عكاس كتاب «آستانه خورشيد»:
كمال‌الدين شاهرخ عكاس كتاب «آستانه خورشيد» مهم‌ترين ويژگي اين كتاب را وجود عكس‌هايي از مكان‌هاي زيارتي عراق دانست و گفت: اين كتاب به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي ترجمه شده است كه مي‌تواند منبع مهمي براي كساني كه مي‌خواهند اطلاعاتي از مراكز مختلف زيارتي و سياحتي كشور عراق به دست بياورند باشد.
عقیق:كمال‌الدين شاهرخ متولد ۱۳۴۰ است. او عكاسي را حدود ۳۵ سال پيش با موضوع دفاع مقدس آغاز كرد. وي نزديك به ۲۰ سال است كه عكاسي از مكان‌هاي زيارتي را از اماكن زيارتي سوريه آغاز كرده است و نخستين كتابش در اين زمينه در سال ۱۳۸۳ منتشر شده است. شاهرخ به تازگي كتاب «آستانه خورشيد» را كه شامل مجموعه عكس‌هايي از اماكن زيارتي كشور عراق است توسط انتشارات مشعر منتشر روانه بازار نشر كرده است. مصاحبه‌اي در مورد اين كتاب با او انجام داده است كه متن اين گفت و گو پيش روي شماست.هدف شما از انتشار كتاب «آستانه خورشيد» چه بود؟مهم‌ترين هدفم از انتشار كتاب «آستانه خورشيد» اين بود كه در ايران كتابي وجود نداشت كه به صورت تخصصي عكس‌هايي از عتبات عاليات در آن منتشر شده باشد. به طوري كه وقتي يك عكس از حرم حضرت سيدالشهدا مي‌خواستيم بايد از عكس‌هايي با كيفيت نامناسب و قديمي استفاده مي‌كرديم. همين موضوع باعث شد از سال ۷۲ عكاسي از اماكن مذهبي را شروع كنم. كه اين عكس‌ها در طول دو سال اخير توسط موسسه مشعر در قالب كتاب «آستانه خورشيد» منتشر شدند.چه مدت زمان صرف عكاسي اين كتاب شد؟عكاسي از كربلا و نجف حدود ۱۲ سال طول كشيد و آخرين تصاوير آن مربوط به اربعين سال گذشته است.آيا مجموعه كتاب‌هايي اينچنين در كشور عراق هم وجود دارد؟فكر نمي‌كنم مجموعه‌اي اينچنين به صورت كامل كه شامل تمام نقاط ديدني و زيارتي عراق است در اين كشور وجود داشته باشد. تنها كتاب‌هايي وجود دارند كه به صورت جداگانه تصاويري از نجف و كربلا را منتشر كرده‌اند.آيا نسخه‌اي از اين كتاب را براي كشور عراق يا كشورهاي عربي ديگر ارسال كرده‌ايد؟چاپ اين كتاب در آستانه هفته حج به پايان رسيد و اكنون زمان زيادي از رونمايي آن نگذشته است. در صدد هستيم كه تعداد زيادي از اين كتاب را به كشور عراق هم ارسال كنيم.آيا در اين كتاب به تمام مكان‌هاي زيارتي عراق پرداخته ايد؟خير. به طور مثال در شهر حله عراق بيش از ۷۰ مكان زيارتي وجود دارد كه همه عكس‌هاي آن را نتوانستم در اين كتاب منتشر كنم.برخي عكس‌هاي اين كتاب مربوط به شهيد ابراهيم اصغرزاده است ولي وقتي كتاب را ورق مي‌زنيم مشخص نشده است كه كدام يك از اين تصاوير مربوط به شما و كداميك مربوط به وي هستند؟در كنداكتوري كه در آخر اين كتاب وجود دارد مشخص كرده‌ايم كه عكس‌هايي كه با «فلش» مشخص شده و مارك دار هستند مربوط به شهيد اصغرزاده هستند.چرا از عكس‌هاي شهيد اصغرزاده در اين كتاب استفاده كرده‌ايد؟چون شهيد اصغرزاده همراه من به كربلا آمده بودند و عكاسي برخي مكان‌ها را هم انجام داده بودند. با صحبت‌هايي كه با هم داشتيم تصميم گرفتيم اين عكس‌ها را در يك كتاب منتشر كنيم. بعد از سفر كربلا او به خرم آباد رفت و در اثر سانحه هوايي كه در سال ۸۰ پيش آمد شهيد شد. مجموعه عكس‌هايي كه او در اين مدت از كربلا تهيه كرده بود بسيار خاص و در نوع خود غير قابل تكرار بودند. به همين دليل در قسمت‌هاي مختلف به ويژه در بخش سامرا از عكس‌هاي او هم استفاده كردم.در برخي عكس‌ها عبارت Old Pictures نوشته شده است. آيا منظورتان همان عكس هايي است كه در طول سال‌هاي ۷۸ تا ۷۹ گرفته شده‌اند؟بله دقيقا. اگر الان عكس‌هاي قديمي را نگاه كنيم مي‌بينيم كه برخي از اين مكان‌هايي كه عكاسي از آنها صورت گرفته است تغييراتي كرده‌اند. به طور مثال حرم حضرت سيدالشهدا آيينه كاري شده و صحن و سرايي كه قبلا بود الان ديگر ديده نمي‌شود. به همين دليل در كنار عكس‌ها عبارت عكس‌هاي قديمي نوشته شده است تا افرادي كه به آنها نگاه مي‌كنند بدانند كه اين عكس‌ها قديمي هستند و ذهنيتي برايشان ايجاد نشود.آيا قصد نداشتيد به زندگي اجتماعي مردم عراق بپردازيد؟ چون در تعدادي از مجموعه عكس‌هاي بغداد به اين موضوع پرداختيد.هدف ما از انتشار اين كتاب تهيه يك آلبوم تصويري از مكان‌هاي زيارتي كشور عراق و معماري آنها بود. اگر مي‌خواستيم يك مجموعه مستند اجتماعي تهيه كنيم قطعا به دليل فرهنگ‌هاي مختلف اين كشور كار بسيار پر حجمي مي‌شد. به همين دليل تصميم گرفتيم در يك مجموعه جداگانه به اين موضوع بپردازيم. شهر بغداد را هم صرفا به دليل اين‌كه پايتخت كشور عراق است به آن اشاره كرديم و عكس‌هايي از آن را منتشر كرده‌ايم.پس منتظر چاپ مجموعه تصاويري از زندگي اجتماعي مردم عراق در آينده‌اي نزديك باشيم.بله. زماني كه كار عكاسي در اين مكان‌ها را انجام مي‌داديم و در ميان مردم بوديم به رفتارها فرهنگ و زندگي آنها خصوصا در عزاداري‌هايشان كه بسيار خاص است توجه داشتيم. به نظر من انتشار عكس‌هايي از اين نوع مراسم مي‌تواند مجموعه‌اي كامل از زندگي و فرهنگ مردم عراق را به نمايش بگذارد.در برخي عكس‌ها پردازش زيادي صورت گرفته بود و بيشتر شبيه كارت پستال شده بودند. به نظر شما بهتر نبود اين عكس‌ها به همان شكل واقعي خودشان منتشر مي‌شدند؟چون اين عكس‌ها را در مجموعه به شكل افست چاپ مي‌كرديم كمي ويرايش شدند. تصاوير قديمي نيز به دليل نگاتيو بودنشان اسكن شدند كه اين موضوع باعث از بين رفتن كيفيت آنها مي‌شد. به همين دليل براي برطرف كردن اشكالات آن كمي پردازش تصويري روي آن انجام شد ولي سعي كرديم اين پردازش‌ها به گونه‌اي نباشند كه عكس بودن آنها از بين برود. شايد يكي ديگر از مهم‌ترين دلايلي كه شما مي‌گوييد عكس‌ها به حالت كارت پستال در آمده‌اند به دليل كيفيت خوب چاپ كتاب باشد.براي تنظيم نور در عكاسي از نماهاي داخلي چه كاري انجام مي‌داديد؟سخت‌ترين مرحله عكاسي، عكسبرداري از محيط‌هاي داخلي است چرا كه عكاس بايد بتواند تنظيمات مناسبي براي ثبت عكس‌ها انجام دهد. در عكاسي از مكان‌هاي داخلي براي نورسنجي مناسب سعي مي‌كردم دوربين را روي سه پايه بگذارم و براي عكاسي از حساسيت‌هاي پايين از آن استفاده كنم تا تصاوير از وضوح بالايي برخوردار باشند.چرا كاغذهاي مات را براي چاپ اين تصاوير انتخاب كرديد؟براي اين‌كه جلوه بهتري داشته باشند و چشم را اذيت نكنند ترجيح داديم از كاغذهاي مات گلاسه براي چاپ آنها استفاده كنيم.براي بردن دوربين داخل اماكن زيارتي مشكل خاصي نداشتيد؟ آيا مسئولان عراقي در اين موضوع با شما همكاري مي‌كردند؟متاسفانه در سال‌هاي اخير به دليل تغييرات حكومتي در كشور عراق و شرايط امنيتي حاكم بر آن اجازه عكاسي نمي‌دادند. برخي اوقات چند روز در يك مكان متوقفمان مي‌كردند تا مجوز عكاسي بدهند، ولي وقتي وارد اين مكان‌هاي زيارتي مي‌شديم برخي خود سرانه اجازه عكاسي را به ما نمي‌دادند و در وضعيت بسيار سخت عكاسي مي‌كرديم.فكر مي‌كنيد مهم‌ترين ويژگي تصاوير اين كتاب چيست؟مهم‌ترين ويژگي كه براي كتاب «آستانه خورشيد» مي‌توان در نظر گرفت وجود عكس‌هايي از تمامي اماكن زيارتي عراق در يك كتاب است. اگر كسي بخواهد اطلاعاتي درباره اماكن ديني و سياحتي اين كشور به دست بياورد مي‌تواند به اين كتاب مراجعه كند. برخي تصاويري كه در كتاب «آستانه خورشيد» منتشر شده‌اند نيز در هيچ جا ديده نمي‌شوند. اين كتاب به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي ترجمه شده است كه مي‌تواند منبع مهمي براي كساني كه مي‌خواهند اطلاعاتي از مراكز مختلف زيارتي و سياحتي كشور عراق به دست بياورند باشد.معماري عراق و اماكن مذهبي اين كشور را چطور مي‌بينيد؟معماري كشورهاي عراق، سوريه و عربستان سعودي يك معماري اسلامي است. البته در كشور عربستان شكل بناهاي معماري ساده است و نقش و نگارهايي كه در معماري ايراني از آنها استفاده مي‌شود در آن ديده نمي‌شود. در معماري عراق و سوريه نيز يك هماهنگي خاصي بين اشكال وجود دارد كه در معماري ايراني هم مشاهده مي‌شود.مكان‌هايي كه در اين كتاب وجود دارند بسيار مختلف هستند. آيا از منابع خاصي براي شناسايي آنها استفاده كرده‌ايد؟در عراق مجموعه‌اي به نام وقف شيعي عراق وجود دارد كه متولي تمام اماكن مذهبي اين كشور است. اين مجموعه تمام اماكن زيارتي و سياحتي اين كشور را مشخص كرده است. ما نيز به كمك اين كتاب‌ها مكان‌هايي را كه فكر مي‌كرديم براي بيننده و كساني كه مي‌خواهند به اين كشور سفر كنند از اهميت بالايي برخوردار باشد براي عكاسي انتخاب كرديم.فكر مي‌كنيد مخاطبان كتاب «آستانه خورشيد» چه كساني هستند؟به نظر من مخاطبان اين كتاب كساني باشند كه اهل بيت را دوست دارند و عاشق آنها هستند.موقع عكاسي از اين مكان‌ها چه حس و حالي داشتيد؟موقع عكاسي از اين مكان‌ها احساس بسيار خوبي داشتم. وقتي مي‌خواهم از اين اماكن عكاسي كنم احساس مي‌كنم تجلي دعاي من در عكس‌هايي كه ثبت مي‌كنم وجود دارند. من معتقدم عكاس بدون اجازه اهل بيت نمي‌تواند تصويري از اين مكان‌ها را در قاب دوربين خود ثبت كند. درواقع اينها همه لطف و عنايت اهل بيت است. به طور كل در عكاسي ديني آنچه ثبت مي‌شود اعتقاد عكاس است كه مي‌تواند تاثير مثبتي بر روي بيننده بگذارد.چرا روي جلد كتاب از عكس استفاده نكرده‌ايد؟معمولا براي كارهاي تصويري از روش‌هاي نوين طراحي و لوگوتايپ‌ها استفاده مي‌شود. ما نيز براي اين‌كه مي‌خواستيم موضوع عكس‌هاي كتاب، روي جلد مشخص نشود و بيننده نسبت به مجموعه تصاوير داخل آن حساس شود ترجيح داديم براي طراحي جلد از عكس استفاده نكنيم.چرا در كتاب «آستانه خورشيد» قيمت آن نوشته نشده است؟چون هنوز براي اين كتاب قيمتي‌گذاري صورت نگرفته است.طبيعتا كتاب‌هايي اينچنين كه از لحاظ چاپ و عكاسي بسيار نفيس هستند با قيمت‌هاي بالايي به فروش مي‌رسند. آيا تصميم نداريد اين تصاوير را در قطع كوچك‌تر و قيمت ارزان‌تر هم منتشر كنيد؟اين كتاب اكنون در ابعاد ۲۸*۲۸ و با جلد سخت منتشر شده است كه شايد براي برخي از لحاظ قيمت سنگين باشد. به همين دليل تصميم گرفتيم در ابعاد ۲۱*۲۱ هم آن را منتشر كنيم و تا قبل از اربعين چاپ آن به پايان مي‌رسد.استقبال از اين كتاب تا كنون چگونه بوده است؟چون اطلاع‌رساني و تبليغات خوبي براي اين كتاب صورت گرفت پيش فروش خيلي خوبي داشت و استقبال خوبي از آن صورت گرفت.
منبع:حج
211008