امام جواد (ع) در سال 200 هجری پدرشان امام علی بن موسی الرضا(ع) به ایران آمدند، در سال 204 هجری مأمون از ایران به بغداد رفت و از امام جواد(ع) خواست تا به بغداد، بیاید زیرا بعد از شهادت امام رضا(ع) جو علیه مأمون شده بود و همه او را مسبب شهادت امام(ع) می‌دانستند، بارها مأمون از امام جواد به عنوان پسرعمو استفاده کرد، اما بعدها مشخص شد برای بقای حاکمیت و برای سرپوشی به اقداماتش علیه امام رضا(ع) این کار را انجام داده است، مأمون دغدغه‌اش این بود که امام جواد(ع) را داماد خودش کند؛ یعنی برای تثبیت حاکمیتش دخترش را به امام جواد(ع) بدهد، در واقع ازدواج دختر مأمون با امام جواد(ع) حرکتی برای تثبیت حکومت مأمون بود.

*وجود بیش از 200 میلیون مسلمان در 40 کشور اسلامی در زمان امام جواد(ع)/استحکام عقاید مسلمانان و تربیت 270 شاگرد

در زمان امام جواد(ع) اسلام بسیار توسعه پیدا کرده بود، بالغ بر 200 میلیون نفر مسلمان در 40 مملکت اسلامی وجود داشتند، در این دوره شبهات جدیدی در جهان اسلام منتشر شده بود، در میان شیعیان گروه‌های انحرافی از جمله غلات، واقفیه و زیدیه بروز پیدا کرده بود و از طرف دیگر نهضت ترجمه و رسوخ کتب ترجمه شده یونانی باعث شده بود که مسلمانان از لحاظ اعتقادی دچار تزلزل شوند، در این برهه از زمان یکی از اقدامات مهم امام جواد(ع) استحکام عقاید شیعیان و مسلمانان و رشد اعتقادی آن‌ها بود.

از اقدامات دیگر امام جواد(ع) می‌توان به حرکت علمی ایشان اشاره کرد که در آن شرایط سخت 270 شاگرد تربیت کردند که ماحصل آن در مناظره‌ها، جلسات علمی، بحث‌ها و گفت‌وگوها نمایان شد، یک محور دیگر حرکت امام جواد(ع) این بود که به شهرهای متعدد نیرو فرستادند و شاگردانی داشتند که در شهرهای متعدد مشکلات شیعیان را حل می‌کردند و جوابگو بودند.

همچنین از حیث سیاسی امام(ع)، در دربار حضور داشتند؛ یعنی نیروهایی بودند که پیوسته با امام(ع) در ارتباط بودند.

*امام جواد و مهدویت/ویژگی منتظران به روایت جوادالائمه(ع)

امامت امام جواد(ع) در کودکی، بسترساز قبول کردن امامت امام عصر(عج) بود؛ یعنی وقتی کودکی در این سن و سال به امامت می‌رسد، یعنی کمال توان را دارا است، بعد از اینکه جوادالائمه(ع) در این سنین کودکی به امامت رسیدند، مأمون بسیار دغدغه داشت که امام را تخریب کند، همچنین حاکمیت خیلی دغدغه داشت که امام را بی‌سواد جلوه دهد، ولی نتوانست، با این وجود امام جواد(ع) اولین امامی بود که در سن کودکی به امامت رسید و این امر بسترساز امامت امام عصر بود.

امام جواد در وصف منتظران چند ویژگی را در دوران غیبت بیان کردند:

1- اخلاص: واجب است در دوران غیبت حضرت مهدی(عج) انتظار کشیده شود، انسان‌های مخلص منتظر هستند، در واقع نماد اخلاص «انتظار» است.

2- عدم تعجیل: امام جواد(ع) نهی می‌کردند از اینکه به عجله بیفتیم، هر چند که باید برای تعجیل فرج دعا کرد، اما برخی به اشتباه می‌افتند. در حلقه مدعیان دروغین می‌افتند، امام جواد در این زمینه می‌فرمایند: کسانی که به عجله بیفتند، هلاک می‌شوند.

3- تسلیم بودن: سومین ویژگی راه نجات تسلیم است، اینکه منتظران دعا کنند، دغدغه داشته باشند، برنامه‌ریزی کنند، اما در نهایت تسلیم امر خدا باشند تا به نجات برسند، اینکه اعتراض نکنند و نگویند اگر بنا بود امام زمان(عج) بیایند تا حالا آمده بودند.

4- یقین به امر ظهور: منتظر باید یقین داشته باشد، اگر از این دنیا یک شب هم مانده باشد، خدا آن شب را آن قدر طولانی می‌کند تا ظهور رخ دهد، حتی راوی می‌پرسد احتمال دارد فردا ظهور رخ دهد؟ امام(ع) فرمود: ظهور نزدیک است و قطعاً رخ می‌دهد.

*روایاتی چند از ابن الرضا(ع)

روایات متعددی از امام جواد(ع) بیان شده است:

1-«عَلَیْکُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإ نَّ طَلَبَهُ فَریضَةٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُ نافِلَةٌ، وَ هُوَ صِلَةُ بَیْنَ الاْ خْوانِ، وَ دَلیلٌ عَلَى الْمُرُوَّةِ، وَ تُحْفَةٌ فِى الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌ فِى السَّفَرِ، وَ اءُنْسٌ فِى الْغُرْبَةِ»؛ بر شما باد به تحصیل علم و معرفت، چون فراگیرى آن واجب و بحث پیرامون آن مستحب و پر فایده است، علم وسیله کمک به دوستان و برادران است، دلیل و نشانه مروت و جوانمردى است، هدیه و سرگرمى در مجالس است، همدم و رفیق انسان در مسافرت است و انیس و مؤنس انسان در تنهایى است.

2-«عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ»؛ عزت و شخصیت مؤمن در بى‌نیازى و طمع نداشتن به مال و زندگى دیگران است.

3- «مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتى بِقُمْ، فَلَهُ الْجَنَّتهُ»؛ فرمود: هرکس قبر عمه‌ام حضرت معصومه(س) را با علاقه و معرفت در قم زیارت کند، اهل بهشت خواهد بود.

کردند یک روایت در باب فضیلت علم اینکه فضیلت عالم عابد مانند فضیلت ماه شب چهارده است انسان با علم و فقاهت، سرمایه و نردبانی برای رسیدن است. همچنین توجه امام جواد به زیارت حضرت معصومه (س) که می‌فرمایند کسی که عمه‌ام را در قم زیارت کند بهشت بر او واجب است که نشان از توجه و عنایت خاص فاطمه معصومه است.