درباره شأن نزول این سوره از امام باقر (ع) روایت شده است که امام حسن و امام حسین (ع) در دوران کودکی بیمار شدند پیامبر (ص) از آنها عیادت کرد و به امام علی (ع) فرمودند: ای ابالحسن اگر برای فرزندانت نذری کنی خداوند به ایشان عافیت می‌بخشد.
امام علی(ع)، فاطمه (س) و فضه(خدمتکارشان) نذر کردند که سه روز روزه بگیرند تا بیماری حسنین شفا یابد. بچه‌ها بهبود یافتند در روز اول هنگام افطار مسکینی به در خانه آمد و تقاضای غذا کرد. ایشان غذای خود را به او دادند. روز دوم هنگام افطار یتیم و در روز سوم اسیری به در خانه آمدند و آنها غذای خود را به آنها دادند و خود با آب افطار نمودند روز بیست و پنجم ماه ذی‌الحجه جبرئیل بر پیامبر اکرم(ص) نازل شد و عرض کرد: ای رسول خدا (ص) آن چه خداوند متعال درباره اهل بیت تو عنایت کرده است، بنگر. فرمود: چه چیزی را بنگرم!
جبرئیل امین این سوره را که در شأن فداکاری حضرت (ع) و همسرش فاطمه زهرا (س) و فرزندانش حسن و حسین علیهماالسلام نازل شد، بر آن حضرت قرائت کرد: ««هَل اَتی عَلَی الاِنسانِ حینٌ مِنَ الدَّهرِ... اِنَّما نُطعِمُکُم لِوَجهِ اللهِ لانُریدُ مِنکُم جَزائاً وَ لاشَکوراً...».
بنا به روایتی در آن روز برای اهل بیت فداکار پیامبر (ص)غذایی از آسمان فرود آمد و آن را تا هفت روز تناول کردند.
بدین گونه، خداوند سبحان از ایثار و خودگذشتگی حضرت علی (ع)و خانواده بی نظیرش تقدیر کرد و قلب پیامبر (ص)را تسلی بخشید.
فضیلت و خواص سوره انسان
امام جعفر صادق (ع) فرمودند: قرائت سوره انسان موجب تقویت و نیرومندی روح و قوی شدن اعصاب و آرامش یافتن اضطراب است و اگر کسی که در قرائت آن ضعیف است و نمی‌تواند آن را بخواند این سوره را بنویسد و پس از شستن آب آن را بنوشد از ضعف نفس نجات می‌یابد و نتیجه بخش است.
رسول خدا (ص)در فضیلت این سوره فرمودند: هر کس سوره انسان را قرائت نماید پاداش او بهشت و حوریان بهشتی خواهد بود.
در سیره امام رضا (ع) آمده است: ایشان در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه در رکعت اول سوره حمد و انسان و در رکعت دوم بعد از حمد سوره غاشیه را قرائت می‌کردند و می‌فرمودند: هر کس در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه اینگونه نماز بخواند خداوند در این دو روز ایشان را از شرور در امان می‌دارد.
امام صادق (ع) همچنین فرمودند: من ضامنم برای هر یک از شیعیانم که در نماز صبح روز پنجشنبه سوره انسان را بخواند و اگر در آن شب یا روز بمیرد با امنیت و بدون حساب از گناهانی که انجام داده وارد بهشت می‌شود و دیوان حسابرسی برای او باز نمی‌شود و در قبر از او پرسشی نخواهد شد و اگر زنده بود در حفظ و امان الهی است و آفات دنیا از او برداشته می‌شود و چیزی از جنبنده‌های زمینی تا پنجشنبه بعد به او آسیبی نمی‌رساند.
پی‌نوشت ها:
مناقب آل ابی طالب، ج3، ص149
مجمع البیان، ج10, ص206
ثواب الاعمال، ص121
من لا یحضره الفقیه، ج1، ص308
الاصول السته عشر، ص3
منبع:ایسنا
211008