نيم نگاهي به سند و متن زيارتنامه امام علي (ع)؛
حجت الاسلام والمسلمين محمد رضا جواهري - از امام هادي (ع) دو زيارتنامه بزرگ وروشنگر وجود دارد. دو زيارتنامه تفصيلي كه سند و مدرك معتبر ودقيق امام‌شناسي است.
عقیق:يكي زيارتنامه جامعه كبيره است كه بر اين زيارتنامه شرحهاي متعددي نوشته شده است. يكي از آن شرح‌ها ادب فناي مقربان است كه آيت ا... جوادي آملي نوشته‌اند و بهترين و مفصل‌ترين و دقيق‌ترين شرح بر زيارت جامعه كبيره مي‌باشد. زيارت جامعه كبيره را براي هر امام معصوم (ع) در هر زمان مي‌توان قرائت كرد، از اين رو در جامعه اسلامي شيعي شناخته شده است وعموم شيعيان از آن بهره مي‌برند. زيارت نامه دوم زيارت اميرمومنان امام علي (ع) در روز عيد غدير است. اين زيارتنامه ناشناخته و مهجور است. بسياري از محققان و مورخان نيز از اين زيارت نامه اطلاعي ندارند. حتي در برخي كتابهاي تاريخ امامت در ضمن آثار علمي امام هادي (ع) نيز هيچ يادي از اين زيارتنامه نشده است. آري تاكنون هيچ شرحي بر زيارتنامه امام دهم براي جد بزرگوارشان امام علي (ع) در روز عيد غدير، نوشته نشده است.بسيار ناگوار و رنج آور و تلخ است كه اين گنجينه ارزشمند و منبع بزرگ امام‌شناسي كه در حقيقت، نص معتبر و موثق براي تاريخ نگاري است، در انزوا و بي‌توجهي قرار دارد، خواص و عوام از آن بي‌خبرند! در صورتي كه اين زيارتنامه يك دوره «امام‌شناسي تاريخي» است و بايد براي شناخت تاريخ اسلام بويژه تاريخ امامت و تشيع، درجايگاه عالي و در سطح يك مرجع ومنبع اصلي براي تاريخ نگاران در جهان اسلام مورد توجه جدي قرار گيرد.«زيارتنامه امام علي (ع) در روز عيدغدير» دو برابر «زيارت جامعه كبيره» مي‌باشد. چون زيارت ويژه يك روز در سال است و زيارت اختصاصي امام علي (ع) در روز عيد غدير مي‌باشد و حجم آن زياد و يك زيارت طولاني است و بلكه طولاني‌ترين زيارت است و در روز ديد و بازديد‌ها و صله رحم و اطعام وجشن‌ها قرار دارد، آن گونه كه لازم است به آن توجه نشده است وقرائت نمي‌گردد.محتوا و مفاد اين زيارتنامه به توصيف اميرمومنان امام علي (ع) اختصاص دارد وحقايق بسياري را پيرامون امامت و تشيع گزارش مي‌كند.فضيلت‌ها و امتيازات اميرالمومنين(ع) در زيارتنامهاين زيارت نامه با سند معتبر از اهل بيت (ع) به ما رسيده است. امام حسن عسگري (ع) از پدر خويش امام علي النقي امام هادي (ع) براي زيارت امام علي (ع) در روز عيد غدير نقل نموده‌اند. بنابراين راوي نخست امام معصوم است كه از امام معصوم اين زيارتنامه را ارايه فرموده‌اند. در فراز اول اين زيارتنامه سلام بر پيامبر خدا حضرت محمد (ص) وجود دارد. پس از آن تمام متن زيارت تا پايان خطاب به اميرمومنان امام علي (ع) است و سراسر زيارت بيانگر فضيلت‌ها وامتيازات و اختصاصات امام علي (ع) و رخدادهاي تاريخ صدر اسلام در ارتباط با امامت و ولايت است. در اين زيارتنامه بسياري از آيات قرآني مربوط به امامت و ولايت امام علي (ع) ذكر شده و شأن نزول و ارتباط آن با امام علي (ع) تبيين گرديده است. بسياري از احاديث نبوي (ص) كه دربردارنده فضيلتهاي امام علي (ع) است در متن اين زيارتنامه قرار دارد. ويژگي‌هاي دوستان ودشمنان اميرمومنان امام علي (ع) در متن زيارتنامه آموزش داده شده است. آيات مرتبط با عيدغدير و متن حديث غدير در اين زيارتنامه قرار گرفته است. پيشگامي علي بن ابي طالب (ع) در اسلام آوردن وفداكاري‌هاي ايشان در نبردهاي صدراسلام و مجاهدت‌ها در جنگ‌ها وغزوات پيامبرخدا (ص) با كفار و مشركان درون اين زيارتنامه نهفته است. از جنگهاي امام علي (ع) با اهل شام و سپاه مكر و حيله معاويه ومنافقان ياد شده است و وضعيت اهل ايمان و اهل نفاق و قاسطين و مارقين وناكثين در عصر امامت علي بن ابي طالب (ع) ترسيم شده است. حقايق طرح شده در اين زيارت نامه بسيار زياد است و جا دارد از سوي محققان توانا تبيين شود. شايسته است استادان و دانشجويان تاريخ اسلام وتاريخ امامت وتشيع در پايان نامه‌ها و رسانه‌ها ومقالات خويش اين گنجينه معارف الهي ومرجع ومنبع تاريخ تحليلي صدر اسلام و سند معتبر تاريخ امامت وتشيع را قرائت و مطالعه كنند و سرفصل‌ها و موضوع‌ها و مسايل اصلي تاريخ امامت را بشناسند و در تحقيقات خويش متن زيارتنامه را محور قرار دهند.سند زيارتعلامه مجلسي (ره) در آثار خويش اين زيارتنامه را آورده است. در بحارالانوار جلد۱۰۰ صفحه ۳۵۹ تا صفحه ۳۶۸ از مرحوم شيخ مفيد نقل كرده است و در زادالمعاد نيز از صفحه ۴۶۷ تا صفحه ۴۷۵ متن زيارتنامه را ثبت نموده است. شهيد اول محمدبن جمال الدين مكي عاملي در المزار خويش صفحه ۶۷تا۸۹ اين زيارت را نقل كرده است. ابن المشهدي محمدبن جعفر نيز در المزار الكبير صفحه ۲۶ تا ۲۸۲ متن همين زيارتنامه را آورده است. عبدا... بن نورا... بحراني اصفهاني در عوالم العلوم والمعارف والاحوال در جلد حديث الغدير آن بخش از زيارتنامه را كه به طور مستقيم با حديث غدير ارتباط دارد نقل مي‌كند. شيخ عباس قمي در مفاتيح الجنان در فصل زيارت مخصوصه حضرت اميرمومنان (ع) اين زيارت را نوشته است و اعتقاد دارد زيارت با «سندهاي معتبره» از امام هادي (ع) نقل شده است.منبع:قدس211008