آنچه در تاریخ قابل مشاهده است این بانوی بزرگوار «عالمه و محدثه» زمان خویش بودند.
عقیق: دختری از جنس عصمت و طهارت زیر سایه خاندان اهل بیت (ع) در نخستین روز ذیقعده سال 173 هجری، در شهر مدینه چشم به جهان گشود. از همان آغاز در محیطی پرورش یافت که پدر و مادر و سایر فرزندان، همه به فضایل اخلاقی آراسته بودند و عبادت و زهد، پارسایی و تقوا، راستگویی و بردباری، استقامت در برابر ناملایمات، بخشندگی و پاکدامنی و نیز یاد خدا، از صفات برجسته این خاندان پاک سیرت و نیکو سرشت به شمار می‌رفت. کودک را فاطمه نام نهادند و فاطمه زیر سایه خاندان نبوت از محضر پدر بزرگوار و برادر ارجمندش رشد و پرورش یافت. پس از آنکه پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام یعنی حضرت رضا (ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نیز بر عهده گرفت. حضرت فاطمه معصومه (س) که در سایه سار علم برادر و پدر پرورش یافته مظهر فضایل و مقامات بسیاری به شمار می‌رود تا جایی که روایات معصومان (ع) فضیلت‌ها و مقامات بلندی را به آن حضرت نسبت می‌دهند. این بانوی بزرگوار به دلیل اشراف در علوم فقهی و دینی به مقامات علمی بالایی دست یافت تا جایی که ایشان را محدثه و سیده نساء العالمین لقب دادند. حجت‌الاسلام محسن غرویان عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه با اشاره به شخصیت علمی حضرت معصومه (س) می‌گوید: وی می‌افزاید: حضرت معصومه (س) در مباحث فقهی و علمی اشراف فراوانی داشتند و اکنون بیشتر روایاتی که علمای امروز به آن تکیه می‌کنند مربوط به دوران پیامبر (ص) تا موسی بن جعفر (ع) است که حضرت معصومه (س) به تمام این احادیث واقف بودند. شباهت‌های حضرت معصومه و حضرت زهرا (س) عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه به داستانی مشهور در رابطه با شخصیت علمی آن حضرت اشاره کرده و می‌گوید: روزی جمعی از شیعیان، به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر (ع) و پرسیدن پرسش‌هایی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند و آن امام همام در آن زمان در سفر به سر می‌بردند و پرسش‌های خود را به حضرت معصومه (س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود تحویل دادند، هنگامی که شیعیان برای جواب پرسش‌های خود مراجعه کردند امام هفتم شیعیان هنوز از سفر باز نگشته بودند و حضرت معصومه (س) پرسش‌ها را پاسخ دادند در بین راه با امام موسی بن جعفر (ع) مواجه شدند و پاسخ‌ها را نشان حضرت موسی بن جعفر (ع) دادند و ایشان سه بار فرمودند «پدرش فدایش». حضرت معصومه(س) در زبان دانشمندان و فقیهان گرانقدر شیعه با عنوان کریمه اهل بیت لقب یافته است و تنها این بانوی بزرگوار است که به این نام زیبا ملقب شده است. بر اساس رؤیای صادقه و صحیح نسب شناس گران قدر، مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی، این لقب از طرف امام صادق (ع) بر حضرت معصومه (س) اطلاق شده است. در این رؤیا، امام صادق (ع) به آیت‌الله مرعشی نجفی که با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا (س) آغاز کرده خطاب فرمود: «بر تو باد به کریمه اهل بیت». غرویان با اشاره به مقام علمی حضرت فاطمه معصومه (س) تصریح می‌کند: این بانوی بزرگوار در زمینه‌های حدیث و فقه مطالعات فراوانی داشتند و در امر تحصیل علم و دانش همواره انگیزه خاصی داشتند. وی به برخی روایات در مورد شخصیت والای آن حضرت اشاره و ابراز کرد: آنچه در تاریخ آمده به ایشان «عالمه غیر معلمه» لقب داده شده است و این لقب غیر از حضرت زهرا (س) به شخصیت دیگری نسبت داده نشده است. حضرت معصومه (س) تجلّی حضرت زهرا (س) حضرت معصومه (س) هم نام حضرت فاطمه (س) بوده و معنای این نام «دور از بدی‌ها و زشتی‌ها» است و همان‌گونه که از شخصیت این دو بانوی بزرگوار پیداست ایشان از هر گونه انحراف و بدی دور بودند. از دیگر شباهت‌های حضرت معصومه (س) به حضرت زهرا (س) این است که حضرت زهرا (س) برای اثبات ولایت حضرت علی علیه‌السلام، جانش را فدا کرد و در جوانی به شهادت رسید؛ حضرت معصومه (س) نیز برای حمایت از ولایت برادرش امام رضا (ع)، از مدینه به سمت خراسان حرکت کرد و در نیمه راه در قم به شهادت رسید. عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه اذعان کرد: در روایات آمده است تا زمانی که مزار شریف حضرت زهرا (س) پنهان است مردم می‌توانند حضرت معصومه (س) را زیارت کرده و از ایشان برای برآورده شدن حاجات خود استعانت بجویند. قم، قدسی‌ترین خطه دنیا در احادیث فراوانی به قداست قم اشاره شده است تا جایی که امام صادق (ع) قم را حرم اهل بیت (ع) معرفی و خاک آن را پاک و پاکیزه تعبیر کرده است. این امام همام در ضمن حدیث مشهوری درباره قداست قم به گروهی از اهالی ری می‌فرمایند: «بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی، در آن جا رحلت می‌کند که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند». این حدیث والا، از رمز شرافت و قداست قم پرده بر می‌دارد و روشن می‌سازد که این همه فضیلت و شرافت این شهر که در روایات آمده از ریحانه پیامبر، کریمه اهل بیت (س)، مهین بانوی اسلام یعنی حضرت معصومه (س) سرچشمه می‌گیرد که در این سرزمین دیده از جهان فرو می‌بندد و گرد و خاک این سرزمین را توتیای دیدگان حور و ملائک می‌کند. منبع:فارس 211008