شاید شما هم این روزها شنیده باشید بعضی از مراجع، مجوز کاشت ناخن داده‌اند و در درستی یا نادرستی آن تردید به دل راه داده‌اید. با ما در این گزارش همراه باشید تا صحت و سقم آن را بررسی کنیم.
عقیق:اخیراً برخی آرایشگران خانم برای جلب مشتری و کسب درآمد بیشتر، به تبلیغ و بازارگرمی برای کاشت ناخن می‌پردازند و بیان می‌کنند که از دیدگاه فلان مرجع تقلید، ناخن کاشته شده هیچ خللی برای انجام واجبات شرعی مانند غسل و وضو ایجاد نمی‌کند. این مسئله حتی در برخی بروشورهای تبلیغاتی آرایشگری نیز به چشم می‌خورد.
اما حکم شرعی کاشت ناخن چیست؟ مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی به این سؤال ما پاسخ داده است.
ضمناً با توجه به اینکه پاسخ‌های ذیل بر اساس فتواها و استفتائات مراجع عظام تقلید است، امکان دارد مشتمل بر اصطلاحات فقهی و تخصصی باشد. برخی از این اصطلاحات به همراه توضیح روان آن به شرح زیر است:
الف) عُسر و حَرَج: مشقت و سختی غیر قابل تحمل
ب) وضوی جبیره: کشیدن دست خیس بر پارچه یا پوششی که بر روی عضو قرار داده شده است.
ج) احتیاط واجب: مواردی که فرد می‌تواند به همین نظر عمل کرده و یا به فتوای مرجع دیگری که اعلم هست عمل کند.
پرسش کلی: کاشت ناخن برای خانم‌ها چه حکمی دارد؟
پاسخ: طبق نظر همه مراجع کاشتن ناخن در صورتی که قابل برداشت باشد اشکال ندارد اما در صورتی که قابل برداشت نباشد همه مراجع - به جز آیت‌الله خامنهای که این عمل را به خودی خود، بدون اشکال می‌داند- جایز نمی‌دانند.
** امام خمینی(ره)
پرسش: آیا می‌شود با ناخن کاشته شده نماز خواند؟
پاسخ: نماز خواندن با ناخن کاشته، اشکال ندارد؛ ولی وضو که مقدمه نماز است و نمی شود بدون وضو نماز خواند، باید صحیح باشد. بنابراین، کسی که ناخن کاشته، یعنی ناخن چسبانده، وضویش صحیح نیست. در نتیجه، اگر با وضوی باطل نماز بخواند، نمازش صحیح نیست. حال اگر خانمی ناخن کاشت و در موقع نماز می خواهد نماز بخواند، باید برای وضو ناخن‌ها را بردارد و وضو بگیرد. اگر به طوری چسبیده که قابل برداشتن نیست یا با مشکلاتی همراه است، باید وضوی جبیره نیت کند و با وضوی جبیره نمازش را بخواند. در این صورت، نمازش صحیح خواهد بود. (1)
پی‌نوشت: 1. امام خمینی، توضیح المسائل، شرط سیزدهم از شرایط وضو.
** حضرت آیت‌الله خامنهای
پرسش: آیا غسل و وضو با ناخن کاشته شده صحیح است یا اشکال دارد؟ آیا این نوع ناخن زینت محسوب می‌شود؟
پاسخ: کاشت ناخن با فرض صدق زینت باید از نامحرم پوشیده شود. تشخیص زینت بودن یا نبود موکول به نظر عرف جامعه است.(1)
در صورت کاشت ناخن برای وضو و غسل باید مانع و لو به صرف هزینه ممکن- برطرف شود و در صورتی که برطرف کردن آن ممکن نیست یا مشقت غیر قابل تحمل دارد باید وضو جبیره‌ای بگیرد.
در فرض سؤال کاشت ناخنی که قابل کندن نیست مانع است. بنا بر این وضو و غسل باطل است. مگر این که شخص غسل و وضو را به صورت جبیره انجام بدهد که در این صورت و ضو و غسلش صحیح است و کیفیت غسل و و ضو جبیره در رساله عملیه ذکر شده به آنجا مراجعه شود و چون خود ناخن جبیره است دست تر روی جبیره کشیده می‌شود. (2) نه اینکه روی جبیره شسته شود.
پی‌نوشت: 1. استفتاء کتبی از دفتر آیت‌الله خامنه ای. 2. آیت‌الله خامنه ای، استفتائات واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهراء باب وضو، ص 19.
** آیت‌الله مکارم شیرازی
پرسش: آیا کاشت ناخن مصنوعی که سطح ناخن را می‌پوشاند و قابل رشد است مانع وضو است؟ آیا زینت محسوب می‌شود؟
پاسخ: کاشت ناخن مانع رسیدن آب به عضو می شود و وضو و غسل با آن باطل است.(1)
به نظر آیت‌الله مکارم کاشت ناخن در صورت ضرورت اشکال ندارد. در هر صورت اگر کسی ناخن مصنوعی بکارد، در صورت امکان می بایست برای وضو و غسل ناخن مصنوعی را بردارد، اما اگر برداشتن آن ممکن نباشد یا موجب حرج و سختی غیر قابل تحمل باشد، به صورت جبیره ای وضو و غسل را انجام دهد،(یعنی روی ناخن مصنوعی دست تر بکشد) وضو و غسل صحیح است.(2)
چنین ناخنی در مورد سؤال پیش گفته زینت محسوب نمی شود.(3)
پی‌نوشت‌ها: 1. سایت آیت‌الله مکارم شیرازی، سؤال 9. 2. آیت‌الله مکارم، استفتائات واحد پاسخ به سؤالات جامعةالزهرا، جزوه غسل، صفحه 16 و 18. 3. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعةالزهراء(قم).
** آیت‌الله سیستانی
پرسش: حکم غسل و وضو با ناخن کاشته شده، چیست؟ آیا کلاً می‌توان با ناخن کاشته شده غسل کرد و وضو گرفت؟ اگر این طور است چگونه باید انجام شود؟ آیا زینت محسوب می‌شود؟
پاسخ: کاشت ناخن جایز نیست. چراکه مانع از رسیدن آب به اعضا در وضو و غسل و تیمم خواهد بود. (1)
بنا بر این کسی که ناخن مصنوعی کاشته باید آنها را برای غسل و وضو از بدن جدا کند و در صورت داشتن عسر و حرج باید نیت غسل و وضوی جبیره‌ای کند. و علاوه بر آن نیز باید تیمم نماید و اگر با علم به این مسئله از ناخن مصنوعی استفاده کرده باشد احتیاط واجب آن است که بعد از برداشتن ناخن نمازهای خوانده شده را قضا کند.
به نظر می‌رسد ناخن مصنوعی عرفاً زینت محسوب می‌شود ولی در صورتی که شک دارد حکم زینت را نخواهد داشت.(2)
پی‌نوشت‌ها: 1. سایت آیت‌الله سیستانی، سؤال و جواب ها، احکام وضو، مربوط به سؤالات بخش احکام وضو. 2. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهراء(قم).
** مرحوم آیت‌الله بهجت(ره)
پرسش: اخیراً افرادى که فاقد ناخن هستند، به وسیله پیشرفت علم پزشکى مى‌توانند ناخن مصنوعى بکارند؟ آیا وضو و غسل آنها صحیح است؟
1) حکم شرعى کاشتن ناخن مصنوعى را بیان فرمایید.
پاسخ: شخصى که اصلاً ناخن ندارد و مى‌خواهد ناخن مصنوعى بکارد، آن ناخن جزو بدن او نمى‌شود، چون رشد و نموّ ندارد و از اوّل چنین کاری جایز نیست، چون اضطرار ندارد.
2) در هر حال اگر کسى ناخن مصنوعى بکارد، وظیفه‌اش در وضو و غسل چیست؟
پاسخ: وضو و غسل صحیح نخواهد بود و اگر این فعل در یکی از اوقات نماز انجام شود، ضایع نمودن امر واجب دانسته شده و اگر قبل از وقت نماز انجام شود، خلاف احتیاط خواهد بود؛ در صورت کاشتن ناخن به هنگام وضو یا غسل اگر امکان بیرون آوردنِ آن نبود، باید در وضو و غسل عمل به جبیره کند.
3) آیا زینت محسوب می شود؟
پاسخ: ملاک زینت بودن و نبودن عرف است.(2)
پی‌نوشت: 1. آیت‌الله بهجت، استفتائات ، ج 1، سؤال 610. 2. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعةالزهراء(قم)
** آیت‌الله صافی
پرسش: حکم وضو و غسل برای کسانی که ناخن می کارند چگونه است؟ آیا زینت محسوب می شود؟
پاسخ: کاشتن ناخن به صورتی که برای وضو و غسل نتوانند آن را بردارند اشکال دارد ولی چنانچه شخصی مرتکب این عمل شده باشد، در صورت امکان، پس از برداشتن ناخن وضو و غسل را به طور طبیعی انجام دهد و در صورت عدم امکان، با همان حال وضو و غسل جبیره ای و احتیاطاً تیمّم هم انجام دهد.(1)
در چنین صورتی تیمم لازم و احتیاط واجب آن خواهد بود که بعد از برداشتن ناخن نمازهای خوانده شده را قضا کند.
در مورد سؤال پیش گفته چنین ناخنی زینت محسوب می‌شود.(2)
پی‌نوشت: 1. http://www.saafi.net/fa/node/5303 2. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهراء(قم)
** آیت‌الله شبیری زنجانی
پرسش: حکم وضو و غسل برای کسانی که ناخن می کارند چگونه است؟ آیا زینت محسوب می شود؟
پاسخ: کاشتن ناخن مصنوعی اگر ضرورت نداشته باشد، جائز نیست، و در هر حال چنانچه کسی ناخن مصنوعی بکارد و این ناخن قابل کندن نباشد یا کندن آن موجب سختی و مشکل شدید شود، باید برای نماز تیمم نماید و بنابر احتیاط مستحب وضوی جبیره‌ای نیز بگیرد.(1)
در مورد سؤال پیش گفته چنین ناخنی زینت محسوب نمی‌شود و موکول به نظر عرف است.
پی‌نوشت: 1. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهراء(قم) 2. استفتاء از دفتر آیت‌الله شبیری زنجانی.
** آیت‌الله وحید خراسانی
پرسش: حکم وضو و غسل با ناخن مصنوعی چگونه است؟ آیا زینت محسوب می شود؟
پاسخ: اگر در جای وضو و غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست یا موجب حرج(سختی) است بنابر احتیاط واجب هم وضو یا غسل جبیره‌ای گرفته و هم تیمم نماید.(1)
همچنین احتیاط واجب آن است که بعد از برداشتن ناخن نمازهای خوانده شده را قضا کند.
بنابر احتیاط واجب در مورد سؤال پیش گفته چنین ناخنی، زینب محسوب می شود.
پرسش: حکم وضو و غسل با ناخن مصنوعی چگونه است؟ آیا زینت محسوب می شود؟
پاسخ: اگر ناخن مصنوعی روی پوست دست یا ناخن چسبیده باشد باید بر طرف شود و در صورت عدم امکان حکم وضو و غسل جبیره را دارد.
در مورد سؤال پیش گفته چنین ناخنی، زینت محسوب می‌شود.(2)
پی‌نوشت: 1. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهراء(قم) 2. استفتائات موجود در واحد پاسخ به سؤالات جامعة الزهراء(قم)
**آیت‌الله نوری همدانی
پرسش: حکم وضو و غسل با ناخن مصنوعی که روی ناخن می کارند، چیست؟ در صورتی که ناخن مصنوعی قابل کندن نباشد، چطور؟ آیا زینت محسوب می‌شود؟
پاسخ: در مورد سؤال که چنین ناخنی قابل کندن نیست اگر ناخن مصنوعی در محل تیمم نباشد باید تیمم نماید و اگر در مواضع تیمم باشد باید هم وضو و غسل جبیره‌ای انجام داده و هم تیمم کند.
البته چنین عملی(کاشتن ناخن مصنوعی) بدون ضرورت کار خلاف است چون حائل است و مانع رسیدن آب به پوست است و در مورد سؤال مذکور چنین ناخنی، زینت محسوب نمی شود.(تعلیمات علی العروةالوثقی، ص51، فی احکام الجبائر)
* در توضیح این استفتائات به چند نکته اشاره می‌شود:
1ـ منظور از عبارت «فی‌نفسه»، معنای «به خودی خود» بوده و مقصود این است، که اصل کاشت ناخن ممنوعیت شرعی ندارد.
2ـ از آن جا طبق نظر همه مراجع عظام تقلید، هنگام وضو و غسل، رساندن آب به همه قسمت‌های بدن، لازم است و هیچ عضوی (حتی ناخن) مستثنی نشده است، لذا هر چیزی که مانع از رسیدن آب به اعضای بدن شود، باید قبل از غسل و وضو برطرف شود در غیر این صورت وضو و غسل باطل است.
3ـ اگر مانعی در بدن وجود داشته باشد، که قابل برداشتن باشد (مانند لاک، چسب، قیر و ...) باید قبل از وضو و غسل برطرف شود.
4ـ اگر برداشتن مانع غیر ممکن باشد و یا مشقت و سختی زیادی داشته باشد که معمولاً قابل تحمل نیست، مطابق با نظر اکثر مراجع، غسل و وضو بصورت جبیره انجام می‌شود، ولی شخص نباید عمداً برای خودش چنین جبیره‌ای ایجاد کند.
5ـ در موضوع کاشت ناخن با توجه به اینکه در حال حاضر، برداشتن ناخن به راحتی امکان‌پذیر است، مسئله جبیره منتفی است؛ لذا افرادی که اقدام به این کار کرده‌اند، باید ناخن‌ها را ولو با صرف هزینه‌ای، برداشته و به صورت معمول وضو و غسل را به جا آورند.
5ـ در فاصله زمانی که شخص اقدام به برداشت ناخن می‌کند، وضو و غسل به صورت جبیره (و در مواردی همراه با تیمم) انجام می‌شود.
6ـ تمامی احکام بیان شده فوق برای وضو و غسل، از آن جهت دارای اهمیت است که مقدمه واجب نماز است و اگر کسی وضو و یا غسلش صحیح نباشد نمازش باطل می‌شود.