یک بحث، بحث لغوی است و یک بحث، بحث اصطلاحی. برای دنیا در لغت دو ریشه ذکر کرده‌اند، «دنو» به معنای نزدیکی ذاتی، زمانی، مکانی، مرتبه‌ای و منزلتی و «دنی» به معنای پست و حقیر است. کلمه «ادنی» نیز در هر دو معنا مصرف شده است.
عقیق:چه بسا وجه تسمیه دنیا برمحور هردو معنا باشد. وجه تسمیه عالم ماده به دنیا از ریشه «دنو» به معنی نزدیک، به خاطر آن است که این عالم، عالمی است که اهل معرفت از آن به «عالم شهود» تعبیر می‌کنند و به ما نزدیک است. اما وجه تسمیه عالم ماده به دنیا از ریشه «دنی» به معنی حقیر و ضعیف، آن است که این عالم از ماده است و ماده هم محدود است. عالم ماده در مقابل عوالم دیگری که نامحدودند قرار دارد و در برابر آن‌ها، حقیر و ناچیز است. عالم غیب است که غیرمتناهی ولایتناهی است و هیچ محدودیتی در آن ندارد. این بحث درارتباط با عوالم وجود مطرح می‌شود، این عالم که از آن به عالم ناسوت تعبیر می‌کنند، پست‌ترین عالم از عوالم وجود محسوب می‌شود درحالی که در عوالم مقابل «عالم ناسوت» یعنی در عوالم بالاتر، هستی و وجود، شدت دارد. از طرفی چون این عالم به آلام و نقایص محفوف است، ناقص و حقیر و ضعیف است و دربرابر عالمی قرار می‌گیرد که کامل است. این وجه تسمیه، متعلق به کسانی است که در نگرش خود به «عوالم وجود» معتقد هستند. وجه تسمیه دنیا از دیدگاه روایات در روایتی آمده است «اتی علی بن ابی طالب(ع) یهودی فساله عن مسائل فکان فیما یسأله» شخصی یهودی نزد علی (ع) آمد و از مسائلی سؤال کرد. یکی از آن سؤالات این بود که پرسید:«لم سمیت الدنیا دنیا ولم سمیت الاخره اخره»؟ چرا دنیا را دنیا نامیده‌اند و آخرت را آخرت می‌‌گویند؟ حضرت فرمود:«انما سمیت الدنیا دنیا لانها ادنی من کل شئی» دنیا، دنیا نامیده شده است،چون به هر چیزی بسیار نزدیک است. کاربرد لغت ادنی در این جمله بسیار زیبا است. ادنی هم به شیئی بسیار نزدیک و هم به شیئی بسیار پست گفته می‌شود که حضرت معنای نزدیک بودن را آورده است. «وسمیت الاخره اخره لان فیها الجزاء و الثواب» آخرت هم برای این آخرت نامیده شده که کیفر و پاداش کارها درآن داده می‌شود. (بحارالانوار، ج 54، ص 355) در روایت دیگری از پیغمبراکرم (ص) آمده است:«سأل یزیدبن سلام النبی (ص) یزیدبن سلام درباره دنیا از پیغمبرالله پرسید:«لم سمیت الدنیا؟ قال:« لانّ الدنیا دنیه» چرا دنیا دنیا نامیده شد؟ حضرت فرمود: چون پست وحقیر است. شما دیدید که دنیا از نظر عوالم وجودی حقیر است و اگر بخواهیم نسبت وجود آن را با عوالم دیگر بسنجیم، می‌بینیم که دنیا پست و حقیر است. لذا حضرت در توضیح این بیان اجمالی فرمود:«خلقت من دون الاخره» دنیا پایین‌تر از آخرت خلق شده است. «ولو خلقت مع الاخره لم یفن اهلها کما لا یفنی اهل الاخره» و اگر هم رتبه با آخرت خلق شده بود، اهل دنیا نمی‌مردند. چرا؟ چون درآخرت مرگ وجود ندارد.و لازمه هم رتبه بودن تساوی در خصوصیات است... بنابراین وجه تسمیه دنیا از نظر لغت بر این امور مادی، براساس نزدیک بودن و یا پست بودن نشان نسبت به آخرت است.(همان، ص 356)
پی نوشت: رسائل بندگی، آیت الله شیخ مجتبی تهرانی، ص 32 منبع:کیهان