بحث ما راجع به زمان خروج سفیانی و مدت حکومت او و مدت توقف او اعم از حکومت و حاکمیت یا جنایاتی که قبل از روی کار آمدن و تثبیت حکومتش انجام می دهد، است، می خواهیم بدانیم این زمان چقدر است. زیرا ما در این زمینه روایات موثق داریم.

یکی از روایات که در غیبت نعمانی آمده، این است که کل توقفش 15 ماه است که 9 ماه حاکمیت است و 6 ماه هم تلاش برای رسیدن به حاکمیت، که به جنایات و فجایعی دست می زند، روایت مشکل سندی نداشت و موثق بود. بعضی از فضلای بحث معتقدند این روایت با روایت دیروز که مفادش این بود که سفیانی 8 ماه حکومت می کند، تعارض دارد.  

روایت این است: مرحوم صدوق در کمال الدین روایتی را به سند خودشان از پدر و ابن الولید شنید ... که از امام پرسیدند: اسم سفیانی چیست؟ امام فرمود: اسمش مهم نیست. از مسائل مهم تر سوال کنید. امام فرمودند: اگر این شخص مناطقی از شام را تسخیر کرد، مناطق 5 گانه دمشق، حمص، فلسطین، اردن و قنسرین و بر آنها حاکمیت پیدا کرد. منتظر فرج باشید، سفیانی 8 ماه حکومت می کند نه یک روز بیشتر.

این روایت با روایتی که از نعمانی به طرق موثق نقل کردیم، تعارض دارد، روایت مرحوم نعمانی موثق است و مشکل سندی ندارد. به طوری که مرحوم نمازی در کتاب مستدرکات خود به آن تصریح می کند.

در مورد مرحوم صدوق نیز ما بحثی نداریم، مشکل فقط در راویان حدیث است که مورد اعتماد نیستند، در اینجا این سوال پیش می آید که اگر این دو روایت در 8 ماه یا 9 ماه با هم تعارض دارند، آیا می توانیم در حجیت تفکیک کنیم یا نه؟

اگر روایتی سندش مشکل ندارد ولی بخشی از روایت نامفهوم است. آیا می توانیم تفکیک کنیم که باید بگوییم، اگر تفکیک را بپذیریم؛ هر دو روایت قابلیت سند دارد ولی ما حجیت روایت دوم را نمی پذیریم.

روایت دیگر در معجم جلد 5 به نقل از غیبت طوسی و بحار الانوار نقل کردیم. از کتاب اثبات الهداه حر عاملی که امام فرمودند: سفیانی بعد از سلطه بر 5 منطقه به مقدار زمان بارداری زن حکومت می کند. بعد فرمودند: نه به اندازه بارداری شتر که 12 ماه است.

در اینجا ما اشکال حر عاملی را نقل کردیم که فرمودند. اشکال و ایهام دارد. اشکال مرحوم حر عاملی به جاست. می خواهد بفرماید تردید امام بین 9 ماه و 12 ماه با عصمت امام و علم امام نمی سازد. اینجا مرحوم عاملی اشکالی که می کند، به این روایت به تردید امام است.

یا اینکه اشکال این باشد که بارداری شتر جمل معنا ندارد. در لغت به شتری که 8 سالش تمام شده باشد، می گویند بازل، بازل که باشد، حامل نمی شود، جمل یعنی بازل که اصلا باردار نمی شود و موضوعا منتفی است.

اشکال سوم جمل اسم مذکر است و حامل نمی شود. پس مرحوم حر عاملی که به این روایت گیر دادند و فرمودند ایهام، تشکیک و غلط است، می گویند: این حرف راوی است نه حرف امام.

یک نکته عرض می کنم در لغت بازل. شتری است که 8 سالش تمام شده باشد، وقتی وارد 9 سال شد، به آن بازل می گویند. سال اول و سال دوم، منتهی بازل جمل بازل اعم است. از مذکر و مونث اشکال مرحوم حر عاملی که می گویند جمل مذکر است. اشکال وارد نیست، بلکه جمل 8 سال تمام شده وارد 9 شده ولی از جهتی اشکال وجود دارد. از جهتی که وقتی وارد این سن شد، باردار نمی شود. این روایت تصریح به 9 ماه ندارد ولی اشکال دلالی دارد.

اما روایت سوم روایتی از کمال الدین بود که می گفت حکومت سفیانی 8 ماه است که مشکل سندی داشت.

روایت چهارم زمان خروج را تعیین می کند که ماه رجب است، امام صادق(ع) فرمود: بعضی از قضایا محتوم است. خروج سفیانی در ماه رجب نیز محتوم است، این روایت نیز مشکل سندی ندارد.

منبع:شبستان