در همین رابطه گفتگویی داشتیم با حجت الاسلام سعید داوودی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که بخش اول سخنان ایشان پیش تر منتشر شد و اینک بخش دوم سخنان این کارشناس دینی را می خوانید.

در بخش نخست اشاره شد که قران به شکل ویژه به این موضوع اشاره دارد که اعتقاد به معاد چه آثاری در زندگی دنیایی انسان دارد و نمونه هایی از این آثار نیز به شکل خلاصه مطرح شد از جمله کمک مخلصانه و بدون منت به نیازمندان.  

چیزی که امروز شاید بسیار کم دیده می شود. امروز وقتی افراد عمل خیری انجام می دهند باید عکس بگیرند، همه کس را درهمه جا خبردار کنند، تبلیغات و تعریف و تمجید ببینند و بشنوند.

که این نوع رویکرد به صدقه و کمک به همنوعان، محصول عدم اعتقاد به قیامت است.

عدم ظلم به دیگران از دیگر آثار باور معاد است که  قران نمونه بارز این اثر را در میان کم فروشان معرفی می کند؛ « وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ؛ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُواْ عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ؛ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ؛ أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ: واى بر كم‏فروشان؛ كه چون از مردم پيمانه ستانند تمام ستانند، و چون براى آنان پيمانه يا وزن كنند به ايشان كم دهند، مگر آنان گمان نمى‏دارند كه برانگيخته خواهند شد.»         

حجت الاسلام داوودی افزود: جلوگیری از کتمان حقایق نیز از جمله آثار این باور است. گاهی بعضی افراد حقایق را می دانند اما نمی گویند، جایی کسی به شهادت و گواهی آنها نیاز دارد، اما این کار را نمی کنند با وجود این که اطلاع و علم دارند اما حاضر به بیان حقایق نمی شوند.

قران خطاب به آنها می فرماید: اینان که حقایقی را که از کتاب خدا می دانند کتمان می کنند، در قیامت دچار گرفتاری خواهند شد و در ادامه می پرسد:«فما اصبرتم من النار...چه چیزی شما را در برابر آتش قیامت مقوم قرار داد؟» یعنی چگونه آتش دوزخ را تحمل خواهید کرد؟ طبعا اگر ترس از قیامت وجود داشته باشد چنین اتفاقی رخ نمی دهد. 

همچنین آیات 283 و 284 سوره بقره مسلمانان را به شهادت دادن دعوت و ترغیب می کند « وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ؛ لِّلَّهِ ما فِي السَّمَاواتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَإِن تُبْدُواْ مَا فِي أَنفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُم بِهِ اللّهُ فَيَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است از آنِ خداست‏. و اگر آنچه در دلهاى خود داريد، آشكار يا پنهان كنيد، خداوند شما را به آن محاسبه مى‏كند؛ آنگاه هر كه را بخواهد مى‏بخشد، و هر كه را بخواهد عذاب مى‏كند، و خداوند بر هر چيزى تواناست‏.

وی خاطرنشان کرد: اگر کسی معاد باور باشد از گفتن حقایق نباید واهمه داشته باشد. اگر کتمان شهادت می کنید گویا نمی دانید که خداوند در قیامت از همه اینها از شما سوال و حسابرسی می کند.

نقش و تاثیر این باور در شجاعت و نترسیدن از دشمن دیگر موضوعی بود که در این میان مورد بررسی قرار گرفت و کارشناس مسئله گفت: انسان معتقد به معاد خوفی ندارد.  در سوره بقره در داستان طالوت و جالوت آمده است هنگامی که سپاهیان طالوت به جنگ اعزام شدند عده ای ترسیدند و گفتند که ما در مقابل تعداد فراوان سپاهیان دشمن چه کاری از دستمان برمی آید؟

قران می فرماید: قَالَ الَذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإذْنِ اللَّهِ ... در این میان آن مومنانی که به رستاخیز، ایمان و باور داشتند که حتی اگر کشته شوند به ملاقات خدا خواهند رفت، نترسیدند. آنها گفتند ما خوفی نداریم اگر خدا بخواهد جمعیت کم هم می تواند بر جمعیت بسیار غلبه کند.

تاکید قران این است «يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ » به ملاقات خدا باورداشتند؛ بنابراین باور به معاد به انسان شجاعت می دهد. 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: دوری از تشریفات و تجمل گرایی نیز از دیگر آثار وجود این باور در افراد است. در سوره آل عمران می فرماید: زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنينَ وَ الْقَناطيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ؛

محبّت امور مادی ، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسبهای ممتاز و چهارپایان و زراعت ، در نظر مردم جلوه داده شده است تا در پرتو آن، آزمایش و تربیت شوند ولی اینها سرمایه زندگی پست مادی است و سرانجام نیک و زندگیِ جاویدان نزد خداست.

سپس می فرماید: « قُلْ أَ أُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ ....» آیا می خواهید بهتر از این ها را به شما نشان دهم، افرادی که از این ظواهر دنیایی پرهیز می کنند «جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ؛ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النَّارِ؛  براى كسانى كه پرهيزكارى پيشه كرده‏ و از اين سرمايه‏ها، در راه مشروع و حق و عدالت، استفاده مى‏كنند، در نزد پروردگارشان  باغ هايى است كه نهرها از پاى درختانش مى‏گذرد، هميشه در آن خواهند بود، و همسرانى پاكيزه و خشنودى خداوند نصيب آنهاست. و خدا به اموربندگان، بيناست.

اعتقاد انسان به روز قیامت و بهشت و رضوان الهی سبب می شود انسان از تجملات و دنیاپرستی دور بماند و دامن خود را حفظ کند.

سرعت در انجام کار خیر نیز از دگر آثاری بود که این کارشناس دینی به ان اشاره کرد و افزود: قران در باره مومنان اهل کتاب صفاتی را بر می شمرد: « یومنون بالله و یوم آخر ...» ایمان به خداو قیامت دارند و در کار خیر نیز سرعت می ورزند « فاستبقوا فی الخیرات»

یا در سوره مائده اخطار می کند برای کار خیر از هم سبقت بگیرید و بشتابید چرا که بازگشت همه شما به سوی خداست.

انسانی که باور دارد این اعمال به درستی نزد خدا ضبط و ثبت می شود در انجام کار خیر سبقت می گیرد. یعنی نه فقط انجام می دهد بلکه از دیگران سبقت می گیرد.

همچنین در سوره مومنون می فرماید: « وَالَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّقُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ»؛ کسانی که می دانند که به سوی خدا باز می گردند؛ « أُوْلَئِكَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَهُمْ لَهَا سَابِقُونَ»  در انجام کار خیر هم از دیگران سبقت می گیرند. 

رسیدگی،  تعمیر و ساخت مساجد نیز یکی دیگر از آثار باور معاد است که قران به آن اشاره کرده و می فرماید: « إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَ...» اگر کسی به خدا ایمان داشته باشد در ساخت، تعمیر و آبادانی مساجد شرکت می کند چون می داند این اعمال ماندگار است.

نفس باور معاد موجب جلوگیری از فرار از جهاد می شود چرا عده ای می ترسند از جهاد با مال و جهاد یا جان؟ کسانی که به خدا و روز جزا ایمان دارند اینگونه نیستند.

منبع:شبستان