« انسان ازعالم ذر، وگذر از آن عالم پر رمز و راز و تنزل در عوالم بعدی و مخلوق در دنیا و بعد آن دارای حرکت تکاملی است . این حرکت تکاملی در موقع مرگ متوقف نمی شود بنابراین در عالم آخرت هم این تکامل استمرار دارد ، اما نوعش از نوع تکامل در دنیا نیست . در تکامل های دنیوی استعداد به فعلیت می رسد ، بالقوه ها بالفعل می شوند ، اما در عالم آخرت بالقوه ای نیست که به فعلیت برسد ، آنچه در عالم آخرت است صرف فعلیت است . بنابراین یکی از مباحث قابل توجه مربوط به مباحث آخرت، تکامل است . وقتی که مباحث تکامل مطرح می شود اذهان ما بدلیل خو گرفتن و آشنایی با دنیا نوع تکامل دنیوی را مد نظر قرار می دهند و تصور می شود که همان حرکت جوهر و استکمال نفس است در صورتی که اینگونه نیست . اهل فن معتقدند که در آخرت تکامل با کنار رفتن پرده ها و بر طرف شدن حجب محقق می شود و هر چه جلوتر می رود حجاب های بیشتری برداشته می شود و و ظهور و بروز اعمال آشکار تر می شود . یعنی محصولات کشت شده دنیا در امتداد آخرت جلوه بیشتری پیدا می کنند . اینگونه نیست که انسان با اعمال انجام داده در دنیا کسب کمال بیشتری در طول مسیر آخرت کند و بر سود اعمال در مسیر آخرت افزوده شود ، بلکه عمق اعمال جلوه گرتر می شوند و باطن عمیق ترعمل دنیوی هویداتر می شود و این روند ادامه دارد تا قیامت . اما درباره خود قیامت بیشتر متکلمان و مفسران سکوت اختیار کرده اند .
آنهایی که اظهار نظر کرده اند دو دسته اند :
گروه اول که قائل به «تکامل بعد از صحنه قیامت» هستند معتقدند که : روح بی نهایت و مطلق طلب انسانی حد یقف ندارد و این باعث می شود حیات قیامت او متوقف نشود و در زیبایی های قیامت تکامل پیدا کند...»
منبع:حوزه