« شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید. قرآن را به معنای حقیقىِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبر کنید ...
عقیق: « شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید. قرآن را به معنای حقیقىِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبر کنید و از آن بیاموزید. مرحله بعدش هم عمل است؛ اما من مرحله قبل از عمل را عرض می‌کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبر در آیات قرآن و کلمات قرآنی»؛ این جملات بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با قاریان است که بیست و دوم شهریور 1386 ایراد شده است. همسو با این تأکید و به مناسبت فرا رسیدن روز کتاب و کتاب‌خوانی و با توجه به آنکه قرآن کتاب زندگی است با ابوالفضل بهرامپور، مفسر و مؤلف قرآنی درباره انس با کتاب وحی به گفت و گو پرداخته‌ایم که از نظرتان می‌گذرد. این مفسر قرآن درباره چراییِ تأکیدی که بر خواندن روزانه قرآن حتی به اندازه چند آیه شده است، می‌گوید: قرآن یعنی کتاب خواندنی؛ البته میل به خواندن در بشر وجود دارد، پس تا جایی که می‌شود باید قرآن خوانده شود، زیرا این خواندن به ما اطلاعات و حالت خوف و رجا می‌دهد تا بر این اساس کاری را انجام دهیم یا عملی را ترک کنیم، زیرا اگر در پس اعمالمان فکری نباشد، دستاورد مطلوبی نخواهیم داشت. وی عادت ندادن مردم به مطالعه را مشکل ایران می‌داند و اظهار می‌کند: برای مثال وقتی کسی روی منبر از هشدارهای قرآن صحبت می‌کند، بعضا رغبتی از جانب مستمعان دیده نمی‌شود، اما در مقابل اگر کسی در منبر از اینکه «جهنمی نیست» یا «مگر خدا کوره آدم سوزی راه انداخته»!، سخن بگوید متأسفانه از آن استقبال می‌شود و این نیست مگر آنکه مردم بعضاً در پی دین آسان و بی دردسر و کلیسایی هستند تا فقط یک روز را به خدا اختصاص دهند و بقیه روزها با قوانین و صلاحدید خود عمل کنند! بهرامپور تأکید می‌کند: با چنین نگرشی مردم در پی مطالعه قرآن نیستند، در حالی که این مسأله ضروری است نه فقط برای ارتقای سطح دینداری و آشنایی با دین، بلکه برای مترقی شدن فرهنگ که مردم باید به مطالعه قرآن عادت داده شوند. مؤلف تفسیر «نسیم حیات» در پاسخ به این پرسش که چرا مطالعه قرآن باید جزو برنامه روزانه ما باشد در حالی که درباره هیچ یک از کتاب‌ها چنین تأکید و سفارشی نیست، بیان می‌کند: چون محتوای قرآن غذای روح است و نرسیدن آن به روح، ما را بیمار می‌کند، یعنی همان طور که اگر غذا و ویتامین بموقع به جسم ما نرسد بخشی از جسم ما معیوب می‌شود، قرآن نیز چیزی را می‌گوید که مربوط به انسان سازی بوده و او را به ترک خلاف و عمل به نیکی سوق می‌دهد، پس تکرار هر لحظه و هر ثانیه آن لازم است. وی می‌افزاید: تکرار این نسخه برای درمان آلام بشری ضرورت دارد تا در پرتوی ارتباط دایمی و صمیمی با خدا، روحمان صیقل بیابد؛ متأسفانه ما این انس با قرآن را مزمزه نکرده‌ایم، در حالی که اگر شیرینی آن و نیز یک نماز جاندار، در کام ما بنشیند ساعت‌ها شاداب خواهیم بود.
معارف قرآن باید کپسولی عرضه شود به گفته مؤلف «حق با کیست؟ (مناظره مذاهب اسلامی با وهابیت)» افزون بر انگیزه‌ای که مخاطب برای مطالعه قرآن و کتاب‌های الهام گرفته از وحی باید در خود ایجاد کند، اهل قلم و صاحبان اندیشه نیز برای افزایش سرانه مطالعه قرآن و گنجاندن آن در سبد مطالعاتیِ افراد و خانواده‌ها مسؤول هستند، زیرا قلم‌های ما می‌توانند معارف قرآن را به گونه‌ای بنویسند که این معارف کپسولی به مخاطب عرضه شود و او معنا و مفهومِ وحی را بدون اینکه نیاز به پرسش داشته باشد دریابد، یعنی نوع قلم و بیان اهل رسانه و دارندگان تریبون باید به گونه‌ای باشد که میل و رغبت مخاطب تحریک شود. وی تأکید می‌کند: واکسی‌ها را دیده‌اید که چشم‌هایش را به کفش‌ها می‌دوزند یا صورتگران که صرفاً به صورت می‌نگرند، ما نیز برای مخاطب شناسی در حوزه پرداخت قرآنی باید چنین تمرکزی داشته باشیم؛ من حسرت می‌خورم که کسی نیست جوانان را بنشاند و سخن خدا را به آن‌ها بگوید! باید لُجنه‌ای که دغدغه این موضوع را دارد، بنشینند و فکر کنند که چه باید به خورد جهان داده شود. اینکه دین و آخرت جوانان این شده که نتایج فوتبال چه می‌شود صحیح نیست، جوانان باید بدانند معارف قرآن چه در بر دارد و چگونه باید آن‌ها را به دست آورند. در سایه چنین رویکردی است که می‌توان امیدوار بود نسلی مانند رزمندگان دوران هشت سال دفاع مقدس تربیت کرد. وی با گلایه از مداح محوریِ موضوعات مذهبی در کشور ابراز می‌کند: متأسفانه ما هدف سیدالشهدا(ع) را به روزهای حضورشان در کربلا محدود می‌کنیم و به آموزه‌های 60 سال زندگی ایشان پیش از عاشورا توجهی نداریم. در حالی که کتاب ها، منابر و رسانه ما باید به این میدان ورود کنند. بهرامپور می‌افزاید: امروز قرآن غریب است، زیرا جلسات قرآن ما فقط به قرائت محدود می‌شود و این چنین مردم در پی مداح و خواننده می‌روند که متأسفانه رسانه‌های ما نیز به آن دامن می‌زنند، برای مثال یک بار نشده از یک مفسر قرآن به تلویزیون دعوت و از چگونگی انس او با قرآن تصویرسازی کنند؛ با این شرایط چگونه می‌توان برای افزایش سرانه مطالعات قرآنی انگیزه داشت.
باید به بهانه دین و ثواب مردم را به میدان بکشانیم مؤلف «تفسیر عرفانی مناجات تائبین» درباره چگونگی قرار دادن قرآن در سرانه مطالعه مردم بیان می‌کند: ابزار جلب و جذب ما دان پاشیدن است، اگر به بهانه دین و ثواب مردم را به میدان بکشانیم پس از مدتی می‌توانیم از آن‌ها قرآن خوان‌های حرفه‌ای بسازیم، یعنی این فرهنگسازی به تکرار نیاز دارد و این راهبرد قرآن است، برای مثال در تکرار درباره بهشت و جهنم و ثواب و عقاب. به گفته این مفسر قرآن باید حالت گرایش و تمایل به مطالعه قرآن و شرکت در مجالس قرآن را مدیریت کنیم نه اینکه تواشیح، قرائت همراه با صوت و لحن مصحف شریف ما را کفایت کند. اگر چنین مدیریتی اعمال شد، آنگاه تلاوت و تدبر و تعقل در قرآن نیز ممکن می‌شود. وی درباره تأثیر انس با قرآن به عنوان «مهربان‌ترین یار» ابراز می‌کند: باید توجه داشت فایل نفس اگر از توحید خالی بود هر چه کلیک کنی چیزی بالا نمی‌آید!، بنابراین، در روز قیامت از کسی به زبان درباره نماز و روزه، حجاب و حلال و حرام پرسیده نمی‌شود، بلکه پاسخ‌های ما از سر اعتقاد و عمل و تکوینی است، پس می‌توان با مطالعه قرآن و آشنایی با احکام آن فایل نفس را به گونه‌ای به روز کرد که در محشر به سرعت لود (بالا آمدن) شود. به عبارت بهتر باید به مردم فهماند، تا معرفتشان قرآنی - آن هم از راه مطالعه- نشود معنای حلال و حرام و مبادرت به یکی و پرهیز از دیگری را در نمی‌یابند. این قرآن است که به انسان لطافت روح می‌دهد، پس حتی به بهانه کسب ثواب باید آن را در مطالعه روزانه زندگی گنجاند. بهرامپور درباره مختصات تألیفات قرآنی که توانایی قرار گرفتن در سبد مطالعه مردم را دارند، می‌گوید: در وهله نخست باید توجه داشت مردم ما فهیم هستند و به تطویل و اطناب نیاز ندارند و در مرحله بعد باید به نیازها و پرسش‌های روز که ذهنشان را درگیر کرده است، توجه داشت و از منظر قرآن به آن‌ها پاسخ داد؛ برای مثال من در کتاب پنج جلدی «زندگی با قرآن» ابتدا بهانه‌های اجتماعی مردم در حوزه دین را بیان کرده‌ام و سپس پاسخ‌های قرآن به این بهانه‌ها را آورده‌ام. وی با بیان اینکه در طرح این بهانه‌ها و پاسخ به آن‌ها باید به اقشار گوناگون اعم از مذهبی و غیرمذهبی در تألیفات قرآنی و مذهبی نظر داشته باشیم تا عموم مخاطبان جذب شوند، خاطرنشان می‌کند: برای مثال ابتدا این مسأله که برخی می‌گویند چرا نمازی که می‌خوانیم ما را از فحشا و منکر باز نمی‌دارد، بیان و سپس دلایل قرآن در این‌باره ارایه شود.