گفتگوی خواندنی با شاعران اشعار "حامد زمانی" و "میثم مطیعی"؛
"محمد مهدی سیار" و "میلاد عرفان پور" شاعران آئینی کشورمان که در چند سال اخیر اشعارشان را مکرر در قالب های مختلف شنیده اید این بار به گونه ای متفاوت از شرایط سرودن شعر و فضای این کار گفتند.
عقیق:محرم نیز گذشت و هنوز نوای های جان گداز زینب سلام الله علیه در دشت نینوا به گوش اهل دل میرسد.میتوان به جرأت گفت که موسس و بانی اولین مجلس عزای حسینی، حضرت زینب سلام الله علیه بود، اوست اولین شاعر حماسی که مصرع خطبه هایش در شام کاخ یزیدیان را لرزاند و در نهایت بگوییم که کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود.
خبرنگار باشگاه خبرنگاران این بار قصد کرد که به پشت صحنه برگزاری هیئت برود و با عوامل دخیل در برپایی نوای مرثیه حسینی به گفتگوی صمیمی بنشیند این بار به دیدن دو نفر از شاعران مکتب حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام رسید که از دانشجویان بارز دانشگاه امام صادق علیه السلام هستند و خود و مسیر خود را مدیون دیده لطف اهل بیت (ع) و دعای خیر مردم میدانند و اردات خاصی به یار صادق انقلاب و پیر غلام حضرت ابا عبدالله علیه السلام مرحوم آیت الله مهدوی کنی دارند و خود را از مریدان و شاگردان این بزرگوار میدانند.
محمد مهدی سیار متولد 1362 در زاهد شهر فارس و دانش آموخته فلسفه در مقطع فوق لیسانس از دانشگاه امام صادق(ع) علیه السلام ،دانشجوی دکتری تربیت مدرس در رشته فلسفه و شاغل در شورای عالی انقلاب فرهنگی و در شهرستان ادب برای معرفی آثار باید به بنده، حق السکوت، بی خوابی عمیق، رود خوانی و دادخواست اشاره کرد و همینطور میلاد عرفان پور متولد 1367 از شیراز دانشجوی کارشناسی ارشد سیایست گذاری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام وآثار ایشان باید به از شرم برادرم،پاییز بهاریست که عاشق شده است، جشن فراموشی ها بادشهر، بی خبری ها، چاره ها ناخوانده باید یاد کرد.
جناب آقای سیار به عنوان اولین سوال برای ما توضیح دهید که امروز وضعیت شعرهای آیینی خیلی متفاوت است ولی بعضی اوقات یک سری اشعار را می شنویم که خیلی عجین است با بحث های روز که دغدغه اکثریت مردم است و آنها را خوشحال می‌کند اتفاقی در اشعار شما رخ داده این است برای ما توضیح دهید که چه شد این اتفاق ها در اشعار هیئتی رخ داد؟
من فکر می‌کنم مراسم عاشورا و همه مراسم‌های دیگر مذهبی در قالب‌های موجود شکل گرفته و این قالب‌ها باید نزدیک‌ترین شباهت را به عاشورا داشته باشد؛ اگر قرار است در مراسمی یک کار هنری یا ادبی یا یک کار آیینی بزرگی به موضوع حضرت حضرت ابا عبدلله علیه السلام یا موضوعی مثل عاشورا پرداخته شود باید یک بازتابی از خود عاشورا باشد که این واقعه عاشورا یک رخداد یا حرکت جامع الابعاد است و همه وجوه زندگی دینی را در بر می‌گیرد یعنی تمام اصول و فروع دین در عاشورا جلوه پیدا کرده و تمام لایه های مختلف دین از قلبی ترین لایه ها تا لایه های فکری اجتماعی و سیاسی همه این ها در همین نیم روز عاشورا به اوج ظهور خودش میرسد. شعر آیینی هم اگر بخواهد نسبتی با این حقیقت بزرگ داشته باشد باید جلوه ای از دین درآن باشد و دین همه دین است؛ و نمی‌شود دین را صرفاً به ابعاد سیاسی و احساسی یا عرفانی تقلیل داد و قطعه قطعه کرد همه این ها به نوعی در عاشورا ظهور کردند.
آقای عرفان پور شما در این رابطه کمی برایمان توضیح دهید؟
شعر عاشورایی نمی‌تواند کفایت کند به موضوع عاشورا آن چیزی که شعر عاشورایی را به تکامل میرساند موضع بندی شعر عاشوراست یعنی همان موضعی که امام حسین علیه السلام و یارانش در کربلا نشان دادند که موضع تاریخی و ادامه دار است این موضع در روزگار ما آینه کل کربلا سالهای پیش است باید عرض کنم همان جبهه بندی حق باطل به وجود آمده و همان یزیدیان و حسینیان قابل تشخیص هستند در کل عرض کنم شعر باید علاوه بر موضوع داشتن موضع نیز داشته باشد.
لذا شعری که برای هیات سروده میشود با مخاطب امروز سرو کار دارد، مخاطبی که می‌خواهد موضع امروز امام حسین علیه السلام را دریابد حتماً این موضع باید بطور قالب بندی شده هنری منتقل بشود.
آقای عرفان پور به نظر شما چقدر هیأت پتانسیل را دارند که بشود این محتوا را به آنها انتقال داد و روی آن کار کرد؟
به نظربنده هیئت‌ها را باید یک رسانه دید، برای انتقال مفاهیم اسلامی انقلاب و مفاهیم مثبت انسانی؛ ما کمتر جایگاهی داریم که مثل هیات تاثیر گذار باشد این فضای بسیار خاص عاطفی و اعتقادی که در هیأت است و آن آرامشی که برای تأثیر پذیری در هیأت وجود دارد در کمتر تریبونی مشاهده و قابل تجربه است، به این دلیل ما باید از این ظرفیت رسانه ای هیأت حداکثر استفاده را داشته باشیم مخاطب هم زمانی که وارد هیئت میشود آماده دریافت پبام‌های مثبت است.
آقای عرفان پور شما استقبال را بعد این چند سال فعالیت در این حوزه چگونه دیده اید؟
وقتی پیام در هیأت پیام اهل بیت علیه السلام است حتماً گیرایی خود را دارد و بطور روز افزون به مخاطبانش افزوده میشود آن‌وقت اگر این پیام به پیام نهضت امروز عاشورا نزدیک تر باشد و مردم دغدغه‌های روزمره خودشان را در هیئت ببینند قطعاً به هیئت نزدیک‌تر می‌شوند ما در این چند سال شاهد این بازخورد در تمام سنین بوده ایم که با اشعار رابطه برقرا شده و این همان لطف خدا و اهل بیت است.
باید این امر مهم را بدانیم که فرصت برای رشد همه هیئت ها و همینطور هیئت ما یا همان هیئت دانشگاه امام صادق علیه السلام وجود دارد .
جا دارد که یاد کنیم از حضرت آیت الله مهدوی کنی میشود گفت بانی و و پدر خدام این هیئت بودند و دعای خیرشان همواره پشت سر بچه های این هیئت بوده و هست.
جناب آقای سیار روند سرودن شعر از زمان ظهور آن در ذهن شاعر تا زمانی که در هیئت خوانده می‌شوند چگونه است؟
برای هر شب مراسم باید بین هفت تا 10 شعر آماده شود بعضی از این اشعار در روضه خوانده میشود که اغلب غزل هستند و بعضی از اشعار هم برای سینه زنی سروده می‌شوند معمولاً اینگونه است که غزل مرثیه ها را خود شاعر میسراید و مداح با یک ریتم و نوای ساده در مجلس اجرا می‌کند.
اما برای سرودن نوحه‌ها، قبل از شروع محرم باید ملودی‌ها و سبک‌های مداحی که تازگی داشته باشد و حزن انگیز و حماسی نیز باشد انتخاب شده بعد از آن جلسات با اساتید و بزرگان برگزار میشود که موضوعات سیاسی و واخلاقی و اجتمایی که لازم است بیان بشود انتخاب بشود و در شعر بکار رود.
چند ماه طول می‌کشد تا سبک‌های مختلف انتخاب شود متناسب با روز و مناسبت عزاداری شعر سروده شده و روی سبک گنجانده شود و در واقع یک فرآیند چند ماهه در ده شب محرم ظهور می‌کند.
آقای عرفان پور در این چند سال اخیر کدام شعرتان ماندگارتر شده و همینطور به دل خودتان بیشتر نشسته؟
اگر راستش را بخواهید انتخابش خیلی سخت است زیرا در این شب‌ها شعرهای زیادی سروده میشود و تعداد شعرها خیلی زیاد است و انتخاب آن سخت ولی نکته جالب این است که شعرهایی بیشتر ماندگار شده و مورد توجه مخاطب قرار گرفته که وجه امروزین بودن در آن شعرها برجسته تر بوده مثلاً شعرهایی که با دفاع مقدس گره خورده یا اشعاری که با مقابله امروز حق باطل عجین شده بیشتر در ذهن مخاطب مانده چون با با اصالت نهضت عاشورا نسبت بیشتری داشته است.
شعری که به ذهنم میرسد شعری است که مشترک با آقای سیار سرودیم، بعد از ظهر عاشورای سال گذشته بود یک بحر طویل بود که اسامی همه شهدای کربلا و بسیاری از شهدای دفاع مقدس و انقلاب و شهدای هسته‌ای در آن گنجانده شد که به لطف خدا کار خوبی بود و مورد استقبال قرار گرفت.
جناب سیار نظر شما چیست؟
نوحه هایی که اسامی یاران امام حسین علیه السلام در آن آمد هم تازگی داشت و هم مورد استقبال قرارا گرفت زیرا آمدن این اسامی مخاطب را نزدیک تر می‌کند به آن حادثه وآن فضای تاریخی، وقتی اسامی را بررسی کردیم دیدیم که خیلی به اشعار مییایند و در شعر مینشینند و از قضا قافیه هم دارند و هم قافیه میشدند من مطمئنم که همین اسامی شهدا به خودی خود به مجلس نورانیتی عجیب داد.
به عنوان مثال اگر بخواهم از اشعار خاصی یاد کنم باید بگوییم
ندارد زندگی حسنی به جز اهد الحسین سلام الله سلام الله علی اصحاب الحسین علیه السلام
یا شعر در میدان می مانم تا نفس آخر و یا شعر آقای عرفان پور شعر چشم من و امر ولی
یا این غزل کوتاه که سروده بنده است با ردیف دروغ بود
ای کاش ماجرای بیابان دروغ بود
این حرفهای مرثیه خوانان دروغ بود
ای کاش این روایت پر غم سند نداشت
بر نیزه ها نشاندن قرآن دروغ بود
ای کاش گرگ تاخته بر یوسف حجاز
مانند گرگ قصه کنعان دروغ بود
حیف از شوکفه ها و دریغ از بهار
کاش بر جان باغ داغ زمستان دروغ بود
آقای عرفان پور با کدام مداح معروف یا خواننده ای مردم میشناسند در ارتباط هستید؟
در این چند سال توفیق بوده که ما با حاج میثم مطیعی در ارتباط باشیم همچنین در حوزه موسیقی هم فعالیت داشته ام و بطور خاص با حامد زمانی که در آهنگ های ایشان اشعار من و آقای سیار را خوانده شده.
آقای عرفان پور با کدام یک از شخصیت‌های کربلا احساس نزدیکی بیشتری می‌کنید مخصوصاً در موقع سرودن شعر که قطعا باید قلیان احساسات وجود داشته باشد؟
حضرت ابا عبدالله علیه السلام که در جایگاه محوریت و مرکزیت قرار دارند و سروده ها قطعاً ذات مقدس ایشان است اما در میان یاران و اصحاب حضرت بنده با حضرت عباس علیه السلام رابطه خیلی نزدیکی داشته ام از این جهت که دوست داشتم همیشه در شعرهایی که از ایشان خوانده میشود سهمی داشته باشم و بتوانم برای ایشان در حد خودم سروده قابلی داشته باشم که البته هنوز به آن خواسته نرسیده ام و در تلاشم که به آن ایده آل برسم .
آقای سیار به نظر شما مهمترین ویژگی شاعر آیینی چیست؟
شعر آیینی عرصه ادب خیال است یعنی خیال شاعر است که شعر را پیش می‌برد و تخیل شاعر است که به هر سویی شعر را می‌کشد شعر را شعر آیینی عرصه‌ای است که ادب خیال در انجا جلوه پیدا می‌کند.
خیال شاعر حق ندارد خیلی از مضامین را بشکند یعنی تجسم لحظه های عاشورا نباید با ذره ای تحریف همراه شود هرگز نباید خیال کاملا ً آزاد و رها به این موضوع بپردازد خیال باید در شعر آیینی همراه شود با تعقل و مطالعه و وقایع تاریخی و همینطور عاطفه شاعر که باعث پیوند شعر با دل مخاطب میشود اما همه این‌ها باید در یک چهارچوب حرکت کنند که ادب خیال یا ادب عاطفه شاعر نام دارد.
آقای عرفان پور نظر شما چیست؟
علاوه بر دانست فن شعر که هر شاعری باید خوب بلد باشد کسی که می‌خواهد شعر آیینی بسراید خودش باید آگاه باشد به دین و گره خوردن دین با موضوعات امروز یعنی بتواند موضع دین را با مسائل روز را درک کند و با یاد عاشورا بتواند صحنه را خوب در ذهن تجسم کند و این گره خوردگی با امروز را بتواند درک کند این شاعر که می‌تواند موضع امروزین امام حسین(ع) را شعر پیاده کند.
آقای سیار چقدر هم گرایی باید وجود داشته باشد که تمام هیئت‌های ما به این سمت که حرف و دغدغه امروز که مبارزه با استکبار جهانی و ظلم است بروند چقدر به این موضوع فکر می‌کنید؟
بنده فکر می‌کنم که اگر چند هیئت مدل مطلوب تری از عزاداری را اجرا کنند تا این مسئله کم کم مخاطب خودش را پیدا بکند به خودی خود جریان ساز خواهد شد باید عرض کنم الگوهای خوب نمونه‌های خودشان را تولید می‌کنند، هرچه کار هنری تر زیبا تر و همراه با تعمل و تعمق و مطالعه بیشتری پیش برود خود به خود تقاضا و سلیقه مخاطب رشد پیدا خواهد کرد و رشد سلیقه وتوقع مخاطب را از همه فعالان در این حوزه بالا خواهد برد وقتی مطالبه ایجاد شود هیئت های دیگر سعی می‌کنند به آن سمتی بروند که در آن الگو ایجاد شده است.
جناب آقای سیار از خاطرتتان در سرودن شعرهایتان چیزی به خاطرتان میرسد؟
فقط اضطراب و استرس رساندن شعر به مراسم بزرگترین خاطره من است و آنقدر دیر شده که مجبور شدن شعر را در تاکسی بنویسم شاید برایتان جالب باشد که من اکثر شعر‌هایم را در تاکسی گفته ام خاطر دارم که یک بار قرار بود من یک شعر را به مراسم برسانم و خیلی دیر شده بود و من در مترو بودم و شارژگوشی من هم داشت تمام می‌شد آنقدر دیر شده بود که میثم مطیعی برنامه را شروع کرده بود و در حال خواندن بود و من هنوز شعر را نرسانده بودم بعد از کلی کش و قوس توانستم شعر را برای میثم مطیعی پیامک کنم ایشان هم از روی پبامک شعر را یاداشت کرد بدون اینکه بخواند و از قبل برایش آمادگی داشته باشد و رفت و در ادامه مراسم شعر را خواند .
آقای سیار و جناب آقای عرفان پور چند اسم میگوییم از شما می‌خواهم اولین بیتی که در ذهنتان می آید را برای مخاطبان ما بگویید.
امام حسین علیه السلام
عرفان پور
خاطرم هست که این شعر را در کربلا سرودم
نه آفتاب دمیده است جز به نام حسین علیه السلام
نه ماه سر زده بی رخصت امام حسین علیه السلام
حضرت زینب سلام الله علیه
سیار
سبکی بود از روضه ها که برای ورود به کربلا در شب دوم سروده شده بود ، خطاب به زمین کربلا
حرمت نگه دار ای زمین
خیمیه زینب سلام الله علیه اینجاست
حضرت علی اصغر علیه السلام
عرفان پور
خبر داری از غارت مهد اصغر علیه السلام
رباب و تماشای طفل خیالی
علقمه
سیار
بگو چه شد لب آن رود، رود تشنه من!
بگو چه شد لب آن رود، ماه کامل من!
بگو که در غم تو رود رود گریه کنم
کدام دست تو را چید میوه دل من!
آقای عرفان پور به عنوان سوأال اخر از شما آیا شعر آیینی از شعرهای دیگر جداست و شما از چه زمانی وارد این حوزه شدید؟
فضای شعر فضای مرز بندی شده‌ای نیست که شعر آیینی را یک حوزه از شعر ببینیم، شعری مورد نظر قرآن و خداوند متعال است که آیینیست ممکن است اخلاقی باشد اجتماعی یا اعتراضی باشد یا در مدح اهل بیت باشد لذا نباید دسته بندی کرد بنده دومین شعرم در مدح امام حسین علیه السلام بود سال 82 شعر را بصورت جدی شروع کردم.
جناب آقای سیار به عنوان حرف پایانی از شما می‌خواهم که هرچه به نظرتان می آید را بیان کنید؟
بنده فقط از همه عزاداران امام حسین علیه السلام التماس دعا دارم این دعای مردم اگر پشست سر یک هنرمند باشد می‌تواند راه راه برای ادامه این مسیر باز کند.
منبع:باشگاه خبرنگاران