اکبر زمانی با اشاره به اینکه مسجد جامع اصفهان معماری بی‌نظیری دارد، گفت: مناره‌های واقع در این مسجد در گذشته دارای کاربری‌های بسیاری بوده چنانچه از این مناره‌ها برای جلوگیری از رانش زمین اطراف مسجد استفاده شده است.
عقیق:به نقل از روابط عمومی پژوهشکده هنرهای سنتی اسلامی، اکبر زمانی در جریان کارگاه یک روزه آشنایی با هندسه و ریاضیات در کاشی‌کارهای مسجد جامع اصفهان که به همت پژوهشکده هنرهای سنتی اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: این مسجد دارای ترسیمات هندسی بسیار زیبایی است که هر یک از آنها نیازمند فرصت دقت و تأمل بسیاری است.
وی ادامه داد: سقف و هر یک از نقوش موجود در مسجد جامع هر یک با یک ادبیات خاص در ریاضی طراحی شده است و می‌طلبد تا در خصوص آن به تفصیل توضیح داد که البته در این بازدید به سبب کمبود وقت تنها به برخی از آنها اشاره خواهم کرد و نباید فراموش کرد که هر یک از این ترسیمات در خود راز و رمزهای بسیار پیچیده و البته شیرینی دارد.
این کارشناس بناهای تاریخی در ابتدا به مقرنس‌های سر درب ورودی مسجد جامع اشاره کرد و افزود: در این قسمت شاهد یک سری نور و سایه هستیم و چون نور مقدس است یک زیبایی خاصی را در این نور و تاریکی مشاهده می‌کنیم.
وی با اشاره به اینکه در سر درب ورودی این مسجد آمده است «المسجد بیت کل التقی» بیان کرد: بیان این جمله به این معناست که مسجد خانه همه پرهیزگاران است.
زمانی سپس به ستون‌هایی اشاره کرد که مربوط به قرن چهارم هجری قمری است و تأکید کرد: این ستون‌ها با آهک و سفیده تخم‌مرغ ساخته شده است و همچنان پس از گذشت قرن‌ها نه تنها پایدار بوده بلکه دارای زیبایی و جذابیت خاصی است که مخاطب را به سوی خود جلب می‌کند که این موضوع ناشی از ذوق و هنر ایرانی است.
وی عنوان کرد: گنبد خواجه نظام‌الملک از جمله مهم‌ترین و شاخص‌ترین بنای ضلع جنوبی مسجد و از زیباترین آثار دوره سلجوقی است که تزئیناتی گچی و آجری دارد.
* ساخت و سازهای اطراف مسجد برای جلوگیری از رانش زمین است
این کارشناس بناهای تاریخی بیان کرد: مغازه‌هایی که در قسمت بیرونی بنا قرار گرفته است و علاوه بر آن مدرسه، بازار و کلیه ساخت‌وسازهای اطراف بازار برای این بوده تا در نهایت جلوی رانش زمین در این قسمت گرفته شود.
وی ادامه داد: وزن این گنبد نزدیک به 350 تن است که اصول معماری در آن فوق‌العاده پیچیده بوده و چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و دارای ارتفاعی نزدیک به 35 متر است و در زمان ابوالفتح محمد بن احمد ساخته شده است.
زمانی تصریح کرد: مناره‌های این گنبد نیز دارای ارتفاعی نزدیک به 35 متر است که این مناره‌ها در قرن هشتم هجری قمری و در زمان ازون حسن ساخته شده است و ستون‌ها در این قسمت به حالت استوانه‌ای است.
وی تأکید کرد: مناره‌های واقع در مساجد در گذشته دارای کاربری‌های بسیاری بوده است چنانچه از این مناره‌ها برای جلوگیری از رانش گنبد استفاده شده است و علاوه بر آن بر روی آن اذان می‌گفتند، همچنین در گذشته در این مناره‌ها آتش روشن می‌کردند تا کاروان‌ها راه خود را پیدا کنند.
این کارشناس بناهای تاریخی گفت: محراب الجایتو در سال 710 هجری قمری و در زمان سلطان محمد خدابنده که ایلخان مشهوری بود، ساخته شده است که پیش از اینکه به دین اسلام تشرف یابد به نام الجایتو معروف بود.
وی به شبستان‌های واقع در این قسمت نیز اشاره کرد و افزود: در این قسمت ما شاهد شبستان‌های زمستانی مسجد هستیم که در قرن نهم هجری قمری یعنی دوره تیموریان بنا شده است و به نام بیت‌الشتاء مشهور است و نور خود را از سنگ‌هایی خاص که در سقف آن واقع شده است می‌گیرد و زیبایی بسیاری دارد.
زمانی اضافه کرد: این شبستان باشکوه دارای ستون‌های قطور و کوتاه است که دارای اتاق‌های خیمه‌ای شکل و سقف‌های تو خالی است.