با یادی از استاد شهید مرتضی مطهری ؛
سید جواد میرخلیلی: از جمله آثار برجسته و مشهوری که پیرامون حرکت و قیام امام حسین(ع)، واقعه عاشورا و مباحث پیرامونی آن نوشته شده، کتاب ارزنده «حماسه حسینی»، اثر استاد شهید مرتضی مطهری است که مجموعه‌ای مشتمل بر تمامی سخنرانی‌ها و یادداشتهای استاد درباره واقعه کربلاست.
عقیق: این کتاب در چاپهای اولیه در سه جلد انتشار یافت، ولی در چاپهای اخیر در دو مجلد ارایه گردیده است.
جلد اول این مجموعه شامل هفت فصل است. فصل اول با عنوان «حماسه حسینی»، مجموعه سه سخنرانی استاد شهید است که با همین عنوان ایراد شده است. فصل دوم، در برگیرنده سخنرانی‌های استاد تحت عنوان «تحریفات در واقعه تاریخی کربلا» است.
«ماهیت قیام حسینی»، عنوان فصل سوم این کتاب است و فصل چهارم را سخنرانی آن شهید بزرگوار پیرامون «تحلیل واقعه عاشورا» تشکیل می‌دهد. «شعارهای عاشورا»، عنوان فصل پنجم این کتاب است و فصل ششم شامل هفت سخنرانی استاد شهید با عنوان «عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینی» است. در این فصل، علاوه بر بحث درباره موضوع اصلی، «امر به معروف و نهی از منکر»، مسایل اجتماعی و سیاسی روز نیز مطرح گردیده و «کارنامه مسلمانان در قبال مسأله فلسطین» بررسی شده است. عنصر تبلیغ در نهضت حسینی، عنوان فصل هفتم این کتاب است که هفت سخنرانی استاد تحت همین عنوان را شامل می‌گردد.
جلد دوم مجموعه «حماسه حسینی» شامل نوشته‌ها و یادداشتهای استاد شهید آیت‌ا... مرتضی مطهری در این باب است. این کتاب حاوی مطالبی است که استاد شهید به مرور ایام نگاشته‌اند و هدف از این نگارش، یادداشت مطالب قابل توجه جهت مراجعات بعدی یا آمادگی برای سخنرانی بوده است. این مطالب از نظر اجمال و تفصیل متفاوت است؛ به گونه ای که برخی از آنها به صورت یک مقاله است و برخی دیگر چند سطری بیش نیست و در موارد اندکی، مطلب با اشاره بیان شده است.
این جلد از کتاب شامل هشت فصل است که موضوع برخی از آنها همان موضوعات جلد اول است. برخی موضوعات و مطالب نیز اختصاصی است، به طوری که می‌توان گفت، فصول جلد اول و دوم به نوعی مکمل یکدیگرند.
استاد مطهری در این اثر ارزشمند و در بخش اول، با اشاره به تحریفات در واقعه کربلا، مینویسد: «در بازگویی اين واقعه بزرگ، تحريفاتی صورت گرفته است. بنابراین اين بحث را در چهار فصل خلاصه میكنيم. فصل اول در اطراف معنی تحريف و انواع تحريفاتی كه در دنيا وجود دارد و اشاره به اينكه انواع تحريفات در واقعه تاريخی عاشورا واقع شده است. فصل دوم درباره عوامل تحريف است، يعنی به طور كلی در قضايای دنيا كه تحريف صورت میگيرد، به چه علت صورت میگيرد، چرا بشر حوادث و قضايا و احياناً شخصيتها را تحريف میكند؟ بخصوص در نقل واقعه كربلا، چه عواملی دخالت داشته است كه تحريفاتی در اين قضيه واقع شود. فصل سوم عبارت است از توضيحی درباره تحريفاتی كه در همين داستان و واقعه تاريخی صورت گرفته است. فصل چهارم در اطراف وظایف ما، اعم از علما و توده مسلمانان است».
وی آن گاه به معنی تحریف پرداخته و در پاسخ به این پرسش که تحريف يعنی چه ؟ بر این باور است که: «تحريف در زبان عربی از ماده حرف است، يعنی منحرف كردن چيزی از مسير و وضع اصلی خود كه داشته است يا بايد داشته باشد. به عبارت ديگر، تحريف، نوعی تغيير و تبديل است، ولی تحريف، مشتمل بر چيزی است كه كلمه تغيير و تبديل نيست. شما اگر كاری كنيد كه جملهای، نامهای، شعر و عبارتی، آن مقصودی را كه بايد بفهماند، نفهماند و مقصود ديگری را بفهماند، میگويند، شما اين عبارت را تحريف كردهايد».
استاد مطهری آن گاه با اشاره به انواع و اقسام تحریف میگوید: «تحريف، انواعی دارد كه مهمترين آنها عبارت است از تحريف لفظی و تحريف معنوی. تحريف لفظی اين است كه ظاهر مطلبی را عوض كنند، مثلاً از يك گفتار، عبارتی حذف يا به آن عبارتی اضافه شود، يا جملهها را چنان پس و پيش كنند كه معنی آن فرق كند، يعنی در ظاهر و در لفظ گفتار تصرف كنند.
تحريف معنوی اين است كه شما در لفظ تصرف نمیكنيد، لفظ همان است كه بوده، ولی آن را طوری معنی میكنيد كه خلاف مقصد و مقصود گوينده است. آن را طوری معنی میكنيد كه مطابق مقصود خود شما باشد، نه مطابق مقصود اصلی گوينده».
وی در ادامه با بیان اینکه: «گفتيم تحريفاتی در واقعه عاشورا شده است، چه از نوع تحريف لفظی و چه از نوع تحريف معنوی. و همين تحريفات سبب شده كه اين سند بزرگ تاريخی و اين منبع بزرگ تربيتی برای ما بیاثر يا كم اثر شود، و احيانا در مواقعی اثر معكوس ببخشد. عموم ما وظيفه داريم كه اين سند مقدس را از اين تحريفات كه آن را آلوده كرده است، پاك و منزه کنیم».
وی در ادامه به عوامل تحریف پرداخته و بر این باور است که: «اين عوامل بر دو قسم است. يك نوع عوامل عمومی است. يعنی به طور كلی عواملی وجود دارد كه تواريخ را دچار تحريف میكند، اختصاص به واقعه عاشورا ندارد... عامل دوم، تمايل بشر به اسطوره سازی و افسانهسازی است و اين در تمام تواريخ دنيا وجود دارد».
وی در ادامه به تحریفات معنوی حادثه کربلا پرداخته و میگوید: «تاريخچه باعظمت كربلا كه به دست ما افتاده، هم دچار تحريف لفظی شده است و هم دچار تحريف معنوی. تحريف لفظی يعنی اينكه ما از خودمان ساز و برگهايی بر پيكره اين تاريخ ساختهايم كه چهره با عظمت و نورانی آن را تاريك و ظلمانی و قيافه زيبای آن را زشت كردهايم.
متأسفانه اين واقعه تاريخی در دست ما تحريف معنوی شده است و تحريف معنوی، بسيار خطرناكتر از تحريف لفظی است. آنچه سبب شده است كه اين حادثه بزرگ برای ما از اثر و خاصيت بيفتد، تحريفات معنوی است، نه تحريفات لفظی، يعنی اثر سوء تحريفات معنوی از تحريفات لفظی بيشتر است. تحريف معنوی يعنی چه؟ در يك جمله ممكن است ما از لفظ، نه كم كنيم و نه زياد، ولی وقتی كه میخواهيم آن را توجيه و تفسير كنيم، طوری توجيه و تفسير كنيم كه درست برخلاف و بر ضد معنی واقعی آن جمله باشد».
وی آن گاه با اشاره به اینکه: «دو تحريف معنوی بسيار عجيب و ماهرانه كرديم ( نمیدانم بگويم، ماهرانه يا جاهلانه )، میگوید: «يك جا گفتيم، حسينبنعلی(ع) قيام كرد تا كشته شود، برای اينكه كفاره گناهان امت باشد! حال اگر بپرسند اين حرف در كجاست؟ آيا خود امامحسين(ع) چنين چيزی گفت؟ پيغمبر گفت؟ امام گفت؟ ما میگویيم به اين حرفها چكار داريد؟ امامحسين(ع) كشته شد برای اينكه گناهان ما بخشيده شود! نمیدانيم كه ما اين فكر را از دنيای مسيحيت گرفتهايم يا نه؟ ملت مسلمان ندانسته خيلی چيزها را از دنيای مسيحيت بر ضداسلام گرفته است ... .
تحريف معنوی دومی كه از نظر تفسير و توجيه واقعه كربلا رخ داده، اين است كه میگويند: میدانيد چرا امامحسين(ع) نهضت كرد و كشته شد؟ میگویيم چرا؟ میگويند، يك دستور خصوصی فقط برای او بود. به او گفتند، برو و خودت را به كشتن بده. پس به ما و شما ارتباط پيدا نمی كند، يعنی قابل پيروی نيست! به دستورات اسلام كه دستورات كلی و عمومی است، مربوط نيست. تفاوت سخن امام با سخن ما چقدر است؟ امام حسين(ع) فرياد كشيده كه علل و انگيزه قيام من مسایلی است كه منطبق بر اصول كلی اسلام است».
شهید مطهری در یکی از مجلدات کتاب خود در تحلیل واقعه عاشورا، بر این باور است که: «واقعه عاشورا مثل بسياری از حقايق اين عالم است كه در زمان خود آن چنانكه بايد، شناخته نمیشوند.»
از دیگر مباحثی که استاد مطهری در این کتاب بدانها پرداخته است می‌توان به این موارد اشاره کرد که عبارتند از: وظيفه ما در برابر تحريفها، دو چهره حادثه كربلا، نهضت حسينی، حماسهای مقدس، نهضت حسينی، عامل شخصيت يافتن جامعه اسلامی، عنصر تبليغ در نهضت حسينی (تبليغ در اسلام)، مفهوم تبليغ، وسایل و ابزار پيام رسانی، روش تبليغ ، روشهای تبليغی نهضت حسينی، حادثه كربلا ، تجسم عملی اسلام، نقش زن در ساختن تاريخ و نقش حضرت زينب(س) در تبليغ نهضت حسينی، شرايط مبلغ و تأثير تبليغی اهل بيت امام حسين(ع) در مدت اسارتشان، عنصر امر به معروف و نهی از منكر در نهضت حسينی، تأثير امر به معروف و نهی از منكر اهل بيت امام حسين(ع) پس از واقعه كربلا، شعارهای عاشورا، علت شهادت امام حسين(ع) و علت ترغيب ائمه (ع) به اقامه عزای حسينی، مسأله گريه بر سيد الشهدا(ع)، نسب شريف امام حسين(ع) و اثرش در قضيه عاشورا، فلسفه قيام حسينی، پاداش سيد الشهدا(ع) در دنيا و فلسفه تعظيم عاشورا، تأثير افكار مسيحی در حادثه كربلا، شعارهای تاريخی در كربلا، نقش زن در واقعه كربلا، حواشی استاد بر كتاب « شهيد جاويد »، و مطالبی دیگر که خوانندگان را به مطالعه این کتاب بسیار ارزشمند ترغیب میکند.
منبع:قدس