عقیق: حضرت عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن حسن بن زيد بن حسن بن على بن ابىطالب(ع) -كه به عبدالعظيم حسنى شهرت يافته از جمله عالمان و راويان بزرگ حديث شمرده مى شود كه جايگاه والايى را در بين محدثان عصر خويش و عصر متأخر احراز كرده است؛ اساتيد برجسته، و همچنين شاگردان بزرگ وى بهترين شاهد بر اين مدعا هستند.اين جايگاه رفيع روايى موجب شده تا روايات ايشان مورد توجه مؤلفان جوامع حديثى قرار گيرد، و حتى برخى از ايشان، روايات آن حضرت را گرد آورده، «مسند جامع روايات» ايشان را تأليف كرده اند.
نسب حضرت عبدالعظيم
نجاشى ضمن نام بردن از آن حضرت و شرح سفر ايشان به رى و ماجراى فوت ايشان مى گويد:
هنگامى كه جنازه ايشان را براى غسل برهنه مىكردند، در جيب لباس ايشان نوشتهاى يافت شد كه در آن نسب آن حضرت اين گونه ذكر شده بود، من ابوالقاسم، عبدالعظيم بن عبداللّه بن على بن حسن بن زيد بن على بن حسن بن على بن ابى طالب هستم.(1)
براساس اين نسخه از رجال النجاشى، شش نفر در نسب آن حضرت، واسطه بين وى و امام على(ع) هستند، لكن در نسخههاى معتبر از رجال النجاشى(2) و همچنين در ديگر منابع رجالى شيعى،(3) بين زيد و حسن بن على شخص ديگرى واسطه نيست.
بنابراين، پدر و اجداد آن حضرت تا امام على(ع) بالغ بر پنج نفر هستند كه عبارتاند از:
1. امام حسن بن على بن ابىطالب(ع) امام دوم و سرسلسله سادات حسنى
2. زيد بن حسن
وى بزرگترين فرزند امام مجتبى(ع) است كه متصدى و متولى اوقاف رسول خدا(ص)، بزرگوار، نيكوكار و داراى اخلاق نيك بوده است. برخى از شاعران او را مدح گفته و مردمان به وى روى مى آورده اند.(4)
از آنجا كه زيد بن حسن، متولى اوقاف رسول خدا(ص) و اوقاف اميرالمؤمنين(ع) بوده، در طول تاريخ زندگىاش با حاكمان عصر خويش مناسبات و مراوده هايى داشته كه در كتابهاى تاريخ مسطور است.(5)
وى از ابن عباس و جابر بن عبداللّه انصارى و امام حسن بن على(ع) روايت كرده است(6) و در محلى به نام حاجر، در شش منزلى مدينه مدفون شده است.(7)
3. حسن بن زيد
وى تنها فرزند ذكور زيد و از بزرگان عصر خودش به شمار مى رفته، و به بخشش و كرم و سخاوت در بين بنى هاشم شهرت داشته است.
منصور عباسى او را به ولايت مدينه گمارد و در زمان ديگر خلفاى عباسى، همچون مهدى و هادى و هارون الرشيد نيز زنده بود و به سال 168ق، وفات يافت.
4. على بن حسن بن زيد
على، ملقب به «سديد»، مادرش كنيز بود. وى با جماعتى از سادات حسنى عليه خليفه عباسى شوريد كه با شكست اين قيام، به دستور ابوجعفر منصور عباسى دستگير و به بغداد منتقل شد و پس از مدتى در زندان وفات يافت.(8)
5. عبداللّه بن على
وى در زمان حيات جدش، حسن بن زيد متولد شد و چون قبل از تولد وى، پدرش در زندان درگذشت، كفالت او به عهده جدش گذاشته شد.
او را عبداللّه قافه نيز گفتهاند.(9)
از عبداللّه، به نقلى، پنج پسر(10) و به نقل ديگر، نُه پسر(11) بر جاى ماند كه يكى از ايشان حضرت عبدالعظيم بود.
پی نوشت ها:
1. رجال النجاشى، ص 248، رقم 653.
2. همان.
3. ر.ك: نقد الرجال، مجمع الرجال، منهج المقال.
4. الارشاد، ج 2، ص 21.
5. سير اعلام النبلاء، ج 4، ص 487، رقم 186؛ الارشاد، ج 2، ص 21؛ بحارالانوار، ج 44، ص 163، ح 2.
6. تاريخ دمشق، ج 5.
7. سر السلسلة العلويه، ص 20؛ عمدة الطالب، ص 69.
8. عمدة الطالب، ص 70 و 71. جريان تفصيلى اين قيام در كتب تاريخ ذكر شده و در كتاب كافى نيز روايتى در همين زمينه نقل شده است. ر.ك: الكافى، ج 1، ص 358 - 366.
9. علت اين لقبگذارى، إلحاق وى به پدرش از سوى قيافهشناس بود. ر.ك عمدة الطالب، ص 93.
10. عمدة الطالب، ص 94.
11. منتهى الامال، ج 1، ص 466.
منبع:باشگاه
211008