شور و حالی که من در بچه‌های آمریکا دیدم، دیدنی بود. جوان‌هایی هستند که مثلاً در واشنگتن به دنیا آمده‌اند و همان‌جا رشد و تحصیل کرده‌اند، اما تیپشان مثل بچه هیئتی‌های خودمان است و توی ماشینهایشان که می‌نشینی، می‌بینی سی‌دی مداحی گذاشته‌اند و گوش می‌دهند.
عقیق:حاج محسن طاهری، برادر میانی اخوان مشهور طاهری،
کارش را از هفت سالگی و پای منبر مرحوم شیخ احمد کافی شروع کرده است. او
علاوه بر مداحی در جبهه‌ها و در حضور امام خمینی (ره) در دهه شصت، سفرهای
متعددی برای مداحی و نوحه‌خوانی به کشورهای عربی، اروپایی و آمریکا داشته و
پس از آن‌که سال‌ها در عرصه مداحی کم‌تر نامی از او به گوش می‌رسید،
مدیرعاملی خانه مداحان اهل‌البیت علیهم‌السلام را پذیرفت.
حاج محسن
طاهری با این‌که نفوذ برادر کوچکترش ـ حاج محمدرضا ـ را در میان جوانان
ندارد و مجالسش، ساده و سنتی است، اما به عنوان مداحی که پای منبر بزرگان
سخنوری بار آمده، از محضر پدری به نام حاج تقی طاهری استفاده‌ها برده و به
بیش‌تر کشورهای جهان سفر کرده و در آن‌ها به مدح و منقبت ائمه طاهرین
علیهم‌السلام پرداخته، ذاکر پیشکسوت و باتجربه‌ای شمرده می‌شود؛ در حالی که
۵۵ ساله است و تا رسیدن به مرز سنی و تجربی پیرغلامی، فرصت زیادی دارد.
حاج محسن و حاج مرتضی طاهری در کنار هم
دوقلوهایی با یک سال و نیم فاصله!
حاج
مرتضی و حاج محسن، فقط یک سال و نیم باهم فاصله دارند. مرتضی، پسر
بزرگ‌تر، محسن، پسر میانی و محمدرضا، پسر سوم این سه‌گانه مرثیه‌خوانی،
حدود ۹ سال از محسن کوچک‌تر است. بنابراین از آن‌جایی که مرتضی و محسن به
لحاظ سنی بیش‌تر به هم نزدیک بودند، هم دوران تحصیل را باهم گذراندند و هم
مداحی را همراه هم، پای منبر مرحوم شیخ احمد کافی شروع کردند. البته اولین
استاد مداحی این دو، پدرشان حاج تقی طاهری بود و این برادران هر چه در کار
مداحی دارند از کلاس درس اوست. اگرچه پدربزرگ و دایی برادران طاهری هم در
مداح شدن آن‌ها بی‌تأثیر نبودند. برادران مرتضی و محسن باهم در در جلسه
هفتگی عصرهای جمعه در محله‌شان (نازی‌آباد) اولین بار درباره حضرت ولی عصر
عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف خواندند؛ در حالی که محسن طاهری، فقط ۷ سال سن
داشت.
این اما تمام ماجرای شروع کار حاج محسن طاهری نبود. حوالی
سال ۱۳۵۰ بود که برادران مرتضی و محسن از طریق یکی از خدمتگزاران مهدیه
تهران با این مجموعه مذهبی و شیخ احمد کافی آشنا شدند. آن آشنا باعث شد تا
این دو برادر نوجوان، ابتدا در خانه کافی بخوانند. طوری که شیخ احمد، به
سختی می‌گرید و پس از آن، این دو برادر را به جلسه دعای ندبه صبح‌های جمعه
مهدیه تهران دعوت میکند. مرتضی و محسن در میان یکی از فرازهای دعا
می‌خوانند و از آن به بعد می‌شوند مداح پامنبر شیخ احمد و با او برای مداحی
به شهرهای مختلف می‌روند.
مرتضی و محسن در کسب و کار هم در کنار هم
بوده‌اند و یکی از کارخانه‌های تولید فرش ماشینی کاشان به این دو برادر
تعلق داشته است. شاید همین تجارت موجب می‌شود که پای حاج محسن به کشورهای
عربی حوزه خلیج فارس باز شود و ایرانیان و شیعیان مقیم این کشورها از او
بخواهند تا مجالس مذهبی‌شان را با صدای گرم خود رونق بخشد.
در کنار مرحوم شیخ احمد کافی (نوجوان سمت راست تصویر)
هم پدر هم استاد
مداحانی
که پدرشان هم در لباس ستایشگری اهل بیت علیهم‌السلام بوده‌اند، معمولاً
استادانی غیر از پدر داشته‌اند که علت این قضیه را باید در نوع تربیت آنان
جست‌وجو کرد. مداحان جوان در قدیم با سختگیری‌ها و مراقبت‌های بسیار جدی،
لباس نوکری به تن می‌کردند و مهر و عطوفت پدری موجب می‌شد یک پدر نتواند
همزمان استاد هم باشد.
درباره برادران طاهری اما این قضیه کاملاً
فرق داشته است. البته حاج محمدرضا طاهری که در چند سال اخیر به شهرت رسیده،
کم‌تر از کلاس درس پدرش بهره برده، اما مرتضی و محسن، بیش‌ترین استفاده را
از حضور آن بزرگمرد داشته‌اند.
حاج محمدتقی طاهری، متولد سال ۱۳۱۰
در حوالی تهران بود و از همان دوران نوجوانی، در حالی که کم‌تر از ۲۰ سال
داشت به تهران آمد و ازدواج کرد. او مداحی را در دوره نوجوانی شروع کرد و
در کنارش به کار کفّاشی مشغول بود.
حاج تقی در دهه عاشورا بیش از ۱۲
مجلس داشت و اراکی‌ها، گیلانی‌ها، آذری‌ها و ... از او برای مجالسشان دعوت
می‌کردند. او در زندگی خصوصی خیلی اهل تعامل با خانواده بود. به‌موقع،
مهربان و دوست داشتنی و گاهی جذبه خاصی داشت. همین تعادل رفتاری، موجب
می‌شد تا حاج محمدتقی بتواند در عین پدر بودن، استاد مرتضی و محسن هم باشد.
او
نسبت به مسائل دینی و مذهبی بسیار حساس بود و به طور کلی، جایگاه اهل بیت
علیه‌السلام را در زندگی‌اش مشخص کرده بود. یک روضه ماهیانه در بیست و دوم
هر ماه، سالی یک بار جلسه ولادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها و حدود پنج روز،
ایام شهادت امام صادق علیه‌السلام را برگزار می‌کرد. نکته جالب این‌که یک
روضه هم خیلی خصوصی برای اهل خانواده ترتیب می‌داد، سفره حضرت رقیه
سلام‌الله علیها می‌انداخت و خیلی به این کار مقید بود که خودش و خانواده
از این فضای معنوی بهره ببرند.
حاج محمدتقی به امام خمینی (ره)
علاقه ویژه‌ای داشت و خیلی جاها در مجالس برای ایشان دعا می‌کرد. به جز
مهدیه که یک بار از محاصره مأموران امنیتی رژیم طاغوت گریخت، در یکی از
مجالس بالای چارپایه برای امام (ره) دعا می‌کرد که مأموران پهلوی به او
حمله کردند و حاج محمدتقی طاهری را از بالای چارپایه به زمین انداختند.
این
اتّفاق باعث بیماری او شد، اما از عشق و علاقه‌اش به امام (ره) کم نکرد؛
تا این حد که در وصیتنامه‌اش نوشت: مرا در نزدیک‌ترین قطعه به حرم امام
(ره) دفن کنید. همین‌طور هم شد. حاج تقی که روز هفتم صفر مصادف با شهادت
امام حسن مجتبی علیه‌السلام (به روایتی) درگذشت، از ۱۲ فروردین ۱۳۸۴ در
قطعه ۷۲ بهشت زهرا، یکی از نزدیک‌ترین قطعات این آرامستان آرمیده است.
مداح یا جنتلمن؟
از
حاج محسن طاهری، تصاویر و عکس‌های فراوانی موجود است که چهره‌های متفاوتی
از او را نشان می‌دهد؛ گاهی با لباس خاکی بسیجی در جبهه‌های نبرد و گاهی با
کت و شلواری آراسته. طاهری اوسط که همراه با حاج مرتضی، برادر بزرگ‌ترش،
کسب و کار و تجارت در حوزه فرش را تجربه کرده است، هنوز هم مثل یک مرد تاجر
لباس می‌پوشد و البته عبای فاخری به دوش می‌اندازد که نشانه مداحی اوست.
حاج محسن که سال‌هاست به دلیل رکود اقتصادی در بازار فرش، از تجارت این
محصول دست کشیده و در بازار سنگ فعال شده است.
این فعالیت‌های
اقتصادی موجب شده تا او یکی از سرسخت‌ترین منتقدان دریافت پول‌های نجومی از
سوی برخی مداحان باشد؛ چرا که معتقد است مداح باید فعالیت اقتصادی داشته
باشد و به دست بانیانش چشم ندوزد.
این فعالیت‌های تجاری و رفت و
آمدهای محسن طاهری به کشورهای دیگر، چه برای کسب و کار و چه برای مداحی،
موجب شده تا او همچنان یکی از خوش‌پوش‌ترین مداحان و ذاکران ایرانی باشد که
تیپ جنتلمنانه هم به سایر اوصاف او اضافه می‌شود.
رد کردن پیشنهاد مداحی در حضور امام (ره)
یکی
از افتخارات حاج محسن طاهری، سه نوبت مداحی در حضور امام امت، بنیانگذار
جمهوری اسلامی است، اما دفعه چهارم را خودش رد کرده و به جای او، حاج حجت
کسری از مداحان شمیران در محضر امام خمینی (ره) در روز عاشورا مداحی کرده
است. طاهری در این باره گفته است: «ما یک شوخی‌ای با حاج صادق آهنگران
می‌کردیم. ایشان با یک مجله‌ای مصاحبه کرده بودند و گفته بودند که سه بار
خدمت حضرت امام (ره) خوانده‌اند. من ایشان را دیدم و گفتم: آقای آهنگران!
من هم سه بار محضر امام خوانده‌ام، اما شما سه بار خواندی، سردار شدی، من
هم سه بار خواندم چيزي نشدم! آقای آهنگران به شوخی گفت: آن موقع که تقسیم
می‌کردند، نیامدی برداری.»
اولین باری که محسن طاهری در حضور امام
(ره) خوانده، روز عاشورا بوده است که فیلم آن مراسم، معمولاً در روزهای
عاشورا یا رحلت امام (ره) از تلویزیون پخش می‌شود. طاهری در آن فیلم، یک
جوان لاغراندام بیست و دو ـ سه ساله بوده که مداحی‌اش را با غزلی از حاج
علی انسانی شروع کرده است؛ غزلی مربوط به وداع، که می‌گوید «مران یک دم
ببین اکنون وفای دختر خود را/ ز روی اسب خود بر زیر پا افکن سر خود را.» به
محض خواندن طاهری جوان، امام امت دستمالشان را از جیب بیرون می‌آورند و
شروع می‌کنند به گریه کردن.
طاهری درباره نوبت دوم مداحی در حضور
بنیانگذار جمهوری اسلامی می‌گوید: «یک بار دیگر با مرحوم آقای امانی همراه
با اصناف تهران خدمت حضرت امام (ره) رفتیم. شهادت امام حسن عسکری
علیه‌السلام بود که در تیتراژ خبری ساعت ۱۴، آن ملاقات و خواندن من به
عنوان اولین خبر پخش شد. یک بار هم با بسیج ادارات به جماران رفتیم. دفتر
امام (ره) ما را دعوت می‌کرد.»
طاهری، دهه عاشورا در مسجد جامع
بازار با شیخ حسین انصاریان و حاج منصور ارضی مجلس داشت. یک روز از دفتر
امام (ره) آمده بودند و به حاج منصور گفته بودند که بیاید روز عاشورا در
جماران بخواند، اما حاج منصور جلسه داشت و نمی‌توانست به آن مجلس برود.
طاهری جوان در وضوخانه مسجد وضو می‌گرفت که مدیر روابط عمومی دفتر جلو آمد و
پرسید: آقامحسن طاهری شما هستید؟ ما از بیت آقا آمده‌ایم تا شما را برای
مداحی روز عاشورا در حضور امام دعوت کنیم. چه افتخاری از این بالا‌تر!
حاج
محسن طاهری درباره آن روضه گفته است: «آن سال که بنده عاشورا خدمت امام
(ره) خواندم، دیگر به جلساتی که وعده کرده بودم، نرسیدم. جلسات روز
عاشورامان از صبح زود شروع می‌شد. من آن موقع از نازی‌آباد با موتور وسپا
حرکت می‌کردم و ابتدا به مسجد امیرالمؤمنين (ع) آیت‌الله علوی می‌رفتم و
حدود طلوع آفتاب زیارت عاشورا می‌خواندم. بعد از آن به هیئت دیوانگان حسینی
و بعد می‌رفتم هیئت اباالفضلی‌ها و مسجد علی (ع) که مسجد حاج شیخ حسن کافی
بود. بعد از آن می‌رفتم بازار و آخر هم مسجد جامع. آن روز که رفتم خدمت
امام (ره) به جلسات خودم نرسیدم. سال بعدش که آقای توسلی زنگ زدند برای
عاشورا، من عذرخواهی کردم، ایشان گفتند که خیلی‌ها آرزو دارند خدمت امام
(ره) بخوانند. گفتم: مایه افتخار من است که در حضورشان بخوانم، اما پارسال
که آمدم به جلسات دیگر نرسیدم. بالاخره هیئتی‌ها چشم به راه هستند و دوست
دارند که مداحشان روز عاشورا، لنگشان نگذارد.
از اولین تصاویر مداحی در دهه ۶۰
وقتی بچه‌های ایرانی مقیم آمریکا سی‌دی مداحی گوش می‌کنند
حاج
محسن طاهری هنوز هم در ایام خاصی مثل ماه مبارک رمضان، محرم و صفر یا
فاطمیه به کشورهای خارجی دعوت می‌شود. او که برای مداحی هم به کشورهای عربی
حوزه خلیج رفته و هم از حدود ۳۰ سال پیش به اروپا، آمریکا و کانادا و
دیگر کشورها رفته است، نظرات جالبی درباره بچه‌های ایرانی مقیم آمریکا
دارد: «شور و حالی که من در بچه‌های آمریکا دیدم، دیدنی بود. جوان‌هایی که
مثلاً در واشنگتن به دنیا آمده‌اند و همان‌جا رشد و تحصیل کرده‌اند، اما
تیپشان مثل بچه هیئتی‌های خودمان است و توی ماشینهایشان که می‌نشینی،
می‌بینی سی‌دی‌های مداحی گذاشته‌اند و گوش می‌دهند.»
طاهری اوسط یک
خاطره دیگر هم دارد: «ما سال‌ها به منهتن نیویورک می‌ر‌فتیم؛ همان‌جایی که
برج‌های دوقلوی کذایی آن‌جا بودند. در آن خیابان، روزی را داشتند به اسم
«حسین دی» كه یکشنبه‌ای بود که در دهه محرم قرار می‌گرفت. گاهی این یکشنبه
می‌شد شب چهارم محرم و گاهی هم می‌شد شب عاشورا یا تاسوعا. جمعیت مفصلی از
کشورهای مختلف مثل ایران، عراق، پاکستان و لبنان می‌آمدند. از همه ابزار
عزاداری هم که در ایران است، مثل تعزیه‌خوانی و شبیه‌خوانی و علم و کتل
استفاده می‌کردند.»
این مداح معتقد است که بعضی از آن‌ها که خارج از
کشور زندگی می‌کنند، بیش‌تر پای کار مجالس اهل بیت علیهم‌السلام هستند تا
برخی هیئتی‌های خودمان. چون آن‌ها چند صباحی دنبال خوشگذرانی رفته‌اند و
حالا که متوجه شده‌اند این مسائل جاذبه خاصی ندارد، به طور طبیعی به دامان
دین و سیدالشهدا علیه‌السلام پناه آورده‌اند.
رئیسی که چند تا شریک دارد!
با
وجود آن‌که حاج محسن طاهری در دهه‌های شصت و هفتاد بسیار خوش درخشیده بود،
در سال‌های بعد از آن به دلیل گرفتاری‌های کاری و مشغله‌های حرفه‌ای
نتوانست در جمع مداحان حضور قابل اعتنایی داشته باشد. حتی بعضی از افراد
گمان می‌کردند که او مداحی را کنار گذاشته و فقط به کسب و کار مشغول است.
این ذهنیت اما با به میدان آمدن دوباره او از بین رفت و حاج محسن، مسئولیت
بزرگ‌ترین تشکیلات مداحی کشور، یعنی خانه مداحان اهل بیت علیهم‌السلام را
بر عهده گرفت. هرچند در ریاست این خانه، چند شریک جدی تا به حال داشته که
عناوین آن‌ها رئیس هیئت مدیره خانه مداحان یا رئیس این خانه بوده است.
در کنار استاد حسین انصاریان و حاج منصور ارضی در دهه ۶۰
مرحوم
استاد حاج علی آهی که خود از بانیان تأسیس خانه مداحان بود و این بنیاد با
تلاش و کوشش چندساله او پا گرفته بود، در انتخابات مجمع خانه مداحان به
ریاست هیئت مدیره برگزیده شده بود که پس از درگذشت وی، این عنوان به
فرزندش، حاج حسن آهی رسید. در عین حال، استاد غلامرضا سازگار هم که شخصیت
بسیار تأثیرگذار جریان مداحی در سال‌های اخیر به شمار می‌رود، این روزها بر
صندلی ریاست خانه مداحان تکیه زده است. با این وجود، مسئولیت خانه مداحان
به صورت غیررسمی متوجه حاج حسن آهی و حاج محسن طاهری است و استاد سازگار
نقش پدر معنوی مداحان را بعد از استاد علی آهی ایفا میکند.
حرم حضرت اباالفضل العباس علیه‌السلام همراه با مادر ـ اربعین ۹۴
سفر خانوادگی اربعین به عتبات
حاج
محسن طاهری از مداحانی بود که در ایام اربعین حسینی، سفر خانوادگی به
عتبات عالیات و کربلای معلی را تجربه کردند. این سفر، طولانی‌تر از یک سفر
معمول و کوتاه بود و از نیمه دوم دهه اول صفر و همزمان با سالگرد درگذشت
پدرش حاج محمدتقی طاهری آغاز شد. طاهری در این سفر، مادر ۸۰ ساله خود و
فرزندانش را همراهی می‌کرد. او فقط به سفر و پیاده‌روی اربعین نرفته بود و
در یکی دیگر از سفرهای خارج از کشورش، به صاحبان مجالس شهر کربلا نیز مداحی
داده بود.
او در این سفر نورانی، فعالیت فوق‌العاده‌ای هم در
شبکه‌های اجتماعی داشت و تصاویر، فیلم‌ها و صوت‌هایی از مداحی‌اش را برای
مخاطبانش به اشتراک می‌گذاشت.
محمدمهدی در کنار پدرش حاج محسن طاهری
حاج
محسن طاهری در این سفر، محمدمهدی، یکی دیگر از استعدادهای مداحی خانواده
بزرگ طاهری را به کسب تجربه‌های تازه تشویق می‌کرد. طاهری جوان، بعد از جدش
مرحوم حاج نادعلی، پدربزرگش مرحوم حاج محمدتقی، دایی پدرش، مرحوم حاج شیخ
اکبر نظری تهرانی، عموهایش حاج مرتضی و حاج محمدرضا طاهری و قوم و
خویش‌هایی مثل حنیف طاهری و مهدی خادم، قرار است به راهی قدم بگذارد که یک
خاندان بااصل و نسب در آن گام نهاده‌اند.