عقیق: مداح یکی از ارکان هر هیئت به حساب می آید، به طوری که برخی هیئات با نام مداح آن شناخته می شوند. گرچه این هیئات مدل آرمانی برای هیئات به هیچ وجه نیستند ، اما نقطه قابل تأمل جایگاه ویژه مداح است. این جایگاه سبب می شود که بگوییم مداح می تواند در هیئت نقش ذائقه سازی داشته باشد. حتی گاهی اوقات اثر کار مداح از سخنران هیئت بیشتر می شود. زیرا کار مداح ذاتاً یک هنراست. مقام معظم رهبری در این زمینه می فرمایند:«ماجراى مدح‌‌خوانى و ستايشگرى مداحان ما از اين باب است؛ استخدام هنر براى انتقال مفاهيم والا و باارزش كه تا اعماق جان مخاطب نفوذ كند.» همچنین ایشان در تبیین هنر مداحی می فرمایند:«خود اين ايستادن، با صداى خوش و با آهنگ زيبا شعرى را خواندن - هم شعر هنر است، هم آهنگ هنر است، هم صدا هنر است»
اما مداح با استفاده از این هنر دو نوع اثر می تواند داشته باشد. هنر هم می تواند انسان را اوج دهد و هم به سقوط بکشاند. هنر مداحی متشکل از شعر ، صدا ، آهنگ ، حرکات مناسب بدن و تکنیک های مداحی است. هر کدام از این بخش ها می توانند در جهت دادن به نوع مداحی مؤثر باشند. مثلاً شعری که محتوای الهی داشته باشد ، هنر مداحی را متعالی می کند و مستمع را هم به اوج می رساند. اما اگر شعر تهی و خالی از محتوای عمیق باشد ، مستمع هم سطحی نگر خواهد شد. یا مثلاً اگر آهنگ مداح لهوی باشد قطعاً نمی تواند در مخاطب سلوک حقیقی ایجاد کرده و معرفت افزایی کند. اگر اثری هم داشته باشد ، موقتی و سطحی خواهد بود.
اینجاست که نقش مداح در ذائقه سازی مشخص می شود. از یک سو مداح می تواند مستمع خود را طوری ذائقه سازی کند که به دنبال شعری با آهنگ جذاب باشد(کاری که متأسفانه گروهی از مادحین عزیز انجام می دهند) و یا از سوی دیگر طوری ذائقه سازی کند که مخاطب به دنبال محتوای غنی باشد. دراین زمینه مقام معظم رهبری می فرمایند:«اگر وقت اين جلسه (جلسات ذکر و مدح اهل بیت) به چيز ديگرى گذشت، اگر اين چند هنر - هنر شعر، هنر صدا، هنر آهنگ - در چيزى مصرف شد كه هيچ فايده‌اى براى مستمع شما نداشت، اين ميشود خسران... . شعر خوب، شعر پرمغز و البته شعر زيبا. خود هنر شعر اثر هم ميگذارد. وقتى شعر خوب بود، وقتى استخوان‌بندى شعر، الفاظ شعر، خوب بود - شعرِ خوب، با مضمون خوب - تأثيرش بيشتر هم هست؛ بعلاوه كه سطح ذهن مردم و فكر مردم را هم بالا مى‌آورد.»
یک از بخش های مهم (و شاید مهم ترین بخش) در هنر مداحی انتخاب شعر است. مداح باید نیاز جامعه را بشناسد و شعرش بر اساس آن انتخاب کند. برای این منظور باید بصیرت و عمق نگاه سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مداح از مخاطب بالاتر باشد. مداحی که بصیرت نداشته باشد ، مخاطبش را نمی تواند روشن و آگاه کند. لذا شعری که باید انتخاب شود باید از لحاظ محتوا غنی و آراسته باشد به گفته مقام معظم رهبری که خود شاعری توانمند هستند:«شعر را بايستى درست و خوب انتخاب كرد. شعر يكى از نمادهاى برجسته‌ى هنر است. هر بافته‌ى نظمى، شعر نيست؛ شعر خصوصيات خودش را دارد؛ بايد شعر انتخاب كرد.»
در مقاله قبل (+) گفته شد که هیئت باید انقلابی باشد. از این زاویه شعری که روحیه انقلابی گری را در مخاطب افزایش دهد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. البته شعر انقلابی به معنای شعر تند و و بی پرده نیست. بلکه شعر انقلابی ، شعری است که روحیه جهاد ، ایثار ، گذشت ، غیرت آرمان گرایی و مؤلفه های مشابه را درون خود داشته باشد.
کار یک مداحی که بتواند با شعر مناسب خود ذائقه مخاطب خود را به سمت سلوک حقیقی و مؤلفه های اسلام ناب محمدی سوق دهد ، مجاهدتی عظیم است. در این باره مقام عظم رهبری می فرمایند:«كار مداحى كار بزرگى است، كار مهمى است، حرفه‌‌ى بسيار اثرگذارى است؛ مى‌تواند مصداق درشت و برجسته‌‌اى باشد از مجاهدت فی سبيل الله. اينكه مى‌گوئيد ما حاضريم در ميدان حضور داشته باشيم، اين براى هركسى يك‌جور حضور است: يك روز انسان توى ميدان جنگ ظاهرى است، يك‌وقت انسان در ميدان پيكار با دشمنانى است كه در جنگ‌هاى فرهنگى و جنگ‌هاى نرم وارد مبارزه شده‌‌اند؛ اين يك‌جور ديگر پيكار است؛ اقتضاى خودش را دارد. در كار شما مداحان، در ميدان بودن و مجاهدت كردن، يعنى ارائه‌‌ى سخن اثرگذار و بيان هدايت‌گر براى دلها؛ البته با شيوه‌هاى هنرمندانه.»
منبع: پایگاه مجازی هیئت یالثارات الحسین
211007