یکی از روشهای ارایه شعر آیینی است و در کنار آن روشهای چند رسانهای میتواند بیشتر مورد استقبال جوانها و مخاطبان جامعه امروز ما، قرار گیرد. به باور این شاعر، یکی دیگر از روشهای گسترش شعر آیینی اجرای آنها توسط مداحان است، چون از این طریق توسط طیف بیشتری از مخاطبان شنیده میشود. شعر آیینی خوب را گسترش دهیم این شاعر با تأکید بر اینکه فضای مجازی آرام آرام در حال جایگزینی کتاب و رسانههای مکتوب شده است، میگوید: باید برای این فضا برنامهریزی کرد و مثلاً با تایپوگرافی ابیات درخشان اشعار آیینی در این فضا محتوای آیینی شعرهای خوب را ترویج کنیم و به گوش مردم برسانیم. صرافان که استفاده مداحان از شعرها را یکی از راههای ترویج اشعار آیینی میداند، درخصوص تعامل بیشتر شاعران آیینی با مداحان اهل بیت(ع) میگوید: در حال حاضر ارتباط مداحان و شاعران به دو صورت است؛ گاهی شاعران اشعارشان را مستقل و با توجه به نگاه خودشان در کتابها منتشر کرده و مداحان بعداً این شعرها را انتخاب و از آن استفاده میکنند. در حالت دوم مداح یا خود شاعر ملودی و آهنگ و سبکی را پیشنهاد میکند و بر اساس آن، شعر سروده شده و به دست مداح میرسد. شاعر«هـ دو چشم» در مقایسه بین این دو روش سرودن شعر، نوع اول را به لحاظ ادبی و محتوایی، غنیتر میداند، اما معتقد است: مداح در جلسات به شور یا صمیمیتی نیاز دارد که شاید در اشعار آیینی منتشر شده وجود نداشته باشد و به همین دلیل شاعرانی متخصص باید بر اساس سبکهای مختلف، شعر بسرایند.صرافان ضمن اشاره به آسیبهای این نوع استفاده از شعر آیینی معتقد است: گاهی مداحان برای استقبال بیشتر مخاطب، خودشان را در سطح سلیقه مخاطب پایین میآورند که این مسأله ممکن است در بلند مدت باعث افت محتوایی شعرها شود. این شاعر به مداحان پیشنهاد میکند تلاش کنند در جلسات مداحی شعرهای فاخر و غنی را استفاده کنند، هر چند که این شعرها شاید به صمیمیت و روانی خیلی از شعرهای دم دستی نباشد و حتی به آن اندازه هم مورد استقبال مخاطب قرار نگیرد، اما به مرور زمان باعث ارتقای سلیقه مخاطب میشود. باید برای شاعر انگیزه ایجاد کردجشنوارهها نقش تعیینکنندهای در ایجاد انگیزه شاعران برای سرودن شعر آیینی دارند. صرافان ضمن تأیید این مسأله، توضیح میدهد: باید برای شاعر ایجاد انگیزه کرد. گاهی همین جشنوارهها کمک میکنند تا شاعر به واسطه شرایطی که جشنوارهها مهیا میکنند، وارد فضای سرودن شعر آیینی شود و با این فضا انس بگیرد.این شاعر با بیان اینکه همایشهای موضوعی، گاهی کمک میکنند آثار فاخر و ماندگاری رقم بخورد و پدید بیاید، اضافه میکند: شرکت در این همایشها منافاتی با اخلاص یا سرودن شعرهای جوششی ندارد. وقتی همایشی با موضوع خاص فراخوان میدهد شاعر با شرکت در این نوع همایشها در نهایت ارادتش را تبدیل به اثر هنری میکند. مهندسی معکوس در شعر آیینییکی از انتقاداتی که به شعر آیینی امروز وارد است، مضامین تکراری است که شاعران در این شعرها استفاده میکنند. اینکه چطور شاعر آیینی میتواند در سرودن شعر آیینی به فضاهای تازهای دست پیدا کند، سؤالی است که صرافان آن را اینگونه پاسخ میدهد: شاعر آیینی باید مطالعه زیادی داشته باشد و البته بخشی هم به توانایی و استعداد ذهنی شاعر بستگی دارد.این شاعر با بیان اینکه شاعران جوان در مرحله آزمون و خطا هستند و تجربه لازم است تا آنها بتوانند به خلاقیت در شعر دست پیدا کنند، معتقد است: خلاقیت و دستیابی به آن راهکارهایی دارد که شاعر بعد از کسب تجربه میتواند به این راهکارها دست پیدا کند.وی ضمن اشاره به این راهکارها میگوید: مثلاً شاعر میتواند از مهندسی معکوس شعرهای خوب دیگران استفاده کند یا با روشهای آشناییزدایی به این توانمندی برسد. در شعری که من برای امام رضا(ع) سروده بودم و مورد استقبال دوستان هم قرار گرفت، گفتم:«مریض آمده اما شفا نمیخواهد». در حالی که همه ما در نگاه متعارف میگوییم:«مریض آمده و شفا میخواهد». در واقع من در شعرم آشناییزدایی کردم، با اینکه پیش از این هر شعری که برای امام رضا(ع) سروده بودم از المانهای آهو، کبوتر و گنبد استفاده کرده بودم، اما به مرحلهای رسیدم که حس کردم کم کم میتوانم حرفهای جدید بزنم.صرافان استفاده از قوه خیال و خلاقیت در شعر آیینی را مانند راه رفتن روی لبه تیغ میداند و معتقد است در شعر آیینی شاعر باید جانب احتیاط را رعایت کند: من گفته بودم «مریض آمده اما شفا نمیخواهد» اما دلیل آورده بودم «قسم به جان شما، جز شما نمیخواهد». این حسنتعلیل کمک کرد تا فضای مناسبی در این آشناییزدایی ایجاد شود. به هر حال شاعران فقط با کسب تجربه میتوانند به نقطهای برسند تا در سبکهای شعری خلاقیت ایجاد کنند.منبع:دعبل