مدیر گروه دایرةالمعارفهای قرآن کریم مرکز فرهنگ و معارف قرآن:
مدیر گروه دایرةالمعارفهای قرآن کریم مرکز فرهنگ و معارف قرآن از انتشار جلد 13 دایر المعارف قرآن کریم در آینده‌ای نزدیک خبر داد.
عقیق:مرکز فرهنگ و معارف قرآن به عنوان نهاد زیرمجموعه دفتر تبلیغات اسلامی در سال 66 تاسیس شد، گسترش فرهنگ قرآن و دفاع از آموزه‌های آن به عنوان اولویت فعالیتهای مرکز دستور کار آن قرار گرفته است.
این مرکز علاوه بر اینکه منابع و اسناد قرآنی را تامین می‌کند، به طبقه‌بندی و ساماندهی معارف قرآنی می‌پردازد و پاسخگوی سئوالات و شبهات موجود در این زمینه است.
گروه دایرةالمعارف قرآن کریم یکی از گروه‌های مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم است، این گروه تدوین دایرةالمعارف برای گروه‌های سنی مختلف را در دستور کار دارد تا پژوهشگران بتوانند از آن استفاده کنند.
برای آشنایی بیشتر با فعالیتهای گروه دایرةالمعارفهای قرآن کریم مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم با حجت‌الاسلام علی خراسانی، مدیر این گروه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم.
فارس: فعالیتهای این گروه را در زمینه تدوین دایرةالمعارف بزرگ قرآن توضیح دهید؟
ضرورت تدوین دایرةالمعارف قرآن کریم از زمانی احساس شد که در این موضوع هیچ اثر دایرة المعارفی در جهان اسلام نداشتیم.
تاکنون در جهان اسلام کاری با عنوان دایرةالمعارف و با استانداردهای جهانی امروز تدوین نشده بود، بنابراین با عنایت به ضرورتی که در این زمینه وجود داشت و با توجه به پیشینه فعالیتهای قرآنی مرکز فرهنگ و معارف قرآن طرح دایرةالمعارف ارائه شد.
تدوین دایرةالمعارف قرآن از سال 87 به صورت عملی آغاز شد و از آن سال کار تدوین دایرةالمعارف را با حدود 100 نفر از پژوهشگران حوزوی و دانشگاهی آغاز کردیم و از سال 81 نخستین جلد آن منتشر شد و از آن سال تاکنون سالانه یک جلد دایرةالمعارف قرآن ارائه و عرضه شده است.
فارس: ویژگی‌های دایرةالمعارف قرآن کریم را توضیح دهید؟
در مجموع دایرةالمعارف قرآن کریم مشتمل بر 3 هزار مدخل اصلی و ارجاعی است که متشکل از 700 موضوع ارجاعی و 2 هزار و 300 مدخل اصلی است و هر جلد مشتمل بر 75 موضوع است و به طور طبیعی وجه امتیاز این دایرةالمعارف با دایرةالمعارفهای دیگر این است که در دایرةالمعارف قرآن همه مقالات قرآنی است.
مقالات این دایرةالمعارف در بخش‌های فلسفه، کلام و عرفان، فقه و حقوق، تاریخ و اعلام قرآن، فقه و حقوق و معارف و مفاهیم سیاسی و اجتماعی آماده و تدوین می‌شود.
در همه این موارد نگاه تخصصی به مقالات صورت می‌گیرد و تلاش می‌شود که همه مقالات از نثر معیار برخوردار باشند و از منابع درجه یک محققان برای تحقیق خود استفاده کنند و آدرس‌های تکمیلی در مقالات ارائه می‌شود.
جامعیت موضوع از ویژگی‌های دیگر مقالات است که در همه مقالات تلاش می‌کنیم، همه مباحث مرتبط با موضوع را ارائه کنیم، البته با در نظرگیری برخی از ارجاعات برخی اوقات از ارجاعات درون و برون مقاله‌ای کمک می‌گیریم تا بتوانیم مقالات را مختصرتر ارائه دهیم.
همه موضوعاتی که از قرآن قابل استفاده و برداشت است، در این دایرةالمعارف در قالب مدخل خودش را نشان داده است و اگر مخاطب بخواهد بداند در مورد اسراف، طبیعت، جنگل و... چه مباحثی را قرآن کریم مطرح کرده است، می‌تواند از این اثر استفاده کند، زیرا موضوعاتی که از قرآن کریم قابل استفاده و استخراج بوده در این مجموعه گردآوری شده است.
برخی از مسائل در قرآن به طور صریح اعلام نشده ولی قرآن به مباحث آن اشاره کرده است، مانند امیر مومنان(ع) که شاید صدها آیه درباره حضرت نازل شده، ولی اسم حضرت در قرآن ذکر نشده، بنابراین مخاطبان با شخصیت حضرت و مباحث تاریخی در ارتباط با ایشان آشنا می‌شوند.
فارس: میزان پیشرفت دایرةالمعارف قرآن کریم چه میزان است؟
تاکنون 12 جلد از دایرةالمعارف قرآن کریم ارائه شده و قرآن‌پژوهان و پژوهشگرانی که این اثر را دریافت کردند، از آن بسیار استقبال کردند.
البته باید به طور شایسته این کار را معرفی کنیم، زیرا ممکن است بسیاری از پژوهشگران از انجام چنین کاری در حوزه علمیه قم بی‌اطلاع باشند.
اعتقاد داریم دایرة المعارف قرآن کریم پروژه ملی و فراملی است و باید در واقع جمهوری اسلامی به مطالعات و پژوهش‌های قرآنی با نشر این اثر و ترجمه آن به زبان‌های دیگر اهتمام بیشتری داشته باشد.
امسال جلد سیزدهم دایرةالمعارف قرآن برای چاپ آماده شده و امیدواریم در نمایشگاه کتاب اردیبهشت سال آینده این جلد را رونمایی کنیم.
فارس: فعالیتهای دیگری به جز تدوین دایرةالمعارف قرآن در دستور کار دارید؟
امیدواریم زمینه ترجمه دایرةالمعارف قرآن هر چه زودتر به زبان عربی و انگلیسی فراهم شود که قدم مثبتی در زمینه معرفی پژوهش‌های قرآنی در جمهوری اسلامی ایران است.
علاوه بر دایرةالمعارف قرآن کریم بحث دانشنامه قرآن کریم ویژه نوجوانان در گروه دایرةالمعارفهای قرآن کریم در دستور کار است و گروه‌‌هایی که در این بخش فعال هستند، در زمینه آموزه‌ها و مطالعات قرآنی و ادبیات کودک و نوجوان تخصص دارند و مشغول آماده‌سازی دانشنامه قرآن ویژه نوجوانان هستند. جلد اول این اثر ارائه شده و جلد دوم، سوم و چهارم آن در مرحله ویرایش و صفحه‌آرایی است که امیدواریم بتوانیم امسال حداقل جلد دوم این کار را هر چه سریع‌تر ارائه و عرضه کنیم.
فارس: ویژگی‌های دانشنامه قرآن ویژه نوجوانان چیست؟
این کار به شکل رنگی است و از تصاویر، نقشه‌ها و عکس‌ها در آن بیشتر استفاده شده و انتقال برخی از مفاهیم به وسیله تصاویر، نقشه‌ها و نمودارهایی که در کتاب استفاده شده، صورت گرفته و به شکل رنگی و با کاغذ گلاسه بوده و به طور طبیعی ادبیات آن متناسب با مقطع سنی نوجوانان است.
مباحث و مدخل‌های این دانشنامه به طور طبیعی متناسب با مقطع سنی نوجوانان است و محتوا نیز متناسب با نیازهای این مقطع سنی انتخاب می‌شود.
منبع:فارس