درس تفسیر آیت‌الله ری‌شهری
خیانت در بیت‌المال موجب غضب الهی می‌شود بنابراین دولت‌مردان و کسانی که به نوعی با اموال عمومی در ارتباط هستند باید در صیانت از آن تلاش کنند و بدانند دریافت هدیه به واسطه کار برای حکومت حرام و خیانت در اموال عمومی است.
عقیق:جلسه درس تفسیر قرآن آیت‌الله «محمدی ری‌شهری» پنج‌شنبه هر هفته پس از فریضه نماز مغرب و عشا در مصلای بزرگ ری برگزار می‌شود که در جلسه هفته گذشته، این مفسر قرآن کریم به تفسیر آخرین آیه سوره مبارکه «حمد» پرداخت که بخشی از آن در ادامه می‌آید:
در جلسات گذشته سخن در تبیین و تفسیر جمله نورانی «غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ»(حمد/7) بود. در این آیه از خدا می‌خواهیم که خدایا ما را به راهی هدایت کن که نعمت‌یافتگان در زندگی انتخاب کرد‌ه‌اند نه راه کسانی که مورد غضب و خشم تو هستند.
اما چه چیزهایی مورد خشم الهی است که باید از انجام آنها اجتناب کنیم تا مورد غضب الهی قرار نگیریم؟ تاکنون 4 مورد از عوامل خشم الهی را توضیح دادم. پنجمین عامل خشم الهی خیانت در اموال عمومی است.
این مورد یکی از مسائلی است که دولت‌مردان و کسانی که به گونه‌ای با اموال عمومی ارتباط دارند، باید به آن توجه کنند.
عواقب کسانی که در اموال عمومی خیانت میکنند
خداوند در قرآن می‌فرمایند: «وَمَا کَانَ لِنَبِیٍّ أَن یَغُلَّ وَمَن یَغْلُلْ یَأْتِ بِمَا غَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ مَّا کَسَبَتْ وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ* أَفَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَ اللّهِ کَمَن بَاء بِسَخْطٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیر؛ و هیچ پیامبرى را نسزد که خیانت ورزد و هر کس خیانت ورزد روز قیامت با آنچه در آن خیانت کرده با خود به محشر می‌آورد آنگاه به هر کس [پاداش] آنچه کسب کرده به تمامى داده مىشود و بر آنان ستم نرود؛ آیا کسى که خشنودى خدا را پیروى مىکند چون کسى است که به خشمى از خدا دچار گردیده و جایگاهش جهنم است و چه بد بازگشتگاهى است». (آل‌عمران/ 160 و 162)
پیامبر اکرم(ص) در جنگ احد به عده‌ای از سربازان اسلام دستور داد که در نقطه‌ای قرار بگیرند که ممکن است دشمن از آنجا حمله کند. برخی تصور کردند که ما را اینجا گذاشتند که خودشان از غنتیمت‌ها استفاده کنند به همین جهت موقعیت را رها کردند و به دنبال غنیمت‌ها آمدند و دشمن از همانجا حمله کرد و ضربه به لشگر اسلام زد. این آیه برای پاسخ به این شبهه و سوءظن است که می‌فرماید که پیامبر(ص) امکان ندارد به اموال عمومی دست بزند.
در این آیات یک نکته مهم است که می‌فرماید هر کسی در اموال عمومی خیانت کند با همان محشور می‌شوند. عده‌ای وقتی در محشر حاضر می‌شوند مقداری مال را همراه خود دارند و این همان است که در اموال عمومی خیانت کرده است.
دریافت هدیه به واسطه کار برای حکومت خیانت در اموال عمومی است
در روایتی داریم که یکی از کارگزارن پیامبر(ص) که مسئول جمع‌آوری زکات بود، خدمت ایشان آمد و گفت: این زکاتی است که از مردم جمع کرده‌ام و یک مقداری هم مردم به من هدیه داده‌اند؛ این برای شما و این هدایا برای من است. پیامبر(ص) برای اینکه این مطلب را برای مردم تبیین کنند، فرمودند: این آقا می‌گوید این اموال عمومی است و این اموال خودم. این آقا اگر در خانه خود نشسته بود مردم این هدایا را برایش می‌آوردند؟ اینها حرام و رشوه و خیانت در اموال عمومی است. پس از آن حضرت قسم خوردند که این فرد روز قیامت با این اموال که حتی اگر هدیه باشد، محشور می‌شود.
روز قیامت روزی است که هر کسی کار خیر و بدی انجام دهد آن را حاضر می‌بیند. روز قیامت انسان می‌خواهد بین خودش و عمل بد فرسنگ‌ها فاصله بیاندازد.
بخش‌نامه امیرالمؤمنین(ع) به کارگزاران
در نظام اسلامی و حکومت علوی امام علی(ع) به کارگزاران می‌فرمایند: «قلم‌هایتان را تیز کنید؛ وقتی نامه می‌نویسید سطرها را بهم نزدیک کنید، برایم زیاد توضیح ندهید و سعی کنید معنا را در جملات کوتاه بنویسید چرا که بیت‌المال اموال عمومی است و نباید در آن تصرف کرد».
امام علی(ع) می‌فرمود که کاری کنید که مخارج و هزینه‌ها را به حداقل برسانید. پیروان امام علی(ع) باید توجه داشته باشند که اگر خیانتی در اموال عمومی و بیت‌المال صورت دهند در روز قیامت مجازات می‌شوند.
داستان امیرالمؤمنین(ع) با عقیل بسیار آموزنده است. عقیل برادر امام علی(ع) نزد ایشان آمد و درخواست 100 هزار درهم کرد. حضرت فرمودند: من که این مقدار پول ندارم، صبر کن موقع تقسیم بیت‌المال نصف سهم خودم را به تو می‌دهم. عقیل تعجب کرد و گفت: بیت‌المال نزد تو است و می‌توانی هر چه خواستی بدهی. بعد حضرت بازار را نشان داد و فرمود: به بازار برو، صندوق‌ها را بشکن و هر چه می‌خواهی بردار. عقیل گفت: تو از من می‌خواهی دزدی کنم؟ پس از آن امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: تو حاضر نیستی از چند بازرگان پول بگیری بعد از مکن می‌خواهی پول همه مسلمانان را بدزدم؟ دزدی از اموال عمومی دزدی از همه مسلمانان است. عقیل گفت: پس بیا از هم جدا شویم و بروم نزد معاویه. حضرت فرمود: مقداری پول راهش را به او بدهید که نزد او رود. حکومت علوی یعنی ایت.
در نهج‌البلاغه داریم: به خدا قسم بردارم عقیل خیلی نیازمند بود چند بار همراه با فرزندانش آمد و فکر می‌کرد از بیت‌المال به او می‌دهم اما قطعه‌ای آهن داغ کردم نزدیک بدنش گرفتم که عقیل داد زد: می‌خواهی مرا بسوزانی؟ حضرت فرمودند: از این آتش کم داد می‌زنی اما مرا به سمت آتیشی دعوت می‌کنی که آتش غضب الهی است.
یکی از عوامل غضب الهی خیانت در اموال عمومی است که ما در نماز می‌خواهیم خدایا ما را از این گناهان مصون بدار.
نکته دیگر در این آیه این است که خیانت در اموال مسلمانان موجب غضب الهی و دوزخ الهی است و از طرفی اتهام به انسان بی‌گناه موجب خشم الهی است.
خدایا ما را از همه آنچه موجب خشم تو است محفوظ و مصون بدار.
منبع:فارس