كتر رینو (جوزف) مستشرق معروف فرانسوی در كتاب خود «اسلام و مسلمانان» كه به عربی ترجمه شده (الاسلام والمسلمون) شرح مبسوط و عمیقی پیرامون فلسفه عزاداری سید الشهداء(ع) و روضه خوانی و هیأتهای عزا نگاشته و به فواید این مراسم از جنبه سیاست و اخلاق و تربیت و كمالیات و مركزیتی كه ایران در جامعه شیعه دارد، اشاره كرده و پیشرفت و بقای مذهب شیعه را بخصوص در بعضی نقاط مانند هند، مربوط به سوگواری سید الشهداء(ع) دانسته و اظهار نظر كرده كه با حفظ این مراسم، جمعیت و شوكت و ترقّی شیعه در آینده بیشتر خواهد شد.
این شرق شناس ضمن اشاره به اوقاف و وجوه بسیاری كه شیعه در راه برگزاری عزاداری حسینی صرف مینماید، میگوید: «مذاهب دیگر به قدر شیعه در راه تبلیغ و دعوت به دین، بذل مال نمیكنند و مصارفی كه شیعه دارد، شاید سه برابر مصارفی باشد كه سایر فرق اسلام در این راه دارند، و اگر یك نفر شیعه در دورترین نقاط هم باشد، به تنهایی این مراسم را از تشكیل مجلس روضه و انفاق به فقرا و اطعام و غیره اجرا میكند و در حقیقت به دعوت و تبلیغ میپردازد».
«منبر و وعظ، خطابه و سخنرانی، در تربیت خطبا و وعاظ و گویندگان توانا و پرورش اخلاق عوام و آشنا كردن به علوم معارف، موقعیت خاصی دارد. تمام مسایل در منابر مطرح و مورد بحث واقع میشود، به نوعی كه عوام شیعه از سایر فرق به عقاید و مذهب خود آشناترند و اگر در اقطار عالم نظر كنیم، در هیچ جامعهای مانند شیعه زمینه ترقّی علمی و صناعی و اقتصادی نیست و شیعه پیشرفتهترین فرق، و آمادگی آنها برای كسب علوم و صنایع جدیده بیشتر است، چنانچه شمار كارگر شیعه به نسبت جمعیت زیادتر است. شیعه دین خود را با زور شمشیر پیش نبرده، بلكه با نیروی تبلیغ و دعوت پیشرفت كرد و اهتمام آنها به برگزاری مراسم سوگواری موجب شده تقریباً دو سوم مسلمانان و بلكه جماعاتی از هنود و مجوس و سایر مذاهب نیز با آنها در عزای حسین شركت كنند. روی این اسباب ممكن است بگوییم جمعیت شیعه در آینده از سایر فرق بیشتر شود، شیعه به وسیله این مجالس و مراسم كه دیگران هم در آن شركت میجویند، توانسته است در ملل و اهل مذاهب دیگر نفوذ كند و اصول مذهب خود را به دیگران تبلیغ نماید و این همان اثری است كه سیاستمداران غربی برای پیشرفت دین مسیح با صرف پولهای بسیار، آرزو میكنند»
سپس درباره هیأتها و پرچمها و نشانه‌های عزا و فواید آن شرحی مینگارد و تأثیر این شعائر را در اتحاد و زیادتی شوكت و استقلال و اتحاد متذكّر شده و میگوید: «از اموری طبیعی و فطری كه مؤید شیعه است اینكه هركس به طبع و فطرت خود طرفدار مظلوم است و مایل است مظلوم را یاری كند».
این نویسندگان و مؤلّفان اروپایی هستند كه در كتابهایشان تفصیل شهادت حسین(ع) و اصحابش را مینویسند و مظلومیت آن حضرت و اصحابش و ستمگری و بی رحمی كشندگان آنها را تصدیق میكنند و نام كشندگان حسین را نمیبرند مگر با نفرت؛ هیچ چیز نمیتواند در جلو این امور فطری و ادراك وجدانی بشر بایستد و مانع از پیشرفت مذهب شیعه شود.
البته شاید كسانی باشند كه اهتمام شیعه را به برگزاری این مراسم و صرف میلیونها اموال را همه ساله بیفایده و اسراف بشمارند؛ ولی اگر فواید معنوی این مراسم و تأثیر آن را در تربیت جامعه و تهذیب اخلاق در نظر بگیرند، تصدیق میكنند كه این برنامهها از بهترین وسایل اصلاح و مكتب های تربیت است.
این مراسم، احیای امر اهل بیت(ع) و رمز عالی بقای مذهب تشیع و بلكه اسلام است. اگر هزاران میلیون اموال و موقوفات برای ترویج تعلیمات اخلاقی و اجتماعی قرار دهند كه كلاس هایش در تمام دوران سال برقرار باشد، این قدر پایدار نمانده و مورد حسن استقبال عموم واقع نمیشود.
ولی حسین(ع) با سرمایه اخلاق و نیت پاك و فداكاری در راه حق، مدرسهای باز كرد كه بیش از سیزده قرن است، كلاسها و شعبههای آن همه ساله روز افزون و در همه جا تشكیل و نشریات و مطبوعات و شعب سخنرانی آن همواره رو به ازدیاد بوده و زن و مرد، در این كلاسها شركت نموده و درس حقیقت و فداكاری میآموزند.
خواندن و شنیدن تاریخ فداكاری و نهضت حسین(ع) و یاران آن حضرت، ایمان را راسخ، اخلاق را نیك و پسندیده، و همّتها را بلند میسازد.
این برنامهها كه همه ساله در مساجد، حسینیهها و خانهها اجرا میشود؛ مبارزه با بیدادگری و كفر و شرك و اعلام پیروزی از هدف حسین(ع) است.
برای ترغیب مردم به فضایل اخلاقی و آزادمنشی یك راه مؤثّر این است كه نمونههای عملی به مردم نشان داده شود و تاریخ زندگی افراد ممتاز و نخبه جهان را، برای آنها بگویند.
حكایت و نقل تاریخ چه كسی از تاریخ زندگی حسین(ع)، آموزندهتر و سودمندتر است؟
مجالس ذكر مصیبت آن حضرت بهترین مجالس تبلیغی و دعوت به اسلام است. در این مجالس، معارف قرآن، اصول و فروع دین، تفسیر و حدیث، تاریخ و سیره پیغمبر و ائمه علیهم السّلام و صحابه، مواعظ، نصایح و راهنمایی های اخلاقی و اجتماعی و آیین زندگی از خانهداری تا كشورداری، به مردم آموخته میشود و جاذبه نام حسین(ع) مردم را ساده و بیریا در این مجالس تعلیم و هدایت و تربیت حاضر میسازد.
به طور یقین هیچ وسیله دیگری نمیتواند این منظور را تأمین كند، نام حسین(ع) مانند مغناطیس همه را جذب میكند و محبوبیت شگفت آور او طوری است كه همه میخواهند با او ارتباط داشته و در شمار دوستانش محسوب و در مصیبتش قطره اشكی بریزند.
این كم نیست كه اگر بخواهیم از مردم برای مصارف خیریه اعانه و كمك بگیریم به دشواری مبلغ، مختصری میدهند، ولی خودشان به نام حسین(ع) اموال بسیار انفاق میكنند و به اهل استحقاق میرسانند.
عجب وسیله بزرگی برای اصلاحات و ترقّی و پیشرفت مملكت و هدایت نسل جوان و راهنمایی زن و مرد در دست ما قرار گرفته و از آن به طور شایسته استفاده نمیكنیم.
برای راهنمایی و تربیت و ترقّی سطح فكر جامعه و اندرزهای اخلاقی و اجتماعی چه سازمانی میتوانیم تشكیل بدهیم كه عموم از آن آزادانه استقبال كنند، بهتر از سازمان عزاداری حسین(ع)؟!
مردمی كه حسین دارند و برای حسین به سر و سینه میزنند و گریه میكنند، باید در آزادی و عدالت اجتماعی نمونه باشند.
مردمی كه از پیشوای آنها این جمله جاوید و گرانبهای «لا اَرَی الْمَوْتَ اِلّا سَعادَهً وَلاَ الْحَیاهَ مَعَ الظّالِمینِ اِلّا بَرَما» در صفحات تاریخ به یادگار مانده است، نباید پشتیبان ظالم و یار ستمگر باشند.
مردمی كه یزید را لعن میكنند و یكی از مطاعن او را ارتباط و سازش با كفار و خیانت به كشور اسلام میشمارند، باید خود از این روش زشت بركنار باشند.
در زمان ما در شعب مهمّ تبلیغی، شعبهای مهمتر از همین مجالس روضه و تعزیه حضرت حسین علیه السّلام نیست، اگر از آن استفاده كنیم، فواید و نتایج آن برای تربیت و دعوت به فضایل انسانی بسیار و بیاندازه است.
در دوره سال این كلاسهای اخلاق و دین و علم، همواره مفتوح است و در ماه محرّم و صفر شمار آن افزایش مییابد به طوری كه كمتر كسی است كه در این كلاسها شركت نكند، بویژه در زمان ما با استفاده از وسایل تبلیغی جدید بهتر میتوان از این وسیله هدایت بهره برداری كرد.
به نظر ما در ایران، افغانستان، پاكستان، هند، عراق، سوریه، لبنان و احسا و قطیف و بحرین و قطر، یمن و مصر و نقاط دیگر كه عزاداری حسین(ع) متداول است، از سایر تأسیسات عام المنفعه و مؤسساتی كه برای خیر و صلاح جامعه و عالم كردن مردم به معنای واقعی تأسیس میشود، مانند تشكیلات حسین(ع) نمیتوان استفاده كرد.
باز هم تكرار میكنم: انصاف این است كه ما از این خوان گسترده آن طور كه باید، منتفع نمیشویم. یكی از عوامل مهم پیشرفت مذهب تشیع و اسلام در هند به تصدیق اهل اطلاع، مجالس عزاداری حسین(ع) است كه ملل مختلف را تحت تأثیر حقیقت و روحانیت آن حضرت قرار داده و به گفته «ماربین» تا چندی پیش جمعیت شیعه در هند انگشت شمار بود ولی اكنون از بركات عزاداری حسین(ع) یكی از جمعیتهای قابل توجّه هند به شمار میروند.
پس باید بگوییم حسین(ع) همان طور كه فداكاری و شهادتش سبب نجات اسلام شد، مجالس روضه و ذكر مصایبش نیز موجب بقای دین و هدایت جامعه بوده و هست.
منبع:قدس
211008