: مسجد قبا از مهمترین و زیباترین مساجد
محدوده فعلی مدینه و اولین مقر عبادتی در جهان اسلام است که ساخت آن همزمان
با رسیدن پیامبر(ص) به دو فرسخی شهر مدینه آغاز شد. مسجد قبا در نزدیکی
شهر بنا شده که میعادگاه دیدار با رسول خدا(ص) و چهار امام معصوم و مزاری
منسوب به حضرت زهرا(س) است.
داستان
ساخت مسجد قبا از این قرار است که پیش از هجرت رسول خدا(ص) از مکه به
مدینه، تعدادی از مهاجران به طور موقت در قبا سکونت کردند و سپس پیامبر(ص)
به آنجا آمدند و چند روزی در قبا که در جنوب مدینه بود، سکونت کرده تا
خانواده ایشان و حضرت علی(ع) به ایشان پیوستند.
پیامبر(ص)
پس از ورود به مدینه در 12 ربیعالاول در توقف چهار روزه با کمک اصحاب و
یارانشان اولین مسجد تاریخ اسلام را به نام همان منطقه «قبا» بنا کردند و
در اطراف این مسجد دیوارهایی از سنگ حره کشیدند، تا زمان توسعه آن توسط
ولید سقفی نداشت، مگر پوششی که از شاخههای خرما بود.
پیامبر(ص)
در این مدت در منزل «کلثوم بن هدم» مهمان بود و در منزل «سعد بن خیثمه» با
مردم ملاقات میکرد. این دو منزل در سمت قبله مسجد قبا بوده و در توسعه
اخیر مسجد قبا درون مسجد قرار گرفتند.
رسول خدا(ص) بعدها که در شهر مدینه سکونت داشت هر هفته و گاه روزهای شنبه یا دوشنبه به قبا میآمد و در این مسجد نماز میگذارد.
در
آخرین دهه اول هجری «عمر بن عبدالعزیز» به دستور ولید بنای اولیه مسجد قبا
را تخریب کرد و از نو بنایی استوار برپا کرد و برای آن رواقهایی نیز ساخت
و پس از گذشت سالها این مسجد به دست «جواد اصفهانی» یکی از وزرای حکام
موصل در سال 555 هجری قمری بازسازی شد و پس از تغییرات دیگر در سال 1388
قمری ملک فیصل رواقهای آن را در جهت شرقی مسجد توسعه داد.
گفتنی
است که در پشت این مسجد منزلی متعلق به امیرالمؤمنین(ع) قرار دارد که جلوی
مسجد چاه آب شیرینی وجود داشته است و به دلیل اینکه انگشتر پیامبر(ص) در
داخل چاه افتاده بود آن را «چاه انگشتر» نامیده بودند که البته در زمان حال
اثری از آن چاه باقی نمانده است. بنابر روایات متعدد مسجد قبا مصداق آیه « لاَ
تَقُمْ فِيهِ أَبَدًا لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ
يَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَن
يَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ»
است که این آیه اشاره به این نکته دارد که این مسجد از روز نخست بر پایه
تقوا ساخته شده و لذا سزاوار است تا رسول خدا(ص) نه در مسجد ضرار که در این
مسجد نماز بگذارد. به دلیل همین نزول همین آیه در آن زمان مسجد قبا را
«مسجد التقوی» هم میخواندند.
رسول
گرامی اسلام(ص) در باب پاداش نمازگزاران در قبا فرمودند: «هر کس در مسجد
قبا نماز بخواند ثوابش معادل ثواب عمره است و در جایی دیگر اشاره کردند: دو
رکعت نماز در مسجد بنا برای من بهتر از آن است که دوباره به بیتالمقدس
بروم اگر می دانستند در قبا چیست جگرهای شتران را میزدند و به سوی آن می
تاختند تا از فضیلت آن بهرهمند شوند.»
تنظیم و گردآوری از زهرا اسکندری