بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهائی ۶ ذیحجه ۹۵۳ هجری دیده به جهان گشود . دوران کودکی را در جبل عامل در ناحیه شام و سوریه در روستایی به نام «جبع» یا «جباع» زیست، او از نژاد «حارث بن عبدالله اعور همدانی» بوده‌است خاندان او از خانواده‌های معروف جبل‌عامل در قرن دهم و یازدهم خورشیدی بوده‌اند. پدر او از شاگردان برجسته شهید ثانی بوده است.
انتشار شرح حال در 700 صفحه
حجتالاسلام والمسلمین مختاری، مسئول موسسه کتاب‌شناسی شیعه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایکنا گفت: شیخ بهایی و پدرش که از شاگردان مبرز و برجسته شهید ثانی بوده و به سفارش ایشان به ایران سفر کرده است خدمات بزرگی به تشیع کردهاند.
وی ادامه داد: اگر این خاندان و به طور کلی عالمان جبل عامل نبودند معلوم نبود سمت و سوی تشیع و حکومت صفوی که پرچمدار آن بود به کدام سمت و سو می‌رفت.
مختاری تصریح کرد: موسسه کتاب‌شناسی شیعه در راستای تجلیل از این عالم جامع، شرح حال وی را در 700 صفحه در مجموعه سلسله بزرگان شیعه به فارسی منتشر خواهد کرد.
وی ادامه داد: ایشان اگرچه در ابعاد معماری و مهندسی معروف شده ولی شخصیتی تراز اول و جامع است و آثار وی تاکنون در همه عرصه‌های علمی مورد استفاده علما و اندیشمندان بوده و هست.
120 اثر
بهاءالدین عاملی در علومی که در آن زمان مرسوم بود، بویژه در اخبار و احادیث، تفسیر، اصول فقه و ریاضیات دارای تالیفات بسیار است. تالیفات شیخ بر اساس پژوهش یکی از محققان بالغ بر ۹۵ کتاب و رساله است. برخی از نویسندگان نیز آثار او را ۱۲۰ عنوان ذکر کردهاند.
شاخصترین آثار
جامع عباسی شاخصترین اثر شیخ است در فقه و به زبان فارسی که این خود ابتکاری نو در نگارش متون فقهی به شمار می‌رفت تا آنجا که برخی از صاحب نظران از آن به عنوان اولین دوره فقه فارسی غیر استدلالی که به صورت رساله عملیه نوشته شده است یاد میکنند، این کتاب از یک مقدمه و 20 باب (از طهارت تا دیات) تشکیل شده‌است.
الزبدة فی الاصول
مهمترین اثر شیخ است در اصول. تاریخ نگارش آن یعنی سال 988 - ۱۰۱۸ هجری - و به قولی در سال 975 - ۱۰۰۵ هجری -، حکایت از اهمیت آن دارد، زیرا اوایل قرن یازدهم، عصر سیطره اخباریان در حوزه فقه و اصول شیعی بوده است همچنین اثر وی در حوزه قرآنی «مفتاح الفلاح» در اعمال و اذکار شبانه روز به همراه تفسیر سورة حمد است.
وی در سال ۱۰۰۰ - 1030 هجری - در اصفهان درگذشت و بنابر وصیت خودش جنازه او را به مشهد بردند و در جوار مقبرهٔ علی ابن موسی الرضا جنب موزه آستان قدس دفن کردند. هم‌اکنون قبر وی بین مسجد گوهرشاد و صحن آزادی و رواق امام خمینی است که به نام خودش معروف است.
شعر زیر که بر اهمیت خدمت به مردم و مقایسه آن با ثواب دیگر اعمال تاکید میکند منسوب به این عالم اندیشمند است:
همه روز روزه رفتن، همه شب نماز کردن/همه ساله حج نمودن، سفر حجاز کردن
ز مدینه تا به مکه، به برهنه پای رفتن/دو لب از برای لبیک، به وظیفه باز کردن
به معابد و مساجد،همه اعتکاف جستن/ز مناهی و ملاهی،همه احتراز کردن
شب جمعه ها نخفتن، به خـدای راز گفتن/ز وجود بی نیازش، طلب نیاز کردن
به خدا قسم که آن را، ثمر آن قدر نباشد/که به روی ناامیدی در بسته باز کردن
همچنین ایشان بر پرهیز از خوگرفتن به کاخنشینی و خوی پادشاهی تاکید زیادی
در آثار خود کرده است و در یکی از اشعار به آیه 113 سوره هود «وَلاَ
تَرْکَنُواْ إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَمَا لَکُم
مِّن دُونِ اللّهِ مِنْ أَوْلِیَاء ثُمَّ لاَ تُنصَرُونَ» استناد جسته
است.
منبع:ایکنا