در گفتگو با معاون پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت مطرح شد
سیره شناسی با تأسف تمام از جمله مباحثی است که در بیان مفاهیم و منابع اسلامی بسیار مظلوم واقع شده است. از طرف دیگر منابع اصلی برای سیره شناسی پیامبر(ص)، محدود است. از سویی ما گاهی گرفتار برداشت های سطحی، کم مایه و سلیقه ای هستیم
عقیق:سیره شناسی با تأسف تمام از جمله مباحثی است که در بیان مفاهیم و منابع اسلامی بسیار مظلوم واقع شده است. از طرف دیگر منابع اصلی برای سیره شناسی پیامبر، محدود است. از سویی ما گاهی گرفتار برداشت های سطحی، کم مایه و سلیقه ای هستیم و این اشکالات باعث می شود ما به جای شناخت حقیقی پیامبر (ص) و این که این رفتارها و ذهنیت ها چه خاستگاهی دارند پوسته ای ظاهری از زندگی پیامبر (ص) را می گیریم و با همان پوسته پیش می رویم. امروز شما می بینید در سرزمین وحی، نمی گذارند کسی در غار حرا نماز بخواند. استدلال شان هم این است که پیامبر بعد از بعثت دیگر به غار حرا نرفت و چون پیامبر بعد از اعلام رسالت دیگر به این مکان بازنگشت پس عبادت و راز و نیاز در آن مکان جایز نیست، خب این ها نتیجه همان توقف در رویه و ظاهر سیره پیامبر است و نشان می دهد اگر اجتهاد در سیره پیامبر مبانی محکمی نداشته باشد انحرافات بسیاری روی می دهد.
بخش پایانی گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین احمد زادهوش، معاون پژوهشی پژوهشکده حج و زیارت و رئیس جامعه المرتضی علیه السلام به اهمیت سیره شناسی و مهجوریت آن و رمز فرستادن صلوات بر پیامبر(ص) و خاندان ایشان در نمازهای یومیه و اذکار اختصاص دارد.
شاید یکی از بزرگترین نعمت های الهی که اغلب از تیررس نگاه ما دور می ماند همان ظهور عالمان و اولیای بزرگ الهی است که به تعبیر جنابعالی تا مرزهای عصمت پیش رفته اند. چه کسی است که واقعا اندکی از احوالات و مقامات آیت الله سید علی قاضی، علامه طباطبایی، آیت الله بهاء الدینی و آیت الله بهجت و اولیای دیگر را بشنود و احساس نکند پس همین انسان های معمول هم می توانند به آن مقامات دست پیدا کنند.
فقیه نامدار سید نعمت الله جزایری می فرمودند من 20 سال با استادم علامه مجلسی محشور بودم، - یعنی 20 سال مداوم در محضر ایشان بوده - آن وقت در تمام آن 20 سال یک عمل مکروه از استادم ندیدم. نه ترک واجبات و مستحبات، نه فعل گناه و حرام، نه! حتی یک عمل مکروه هم ندیدم. خب این ها نشان می دهد راه برای سلوک و طی سبیل الله باز است.
سیره رسول الله (ص) از آن جایی که درباره والاترین انسان هستی است، ظرافت های خاص خود را هم می طلبد یعنی از یک منظر باید بفهمیم درباره چه کسی و کدام افق معرفتی سخن می گوییم. تعبیر معمول قرآن این است که آیات الهی را به ثمن قلیل و به بهای اندک نفروشیم. پیامبر هم شریف ترین نشانه الهی هستند و اگر ما در این باره آن ظرافت ها را مراعات نکنیم چه بسا انحرافات جبران ناپذیر و جفاهایی را در حق رسول الله (ص) مرتکب شویم. همچنان که این اتفاق در تاریخ اسلام افتاده و کسانی ظاهر و رویه زندگی پیامبر را گرفته اند و از باطن آن حیات طیبه غفلت کرده اند.
ما برای سیره شناسی نبی اکرم (ص)، نیاز به فقاهت و تخصص و کارشناسی عمیق داریم. این که کسی چند نقل تاریخی و چند حدیث را شنیده باشد و همان ها را با فهم خود ملاک قرار دهد معلوم است که ممکن است چهره و سیمای سیره پیامبر (ص) را مخدو ش کند و نتیجتا همین فضیحت ها و آبروریزی هایی می شود که امروز در جریان گروه های تکفیری و داعش می بینیم. چگونه است ما برای شناخت و تحلیل دنیای جمادات به انواع گرایش ها و تخصص ها و آزمایشگاه ها و فرآیندها نیاز داریم اما برای شناختن سیره بزرگ ترین انسان عالم و تجلی صفات خداوند بر روی زمین، این ضرورت مهم را حس نمی کنیم؟ مسلم است ما برای سیره شناسی باید به منابع اصیل، اهل فن و اشخاص صاحب تخصص مراجعه کنیم.
البته این نکته را هم گوشزد کنم که سیره شناسی با تأسف تمام از جمله مباحثی است که در بیان مفاهیم و منابع اسلامی بسیار مظلوم واقع شده است. از طرف دیگر منابع اصلی برای سیره شناسی پیامبر، محدود است. از سویی ما گاهی گرفتار برداشت های سطحی، کم مایه و سلیقه ای هستیم و این اشکالات باعث می شود ما به جای شناخت حقیقی پیامبر (ص) و این که این رفتارها و ذهنیت ها چه خاستگاهی دارند پوسته ای ظاهری از زندگی پیامبر (ص) را می گیریم و با همان پوسته پیش می رویم. امروز شما می بینید در سرزمین وحی، نمی گذارند کسی در غار حرا نماز بخواند. استدلال شان هم این است که پیامبر بعد از بعثت دیگر به غار حرا نرفت و چون پیامبر بعد از اعلام رسالت دیگر به این مکان بازنگشت پس عبادت و راز و نیاز در آن مکان جایز نیست، خب این ها نتیجه همان توقف در رویه و ظاهر سیره پیامبر است و نشان می دهد اگر اجتهاد در سیره پیامبر مبانی محکمی نداشته باشد انحرافات بسیاری روی می دهد.
اصلا یکی از مبطلات روزه این است که کسی بر پیامبر دروغ ببندد. این موضوع اثبات کننده این است که این جا حریم، حریم قدسی و مهمی است، کسی که از سیره استخراج می کند و چیزهایی را به پیامبر نسبت می دهد که دروغ است، در واقع به حریم پیامبر بی حرمتی می کند.
همچنان که می دانید یکی از رفتارهای روزمره ما در نمازهای یومیه، عبادات و اذکار فرستادن صلوات بر پیامبر و آل پیامبر (ص) است، چون بحث امروز ما درباره سیره رسول الله بود به نظرم رسید که این موضوع را هم مطرح کنم که رمز این درود فرستادن های هر روزه و هر ساعته بر پیامبر و آل پیامبر چیست؟
البته این بحث مفصلی است اما برای این که پرسش مطرح شد من سعی می کنم به صورت اجمالی و از چند زاویه به موضوع بپردازم. اولین پیام این صلوات ها و درود فرستادن ها این است که خداوند ما خداوند قدرشناس و بزرگی است. من با یک مثال این قضیه را روشن تر می کنم. حضرت ابراهیم از جانب خداوند مأموریت پیدا می کند کعبه را بازسازی کند. کعبه از زمان حضرت آدم بنا شده بوده و حضرت ابراهیم مأمور مرمت این خانه می شوند. حضرت خطاب به خداوند می فرماید: " رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ / بارخدایا من خانواده ام را به جایی بی آب و علف در جوار خانه تو آورده ام"، معلوم است که حضرت و خانواده شان برای مرمت خانه خدا متحمل رنج های بسیار می شوند. حالا نگاه کنید خداوند در پاداش این رنج ها و مرارت هایی که حضرت ابراهیم متحمل می شوند چه پاداشی به ایشان و هاجر و اسماعیل می دهد؟ تا قیام قیامت، هزاران هزار سال آدمیانی که از نقاط مختلف جهان بر گرد خانه خدا طواف می کنند و اعمال حج را به جا می آورند در حجر اسماعیل و پشت مقام ابراهیم نماز می خوانند. این جز این است که خداوند پاداش مجاهدت های هاجر و اسماعیل و ابراهیم را این گونه می دهد؟
پس متوجه این قضیه باشیم که خداوند، قدرشناس خوبی هاست و طبیعی است خداوند بالاترین تجلیل ها را از نبی اکرم (ص) انجام دهند که سنگین ترین مسئولیت ها و مأموریت ها را بر دوش ایشان گذاشته بودند، بنابراین صلوات، تجلیل خداوند از رسول و نبی مکرم (ص) است. لحظه به لحظه از جانب خداوند و فرشتگان الهی، این تجلیل و تحیت از پیامبر صورت می گیرد که:" ان الله و ملائکته یصلون علی النبی" به واسطه همین دعاها و تحیت ها لحظه به لحظه بر رتبه پیامبر افزوده می شود و رحمت خداوند بر ایشان جاری می شود. همین رفتار خداوند با نبی و رسول اش برای ما هم درس بزرگی است که اگر دیدیم کسی اقدام شایسته ای کرد قدردانی کنیم. نسبت به خدمتی که از کسی دریافت می کنیم به جای طلبکاری، قدردان باشیم. پس از یک منظر این تذکار و آموزشی برای ما است.
اما وجه دوم این است که ما با فرستادن این صلوات ها و درودها، با آن روح بزرگ و متعالی پیوند عاطفی و روحی برقرار می کنیم. طبیعتا اگر دست ما در دست بزرگ ترها باشد گم نمی شویم. دنیا مسیر سخت و تاریکی دارد و ما با این تحیت ها و درودها در واقع دست مان را در دستان پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) می گذاریم که از شر راهزن ها مصون بمانیم. در این شلوغی بازار مکاره دنیا و زرق و برق هایش در چهره پردازی های مختلف و چهارشنبه بازارها و پنجشنبه بازارهای روزمره، چشم به نبی و رسول خدا (ص) می دوزیم و به ایشان و اهل بیت (ع) تمسک می جوییم تا زردی ها و سرخی های دنیا چشم مان را نگیرد و گمراه مان نکند.
منبع:شبستان