عقیق:مدح و مدیحه سرایی و وعظ درباره قیام اباعبدالله (ع) در کربلا و شهادت ایشان و یارانشان هنری بزرگ است که البته این هنر متضمن بیان فضائل، مناقب و مرثیه اهل بیت (ع) به منظور احیای روحیه شور، شعور، حماسه، جهاد، ایثار، زنده نگه داشتن یاد و تاریخ حسینی، پیوند عمیق عاطفی بین مردم و الگوهایشان، آشنایی مردم با معارف و پالایش روح و تزکیه نفس است.در طول تاریخ تعادل بین شور و شعور یا مدح و سخنرانی وجود داشته است. اما امروزه شور غالب شده است انگار سخنرانی و دریافت تازه مستعمین از علما کمتر شده و سخنرانی به حاشیه رفته و این امری است که موج نگرانی ایجاد کرده است و برخی از کارشناسان دینی هشدار داده و آن را جزو آسیبهای ایام محرم به ویژه در هیأتهای عزاداری، تکایا و مساجد دانستهاند، تا جایی که مقام معظم رهبری نیز بدان اشاره کرده و به جنبههای حماسی، خردمندانه و عاطفی کربلا توأمان تأکید کردهاند.پررنگ کردن بیش از حد مداحی اهل بیت (ع) آن هم با آسیبهای خاصی که در این سالها به دنبال داشته است و کمتر پرداختن به بحث معرفت افزایی و به تعبیری شعور حسینی، برخی نقدها را به عزاداریهای این روزهای ماه محرم وارد کرده است.این درست است که اعلام وفاداری به مظلوم کربلا و زنده نگه داشتن قیام حسینی به هر طریقی برای ما واجب است. اما به اعتقاد برخی از کارشناسان ، واعظان و حتی خود مداحان بهتر این است که از آسیبهای این حوزه نیز جلوگیری شود و در واقع مداحی و سخنرانی دو سر یک مسیری باشند تا ما را به هدف برساند.در گزارش پیش رو تلاش داریم به برخی از آسیبهای مداحی و مجالس وعظ امام حسین (ع) اشاره کرده و در ادامه به راهکارهایی برای ایجاد تعادل بین این دو حوزه بپردازیم:*هیأتها مداحمحور شدهاندهمه ما میدانیم که عزاداری و گریه کردن بر مصیبت کربلا و شور حسینی اثرات مثبت زیادی برای ما دارد و نباید از آن غفلت کنیم چرا که با همین اشکهایی که بر امام حسین (ع) میریزیم زنگارهای قلبمان در طول یک سال پالایش میشود اما این روزها مشاهده میکنیم که در برخی مکانها شور حسینی کاملاً جایگزین شعور و معرفت افزایی شده درحالیکه این دو باید مکمل هم باشند.دراین باره حجتالاسلام سعید شاهآبادی مؤسس هیئت عهد آدینه میگوید: براساس روایتی از امیرالمؤمنین (ع) به نقل از کافی «الیمین و الشمال مذله و الطریق الوسطی هی الجاده» بنابراین افراط تفریط در هر زمینه خصوصاً مسائل دینی هر دو به گمراهی منتهی میشود. چه افرادی باشند که بر مسائل معرفتی زیاد تکیه کنند و جنبه معنوی و روحی عزاداری را بی توجه باشند و چه کسانی که به غلط تنها به مداحی و حماسه حسینی دست بگذارند و از معرفت افزایی غفلت کنند هر دو راه را اشتباه رفتهاند! بنابراین شور و شعور دو بال یک پرنده اند که با هم اوج میگیرند.امروز مداح محوری رونق گرفهت است و مراسمهای عزاداری به سخنرانیها غفلت میشود نباید اجازه دهیم دشمن انحرافات را در این ایام رواج دهد!وی همچنین میگوید: متأسفانه امروز مداح محوری رونق گرفته است و در مراسمهای عزاداری به سخنرانیهای معرفتی غفلت ورزیدهاند باید بدانیم که دشمن از همین مسیر میتواند نفوذ کند و چهره قیام اباعبدالله (ع) را مخدوش کند.دشمنان دین امروز میدانند که با احساسات مردم در مجالس عزاداری میتوانند دین را به تحریف بکشند چرا که در ماه محرم صدها مجلس عزاداری برپا میشود و مردم دور هم جمع میشوند و در مراسمها حضور مییابند از این سرمایه خودجوش دشمنان طوری استفاده میکنند تا در مداحیها به اعتبار سر بریده امام حسین، نام ایشان ناقص تلفظ شود بدون اینکه معرفتی در این امر باشد، اینها تحریفاتی است که دشمن ایجاد کرده است بسیاری از ما ناخواسته ابزار دشمن شدهایم و نمیدانیم که از روی غفلت به نام اباعبدالله (ع) اشتباه میکنیم مخصوصاً جوانان که گاهی به منظور تخلیه هیجان به عنصر دشمن تبدیل میشوند و همین مسائل بار معرفتی محافل را کم میکند.بنده در نهایت از مردم میخواهم که در این میلیونها هیأتی که در طول سال و ماه محرم شرکت میکنند بهترین سرمایه گذاری را کرده و زیر علم هیچ مکتب، فرقه، حزب و قدرتی به جز اهل بیت (ع) نروند ما شیعیان سرمایه دار ترین مردم دنیا هستیم بدون خرج کردن پول گزاف، وقت و انرژی فراوان به نام اباعبدالله(ع) دور هم جمع میشویم بنابراین انشاالله که هوشیار باشیم تا اهل بیت نیز در ترویج مکتبشان به ما در مسیر صحیح کمک کنند.یکی از مسائل که این روزها در هیأتهای عزاداری دیده میشود کم استقبالی جوانان از حضور ذاکران اهل بیت (ع) و واعظان و شور زیاد آنها در زمان مداحی است به طوریکه طبق مشاهدات بسیاری از این جوانان بیرون مساجد و تکایا میایستند و زمانی که مداح حضور مییابد آنها هم داخل میشوند.*متأسفانه امروز رسم عزاداریها تغییر کرده استدراین باره غلامرضا سازگار، شاعر و ذاکر اهل بیت(ع) میگوید: نباید عزاداری حسینی اینطور باشد که بین جوانان و سالمندان شکاف ایجاد شود من به جوانان خطاب میکنم که درست است شما توانایی دارید ولی نیازمند دانایی میانسالان و پیران هم هستید این دو در کنار هم تکمیل میشوند.وی همچنین میافزاید: متأسفانه امروز رسم عزاداریها تغییر کرده است البته در این هفتاد سالی که از خدا عمر گرفتم مشاهده کردم که هر ده سال یک نوع رسوم تغییر کرده است ولی رسومی که امروز ایجاد شده است برخی خوب و برخی بد است به طور مثال سبکهای نامناسب مداحی حسینی نظیر همین سر بریدن اسم امام حسین (ع) یا خودزنیها و سخنان نامناسب و رکیک نمونه همین رسوم بد است. بنده ارادت ویژهای به جوانان دارم ولی باید توصیه کنم که مراقب باشند عزاداری را همانگونه که امام صادق (ع) فرمود یعنی براساس سنت به جا آوردید. اشعار، نوحهها و سبک ما «من درآوردی» نباشد!سبکهای نامناسب مداحی حسینی از جمله سر بردین اسم امام حسین (ع) یا خودزنی و سخنان نامناسب و رکیک نمونه رسوم بد عزاداری است!*بازار گرم مداحی با پولهای کلان!برخی از واعظان قدیمی ما میگویند که در دوران گذشته به طور مثال در ایام محرم روضهخوانی و سخنرانیها صبحها آغاز میشد هر واعظی نیم تا یک ساعت منبر میرفت و آخرش هم ذکر مصیبتی میکرد صبحانه و ناهاری هم داده میشد واقعاً هم مردم فیض میبردند و گریه میکردند بنابراین همان دو هدف آگاهی بخشی و الگوگیری از قیام امام حسین تأمین میشد، اما امروز نقش سخنران و واعظ کمرنگ شده است و عمده نقش به مداحان اختصاص داده میشود به طوریکه بسیاری از مداحان امروز پولهای کلان در دهه اول محرم دریافت میکنند درحالیکه این روش صحیحی نیست!*منبر برخی سخنرانان معرفتافزایی نداردحجتالاسلام رضا برنجکار، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این باره میافزاید: امروز مردم در زمان سخنرانیها یا حضور ندارند یا اینکه به مباحث دقت نمیکنند البته ما گاهی احساس میکنیم خود سخنرانها هم مقصر هستند نمیخواهیم همه تقصیرها را گردن متولیان و مسئولین و هیئتهای امنا بیاندازیم چرا که گاهی منبر این سخنرانها هم معرفت افزایی ندارد و پرمحتوا نیست، منبریها باید بیشتر مطالعه داشته باشند و براساس شرایط منطق و محل و مردم سخنرانی معرفتی در تمام زمینهها داشته باشند.وی همچنین میگوید: اما نکته اصلی بازار گرم مداحی در این روزها است نه اینکه ما با مداحی و مدیحه سرایی حسینی مشکلی داشته باشیم خیر منتها امروز مشاهده میکنیم که هیئت امنا از چندی قبل محرم برای اینکه پول فلان مداح گران را جور کنند کلی این در و آن در می زنند چون فکر میکنند با نام فلان مداح مجلس خود را برای چند دقیقه پرشور و شلوغ میکنند! درحالیکه یک دهم آن هزینه را برای سخنران و واعظ نمیدهند! خود این امر کفه سنگین مداحی را نسبت به سخنرانی نشان میدهد.*اصل قیام عاشورا الگوگیری از قیام اباعبدالله (ع) است نه سبک و سیاق مداحی!مسئله اصلی قیام عاشورا ، ادامه دادن راه ایشان است امام خمینی (ره) فرمود که محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است یعنی در این ایام منبریها هستند که باید اسلام را به مردم تعلیم دهند، از اخلاق و قیام عاشورا بگویند وگرنه صدا و اکو و فلان مداح گرانقیمت و فلان سبک و صدا چه فرقی میکند!برنجکار در این زمینه میگوید: توجه بیش از حد به مداحیهای آنچنانی با تزئینات و تجملات زیاد، ذکر مصیبتهای «من درآوردی» ما را از اصل قیام عاشورا و فرصت طلایی این ایام دور میدارد، باید بتوانیم از امام حسین (ع) و یارانشان الگو بگیریم حال اگر یک مداحی صدایش هم در حد عالی نباشد اهمیتی ندارد مهم آن چیزی است که ما از این دوران اندوخته خود میکنیم. منبری باید در این ایام احکام و مشکلات اجتماعی و در کنارش وقایع تاریخی و سایر مسائل را بگوید و در واقع یک دور مسائل دینی را به طور مثال در دهه اول محرم مرور کند.*راهکارهایی برای ایجاد تعادل بین فعالیت مداحان و سخنراناندر نهایت برای برقرار کردن تعادل بین سخنرانیها و مداحیها در ایام محرم که هر دو مورد علاقه دو قشر از جامعه هستند، باید راهکارهایی را پیشنهاد کنیم که در این زمینه حاج سازگار برای این فرهنگ سازی معتقد است که باید از رسانهها به ویژه رسانه ملی آغاز کنیم که در این زمینه نواقصی نیز برعهده دارد.وی میافزاید: صدا و سیما منبری است که در همه منازل وجود دارد و جوانان ارادت زیادی بدان دارند، در حال حاضر یک مجتهد هم نمیتواند کارایی صدا و سیما را داشته باشد بنابراین باید توجه کنیم که مداحیهای استاندارد از صدا و سیما پخش شود و از پیشکسوتان وعاظ نیز برای صحبت با جوانان دعوت شود، در زمینه شور حسینی نیز از افرادی که سبک سنتی عاشورا را مدنظر دارند ، استفاده شود. صدا و سیما منبری است که در همه منازل وجود دارد و جوانان ارادت زیادی بدان دارند، در حال حاضر یک مجتهد هم نمیتواند کارایی صدا و سیما را داشته باشدحجتالاسلام برنجکار نیز معتقد است که متولیان مساجد و تکایا در این زمینه باید قبل از شروع محرم برنامه ریزی کنند و تنها اولویتشان مداحی نباشد بلکه برنامه ریزی درستی به سخنرانانشان ارائه کنند و آنها هم با مطالعه در دهههای محرم در مساجد و هیأتها حضور یابند. بنابراین ما مخالفتی با مداحان نداریم مداحان بر سر ما جا دارند ولی مشکلمان ضعف سخنرانان و بی توجهی هیأتها در این زمینه است که انشاالله در این زمینه آگاه شده و نقصانها را رفع کنند.منبع:فارس211008