۵ راهکار برای رسیدن به سعادت

عقیق:سراغ حجتالاسلاموالمسلمین صادق گلزاده، مديركل اطلاعرساني و تبليغ نوين کشور و معاون پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی رفتهایم و در این خصوص با وی گفتوگو کردهایم که از نظرتان میگذرد: انسان چگونه میتواند به سعادت و کمال معنوی برسد؟ امام رضا (علیه السلام) در حدیثی گوهر بار که از راهکارهای اصلی حوزه روانشناسی و تربیتی و اخلاقی است، میفرمایند: «لَا وَرَعَ أَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اللهِ وَ الْکَفِّ عَنْ أَذَى الْمُؤْمِنِ؛ هیچ پارسایی سودمند تر از ترک حرام و خودداری از آزار مؤمن نیست.» در تفسیر بخش اول این فرمایش نورانی میتوان گفت که برای رسیدن به کمال پنج اصل پیش برنده به عنوان احکام اسلامی در زندگی انسان وجود دارد. انسان از طریق عمل به خوبیها که همان «انجام واجبات» است، ترک بدیها که «دوری از محرمات» است و از طریق «انجام مستحبات»، «ترک مکروهات» و «پرهیز از مباهات» میتواند به سعادت و کمال معنوی دست یابد. ترتیب این پنج اصل در زندگی روزانه انسان باید چگونه باشد؟ انجام واجبات و ترک محرمات مقدم بر عمل بر مستحبات و دوری از مکروهات و مباهات است، زیرا اینها نمیتواند جای واجبات و محرمات را بگیرد. گاهی کار مستحبی منجر به ترک واجبی میشود، مثلاً جوانی که تا نیمههای شب در هیأتهای عزاداری حضور پیدا میکند، ولی نماز صبحش قضا میشود، این فرد در واقع واجب را فدای مستحب کرده است. حضرت رضا (علیه السلام) در حدیث مذکور توصیه میکنند که انسان ابتدا باید محرمات را ترک و واجبات را انجام دهد، سپس به دنبال مستحبات و مکروهات و مباهات باشد. مستحبی که با حرام از بین رود، باعث هدر رفتن سرمایه معنوی انسان میشود، از این رو فرد مؤمن باید سرمایههای معنوی خود را در معرض آسیب و نابودی قرار ندهد. انسان چگونه میتواند زمینههای گناه را از خود دور کند؟ راحتترین راه گناه نکردن، قرار نگرفتن در محیط و فضای آلوده به گناه است؛ در واقع قرار گرفتن در محیطهای نامناسب مثل واقع شدن در محیطی آلوده است که آثار مخرب آن برای هر فردی اجتناب ناپذیر است. دومین راهکار دوری از گناه، معاشرت نکردن با دوستان و آشنایانی است که اهل معصیت و گناه میباشند، زیرا در آموزههای دینی انسان پیرو آیین و مرام همنشین خود است، از طرفی شخصیت و موقعیت هر کس را میتوان از طریق کسانی که با او همنشین هستند، سنجید. در واقع از بین بردن عامل گناه مهمترین کار برای ترک گناه و معصیت است. منظور از اینکه از بین بردن عامل گناه، مهمترین کار برای ترک گناه است، چیست؟ با ذکر چند مثال میتوان این موضوع را تبیین کرد، برای مثال در دین اسلام نگاه به نامحرم، جلوه گری زنان برای مردان و.. نهی شده است، فاکتور اولی که میتواند جلوی این گناه را بگیرد، آن است که انسان در محیطهایی که اختلاط دو جنس مخالف وجود دارد، حضور پیدا نکند. متأسفانه امروزه جامعه ما با اختلاط دو جنس مخالف در مراکز آموزشی، تفریحی و سیاحتی مواجه است که میتواند زمینه را برای گناه جوانان ما فراهم کند. در مدیریت اماکن مذهبی شاهد هستیم که فضاهای گسترده مانند صحنها، زن و مرد با هم حضور دارند، اما در فضاهایی که تراکم جمعیت بالاست زن و مرد از هم تفکیک شدهاند، از این رو، این یکی از بهترین مدلهایی که باید در سایر مراکز تفریحی، سیاحتی و ... اجرا شود. مثال دیگری که در این زمینه میتوان اشاره کرد، استفاده از ماهواره در برخی از خانوادههاست، ضرر استفاده از آن به مراتب خیلی بیشتر از فایدههای ماهواره است؛ از این رو، باید از آن اجتناب کنیم تا در معرض گناه قرار نگیریم. آیان انسان میتواند به واسطه زیارت ائمه اطهار(علیهمالسلام) از گناه دوری کند و به معنویات برسد؟ زیارت یک چتر حمایتی معنوی، دنیوی و اخروی است که انسان با قرار گرفتن در آن انرژیهای مثبت و متراکم معنوی، تربیتی، اخلاقی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... را کسب میکند، از این رو، باید زیارت و اهدافش را در طول زندگی سرایت دهیم تا سراسر زندگی ما سرشار از معنویت شود. در واقع انسان در زیارت وارد حریمی میشود که در آن تنفس معنوی میکند. همان طور که زمانی فرد به طبیعت میرود بدون اینکه درخواست بکند، هوای پاک و تازه دریافت میکند، فرد در قالب زیارت از فیوضات فراوان معنوی بهره مند میشود که یکی از آنها دوری از گناه است. حضرت رضا(علیهالسلام) در حدیث «لَا وَرَعَ أَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اللهِ وَ الْکَفِّ عَنْ أَذَى الْمُؤْمِنِ؛ هیچ پارسایی سودمند تر از ترک حرام و خودداری از آزار مؤمن نیست.» خودداری از آزار مؤمن را لازمه پارسایی و تقوا بیان میکنند، در این خصوص توضیح دهید. این بخش از کلام حضرت را با سخنی دیگر از خودشان تبیین میکنیم، حضرت رضا(علیه السلام) میفرمایند: «مؤمن، مؤمن واقعى نيست، مگر آن كه سه خصلت در او باشد: سنتى از پروردگارش و سنتى از پيامبرش و سنتى از امامش، که سنت پروردگارش، پوشاندن راز خود است، سنت پيغمبرش مدارا و نرم رفتارى با مردم و سنت امامش، صبر كردن در زمان تنگدستى و پريشان حالى است.» با توجه به این حدیث، کتمان نکردن سر و فاش کردن راز دیگران، مدارا نکردن با آحاد مختلف مردم و تحمل نکردن مشکلات اقتصادی و تنگدستی ها از مصادیقی است که باعث آزار مؤمن میشود.منبع:قدس