وی افزود: علت موفقیت این بزرگان تلاش و کوشش، معرفت شناسی، معرفت به خدا و اخلاق عملی و رفتاری بود و با تلاش‌های که کرده بودند، به موفقیت‌های بزرگی هم رسیدند.

این محقق و پژوهشگر حوزه خاطر نشان ساخت: انسان همیشه در جریان نفس اماره و شیطان قرار دارد؛ غلبه کردن بر شیطان اگرچه کارآسانی نیست؛ ولی امکان پذیر است؛ با این حال غلبه برنفس اماره بسیار سخت‌تر است.

 وی گفت: راه نجات از این نفس اماره، رحمت خدا است؛ یعنی باید انسان همیشه دعا کند تا رحمت خدا شامل حال او شود تا بتواند از نفس در امان باشد، اگر رحمت خدا نبود، قطعاً هیجانات درونی هم به همین راحتی از انسان لحظه‌ای جدا نمی شد.

حجت الاسلام و المسلمین توکل اظهار داشت: این دو عنصر اگر چه خطرناک هستند؛ اما با کنترل آن می توان به پله های تقوا و کمال صعود کرد و از آن طرف هم با رها کردن این نفس اماره، شیطان موجبات سقوط اخلاقی را فراهم خواهد کرد که قابل جبران هم نخواهد بود.

استاد اخلاق گفت:  اگر انسان گرفتار نفس است، چون شناسایی  و آگاهی از آن ندارد، به همین دلیل از آن ضربه می خورد، اما گاهی اوقات می شود از عملکرد نفس آگاهی پیدا کرد که این آگاهی در دو زمان خواهد بود، در یکی امکان مراقبت و جبران گذشته وجود دارد و در دیگری غیر ممکن است.

حجت الاسلام و المسلمین توکل افزود: مرگ یکی از آن مواردی است که انسان می‌تواند از عمکرد نفس خود با خبر شود، ولی دیگر زمان آن به پایان رسیده و قابل جبران و برگشت نیست؛ چون در موقع مرگ پرده ها کنار می‌رود و انسان در حال احتضار چهره ملک الموت و را می‌بیند. در این موقع نمی گذارند او به دینا برگردد تا گذشته بد خود را  جبران کند.

محقق و پژوهشگر حوزه خاطر نشان ساخت: مرتبه دوم هم زمانی است که خدا به کرم و لطف خود انسان را در معرض امتحان قرار می‌دهد مانند شهرت، مقام و قدرت تا مشخص شود که آیا او آلوده به این مقام و شهرت شده یا نه؟ در این صورت اگر اهل فهم و دقت باشد، خواهد فهمید که درون او چه خبر بوده و می تواند خود را گرفتاری‌ها نجات داده و یا به مقامات بالاتری برساند.

منبع:حوزه