در بين مجموعه اموري كه آشنايي با آن ها، در روند كمال يابي انسان مؤثر و مهم تلقي مي شود، هيچ امري به اندازه شناخت خود انسان و ويژگي هاي وجودي او اهميت ندارد.
عقیق:قرآن و رايات معصومين (ع) توجه خاصي به خودشناسي دارد و براي نفس انسان
حساب جداگانه اي باز كرده و گرچه انسان در ساختار طبيعي و از جنبه
فيزيولوژيك اشتراكاتي با ديگر موجودات طبيعت دارد، اما به جهت ويژگي‌هاي
نفس و ابعاد اختصاصي انسان، قرآن و احاديث براي آيات انفسي موقعيت خاصي
قائل شده است.
امام علي عليه السلام در اين باره مي‌فرمايد: «برترين شناخت‌ها آن است كه انسان خود را بشناسد».
ايشان
در جاي ديگر مي‌فرمايد: «هر كس خود را نشناسد، از راه نجات دور گشته به
گمراهي گرفتار مي‌شود». بر اين اساس، قرآن كريم در كنار دعوت به مطالعه و
بررسي كتاب آفرينش و جهان طبيعت، به مطالعه و دقت در وجود آدمي نيز تأكيد
دارد.
مولاي متقيان همچنين مي‌فرمايد: «در زمين و در وجود خود شما، نشانه هايي براي افراد بايقين است؛ چرا در آنها دقت نمي‌كنيد».
رسول
اكرم صلي الله عليه و آله نيز در اشاره به يكي از دستاوردهاي مهم خودشناسي
مي‌فرمايد: «آگاه‌ترين شما بر خويش، داناترين شما به پروردگار است».
در
يك مورد ديگر هم وقتي يكي از همسران آن حضرت از ايشان مي‌پرسد: چه موقعي
انسان بهتر مي‌تواند خدا را بشناسد؟ رسول اكرم صلي الله عليه و آله پاسخ
مي‌دهد: «آن گاه كه خود را بشناسد».
در جايي ديگر روايت شده است كه
لقمان به پسرش گفت: «پسرم! داناترينِ مردم، هراسان‌ترينِ آنها از خداست».
محبوب القلوب: ج ۱ ص ۲۰۴ / حكمتنامه لقمان، ص۷۰