یکی از ویژگی های قوم یهود، ستیز و مجادله پیوسته آنان با نبی مکرم اسلام، حضرت محمد (ص)، بوده به نحوی که این امر بنا به دلایل گوناگون بروز می نمود که تنها یکی از آنها ماجرای غرض ورزی نسبت به جبرئیل می باشد.
عقیق:در این باره نقل شده است که امام حسین بن على بن ابى طالب (ع) فرمودند: همانا خداى متعال در قرآن مجید، یهود را از آن رو كه با جبرئیل - فرشتهاى كه تقدیر الهى را، در آنچه ناخوشایند آنان بود اجرا مىكرد - دشمنى مىكنند توبیخ مىنماید و نیز آنان و نواصب را كه با جبرئیل و میكائیل و فرشتگان خدا كه به منظور یارى علىّ بن ابى طالب (ع)، براى غلبه بر كفار فرود مىآمدند، تا آنجا كه با شمشیر برنده خود، آنان را خوار و زبون ساخت - دشمنى مىورزند، سرزنش مىكند. از این رو مىفرماید: بگو اى پیامبر؛ هر كه با جبرئیل دشمن است، [با خدا دشمن است. این قوم یهود است [كه با جبرئیل، دشمنى مىورزد]؛ زیرا [به گمان آنها]، جبرئیل نگذاشت كه دانیال، بخت نصّر را [در هنگام كودكى كه ناتوان و بیچاره بود]، براى گناهى كه هنوز مرتكب نشده بود، به قتل برساند. از این رو، زنده ماند و بزرگ شد تا به دست او، قضاى حتمى خدا در مورد قوم یهود، تحقق یافت و بر ایشان، آن بلاهایى كه در علم الهى گذشته بود، فرود آمد و نیز هر كه از كفّار و نواصب، - دشمنان آشكار محمّد (ص) و على (ع) - كه با جبرئیل دشمنى مىورزند، [با خدا دشمناند]؛ زیرا این خدا بود كه جبرئیل را، به كمك على (ع) فرستاد و او را بر دشمنانش، یارى رساند و هر كه با جبرئیل دشمن است، به این سبب كه او، محمّد (ص) و على (ع) را مدد و یارى رساند و تقدیر پروردگار عزیز و والا مرتبه را، در به هلاكت رساندن دشمنان خدا، به دست هر كدام از بندگان خود كه اراده فرموده بود، اجرا كرد؛ [چنین كسى، در حقیقت با خدا دشمن است] زیرا جبرئیل، این قرآن را به امر خدا، بر قلب تو [اى محمّد] نازل فرمود. پس هر آنچه مىكند، به امر خداست نه از جانب خود. این آیه شریفه، نظیر این فرموده خداست كه: قرآن را، روح الامین بر قلب تو نازل گردانید، تا با زبان عربى فصیح، از هشدار دهندگان باشى. آرى اى محمّد؛ این قرآن، را جبرئیل به امر خدا، بر قلب تو نازل كرد تا تصدیق كننده و هماهنگ، با كتب آسمانى پیشین- از تورات و انجیل و زبور و صحف ابراهیم و كتابهاى شیث و پیامبران دیگر- باشد. سپس خداى سبحان مىفرماید: هر كس كه با خدا دشمن است، [این بدان سبب است] كه خداى متعال، بر محمّد (ص) و على (ع) و آلپاكیزه سرشت آنان، انعام فرموده است. این نواصبند كه نادانى و كینه توزى آنها تا بدانجا رسیده كه مىگویند: ما خدا را بدین علّت كه محمّد (ص) و على (ع) را، در آنچه ادّعا مىكنند گرامى مىدارد و جبرئیل را، بدین سبب كه محمّد (ص) و على (ع) و پیامبران و رسولان دیگر را، بر دشمنان خدا مدد مىرساند، دشمن مىداریم. و اینكه سپس مىفرماید: و هر كس كه با فرشتگان خدا دشمن است، منظور فرشتگانىاند كه براى نصرت دین خدا و تأیید اولیاى او، روانه مىگردند و این، سخنِ بعضى از نواصب و معاندین است كه مىگویند: ما، از جبرئیل كه على (ع) را یارى مىرساند، بیزاریم! و سپس قرآن مىفرماید: و هر كس كه با فرستادگان خدا، یعنى موسى و عیسى و پیامبران دیگر دشمن است، به این سبب است كه آنان، به پیامبرى محمّد (ص) و امامت على (ع) خبر داده، دعوت كردهاند. سپس مىفرماید: و هر كس كه با جبرئیل و میكائیل دشمن است و این، عقیده نواصب است در آن هنگام كه پیغمبر ، در شأن على (ع) فرمود: جبرئیل از جانب راست او، میكائیل از جانب چپ او، اسرافیل از پشت سر او، فرشته مرگ از پیش روى او، قرار دارند و خداى متعال از بالاى عرش با خشنودى، به او مىنگرد و یارى رسان اوست؛ یكى از نواصب اظهار كرد: پس من، از خدا و جبرئیل و میكائیل و همه آن فرشتگان كه ارتباطشان با على (ع)، به همان گونه است كه محمّد (ع) خبر داد، بیزارم. آرى! هر كس كه به سبب كینه توزى جاهلانه، بر على بن ابى طالب (ع)، با خدا و فرشتگان و پیامبران و جبرئیل و میكائیل دشمن است، [او محققاً كافر است]. پس همانا خدا، دشمن كافران است و بر آنان، آنگونه كه دشمن با دشمن رفتار مىكند، هر گونه خشم و كیفر سختى را فرو مىآورد و سبب نزول این دو آیه شریفه، آن گفتار بدى بوده كه یهود - دشمنان خدا -، درباره جبرئیل و میكائیل داشتهاند! و نیز آن گفتار بدترى بوده كه دشمنان خدا نواصب - درباره خدا و جبرئیل و میكائیل و فرشتگان دیگر، ابراز كردهاند. امّا توضیح در مورد یهود، این است که هنگامى كه پیامبر خدا (ص) وارد مدینه شد، یهودیان - دشمنان خدا - عبداللَّه بن صوریا را [كه داناتر از همه بود]، به محضر پیغمبر (ص) آوردند تا با سؤالاتى، او را بیازمایند. پس سؤال كرد: اى محمّد خواب تو چگونه است؟ زیرا به ما از چگونگى خواب پیامبر آخرالزّمان، خبر داده شده است. حضرت فرمود: دیدگانم به خواب مىرود و دلم بیدار است. عرض كرد: راست گفتى، اى محمّد. سؤال كرد: به من بگو اى محمّد آیا فرزند از مرد، به وجود مىآید یا از زن؟ حضرت فرمود: [از هر دو]؛ امّا استخوانها و عصب و عروق، از مرد است و گوشت و خون و مو، از زن است. عرض كرد: راست گفتى، اى محمّد. سؤال كرد: از پروردگارت به من خبر ده كه چگونه است؟ پس سوره مباركه «قل هو اللَّه احد» نازل شد. اینجا، ابن صوریا عرض كرد: راست گفتى، اى محمّد. اكنون یك بخش دیگر باقى است، اگر آن را در پاسخ سؤالم آوردى، به تو ایمان مىآورم و از آیین]تو پیروى مىكنم. كدام فرشته است كه از جانب خدا، براى تو وحى مىآورد؟ حضرت فرمود: جبرئیل. ابن صوریا گفت: جبرئیل در میان فرشتگان، با ما یهود دشمن است! با فرمان قتل و سختى و جنگ، نازل مىشود. فرشته ما، میكائیل است كه با فرمان شادى و آسودگى، فرود مىآید. اگر فرشته پیام آورت، میكائیل بود، ما به تو ایمان مىآوردیم! زیرا میكائیل سلطنت ما را، تقویت مىكند و جبرئیل، آن را نابود مىسازد. از این رو او دشمن ما یهود است. اینجا، سلمان فارسى كه حضور داشت سؤال كرد: آن ماجرایى كه دشمنى میان شما و جبرئیل با آن آغاز شد، چه بود؟ عرض كرد: بله اى سلمان! جبرئیل با ما، بارها و بارها دشمنى كرده است! از دشوارترین آنها بر ما، این بود كه: خدا بر پیامبران بنى اسرائیل، وحى فرستاده بود كه بیت المقدس، به دست مردى كه بخت نصّر نام دارد، ویران خواهد شد و به ما خبر داده بود كه چه زمانى، این حادثه روى مىدهد و این خداست كه حوادث را، یكى پس از دیگرى پدید مىآورد. بنابراین، مىتواند آنچه را مىخواهد، محو و آنچه را مىخواهد اثبات مىكند. پس همین كه به آن زمان موعود ویرانى بیت المقدس رسیدیم، پدران پیشین ما، یك نفر از نیرومندان بنى اسرائیل و دانشمندترین پیامبران خود را كه «دانیال» نام داشت، در جستجوى بخت نصر فرستادند تا او را بیابد و به قتل برساند و اموال هنگفتى نیز، همراهش كردند تا آن را در این راه به كار برد. پس همین كه از پى او رهسپار سرزمینها شده، سرانجام با او در بابل در حالى كه هنوز، پسر بچّه ناتوان و بینوایى بود و هیچگونه، تاب و توان دفاعى نداشت برخورد كرد. دانیال او را گرفت تا هلاك سازد. در این هنگام، جبرئیل آمد و مانع شد و به دانیال گفت: اگر پروردگار شما، همان كسى باشد كه فرمان هلاكت شما را به دست او داده است، او تو را بر او مسلّط نخواهد كرد و اگر این گونه نیست، از دست بخت نصر كارى برنمىآید. پس چرا او را مىكشى؟ در اینجا دانیال از او، پذیرفت و بخت نصر را رها كرد و به سوى ما، بازگشت و ماجرا را به ما خبر داد. این بود كه بخت نصر ماند، توان گرفت و پادشاه شد و با ما، جنگید و بیت المقدس را ویران كرد. از این رو ما، او جبرئیل را دشمن مىداریم و میكائیل هم دشمن او است. سلمان اظهار داشت: اى فرزند صوریا! با این اندیشه انحرافى، گمراه گشتهاید. به من بگو: چگونه پدران شما، جرات كردند و كسى را فرستادند تا بخت نصر را بكشد، در حالى كه خدا ى آگاه به غیب و آشكار، در كتابهاى آسمانى و بر زبان پیامبرانش، خبر داده بود كه او، پادشاه مىشود و بیت المقدس را ویران مىكند. آیا مىخواستند، پیامبران خداى متعال را در پیام آورى از خدا، تكذیب كنند و متهم سازند، یا پیام آورى آنان را از خدا قبول داشتند، امّا مىخواستند با خدا ستیز كنند؟ آیا در این صورت، مىشود آنان و كسى كه او را از پى این كار فرستادند، جز كافر به خدا باشند؟ كدام دشمنى را درباره جبرئیل مىشود باور داشت، در حالى كه او مىخواست از ستیز با خدا، جلوگیرى كند و از دروغ شمردن گفته پروردگار، باز دارد؟ ابن صوریا گفت: درست است كه خدا، آن را از زبان پیامبرانش خبر داده بود، امّا او محو مىكند، هر چه را بخواهد و اثبات مىكند، هر چه را بخواهد. سپس سلمان ادامه داد: شهادت مىدهم كه هر كس، دشمن جبرئیل باشد، او دشمن میكائیل نیز هست. جبرئیل و میكائیل، هر دو با هر كه با آنها دشمنى كند، دشمن اند و هر كه با آنها آشتى نماید، آشتى اند. پس در این هنگام، خداى متعال درباره گفتار سلمان، این آیه شریفه را نازل فرمود: «بگو: [اى پیامبر!] هر كه با جبرئیل، به سبب یارى اولیاى خدا در برابر دشمنان خدا و آوردن فضایل على ولىّ خدا از پیش خدا، دشمن است [او در حقیقت، با خدا دشمن است]. زیرا جبرئیل، این قرآن را به امر خدا بر قلب تو نازل گردانید، تا كتب الهى پیشین را تصدیق كند و وسیله هدایت از گمراهى باشد و نیز، براى آنانى كه به پیامبرى محمّد (ص) و ولایت على (ع) و امامان پس از او ایمان آوردهاند، بشارت باشد، در صورتى كه بر همین پیمان ولایت محمّد و على و آلپاك سرشت آنان، باقى بمانند و بمیرند. سپس رسول خدا (ص) فرمود: اى سلمان! خدا گفتار تو را، تصدیق فرمود و اندیشه ات را سامان بخشید. همانا جبرئیل از جانب خداى سبحان، مىگوید: اى محمّد! همانا سلمان و مقداد، دو برادرند كه در محبّت شما و در محبّت برادر و وصىّ و دوست صمیمى شما، خالص اند و آن دو، در میان اصحابت، همچون جبرئیل و میكائیل در میان ملائكه اند. دشمن اند با هر كه، یكى از آنان را دشمن بدارد و با هر كه آنان و محمّد (ص) و على (ع) را دوست بدارد، دوست اند و نیز با هر كه محمّد (ص) و على (ع) و اولیاى آنان را دشمن بدارد، دشمن اند.
پی نوشت ها: 1-قرآن کریم. 2-علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج 9: 284؛ ج 39: 103. 3-تفسیر الإمام العسكری (علیهالسلام): 448. 4-طبرسی، الاحتجاج، ج 1: 43. منبع:قدس 211008