دو اصطلاح درباره شهید داریم نخست شهید اجتماعی و دیگر شهید دینی؛ شهید اجتماعی به افرادی خطاب میشود که در راه اعتلای یک سرزمین یا دفاع از شهروندان آن جان خود را ایثار کرده‌اند...
عقیق: در دوران دفاع مقدس رزمندگانی از سرزمین ایران به جبهه های جنگ گسیل داشته شدند که از میان آنان، افرادی از اقلیت های مذهبی نیز اعم از مسیحی و زرتشتی و ... به چشم می خورد و برخی از آنها به درجه رفیع شهادت نائل شدند؛ اما اینکه آیا این افراد از نظر دین اسلام شهید محسوب می شوند یا خیر سوالی است که در گفتگو با دو کارشناس به بحث گذاشته ایم و از نظرتان می گذرد:
حجت الاسلام جعفر مرادی، مدیر موسسه شبکه نجات و پژوهشگر در حوزه ادیان و مذاهب در این گفتگو در پاسخ به سوال یاد شده اظهار کرد: در اصطلاح اجتماعی بله این افراد شهید نامیده می شوند اما در اصطلاح مذهبی خیر و از باب استحباب به بهشت وارد نمی شوند بلکه از باب استضعاف ممکن است به جنت الهی راه یابند.
وی در توضیح واژه "استضعاف" در عبارت ذکر شده گفت: استضعاف یعنی به دلیل آن که حق (اسلام) به آنها نرسیده یا در مسیر تحقیق و پژوهش درباره حق بودند و به شهادت رسیدند و مهلت نیافتند تا تحقیق خود درباره دین اسلام را کامل کنند، اگر شهید شوند بهشت پاداش و بشارت آنها خواهد بود. لذا اصطلاح شهیدی که در دین اسلام به کار می رود، مخصوص مسلمانی است که دارای عقیده صحیح باشد.
عضو هیئت علمی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: این دیدگاه اسلامی است به عبارت دیگر دو اصطلاح درباره شهید داریم نخست شهید اجتماعی و دیگر شهید دینی؛ شهید اجتماعی به افرادی خطاب می شود که در راه اعتلای یک سرزمین یا دفاع از شهروندان آن یا دفاع از تمامیت ارضی آن سرزمین جان باخته اند و اجتماع و جامعه انسانی درباره ان افراد اظهار خضوع و تقدیر کرده و نام و نماد آن را به عنوان الگو برای سایر شهروندان معرفی می کنند.
وی افزود: در دین اما اصطلاحی است و بر فردی اطلاق می شود که برای دفاع از آرمان های دین و مذهبی برحق یا برای تبلیغ آن آرمان ها جان می بازند پاداش این افراد در دین به عنوان فردی بهشتی و همنشین اولیا و بزرگان دین مژده داده شده است.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: شهدای جنگ تحمیلی و انقلاب که مسلمان بودند، همه این افراد به معنای اول و دوم شهید محسوب می شوند و قابل تقدیر اجتماعی و مستحق دریافت پاداش های اخروی اما افرادی که از غیر اسلام ناب محمدی بودند و به شهادت رسیدند تنها شهید اجتماعی محسوب می شوند و بشارت های دین و مذهبی در مورد فوز و صلاح اخروی در مورد این افراد صادق نیست البته اقلیت هایی مانند زرتشت برای جانباختگان در راه آیین و دین بشارت های دینی دارند و همان طوری که آنها این بشارت ها را شامل شهدای اسلام نمی دانند، در اسلام هم بشارت های دینی برای شهید فقط در حق کسی است که عقاید او کاملا برحق باشد هر چند همان طور که بیان شد، شاید این شهدا از باب استضعاف، به این نعمت الهی ورود یابند.
این گزارش می افزاید: حجت الاسلام رضا اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی قم دیگر کارشناس مسائل فقهی نیز در پاسخ به سوال یاد شده گفت: کلمه شهید در مورد خارج از اسلام معنای اعم دارد یعنی کسی که هدف والایی را انتخاب و در راه آن به شهادت رسیده است؛ حال در اعتقادات دینی اینکه شهادت فرد غیرمسلمان مورد قبول باشد یا نباشد، جای بحث دارد اما به طور کلی در همه ادیان انسان برای رسیدن به اهداف والا و جانبازی در این راه تعریف و تمجید شده لذا می توان گفت به معنای اعم، شهادت برای همه افراد که در راه حق گام برمی دارند، وجود دارد.
وی افزود: اما اینکه شهادت برای غیرمسلمانان اجر اخروی دارد یا نه برمی گردد به برخی موارد دیگر که در این باره سخن گفته شده مانند بحث از اینکه در آخرت تنها دین اسلام پذیرفته است نه ادیان دیگر اما آیا افراد غیر از این نعمات بهشتی بی بهره اند یا خیر؟، چند پاسخ می توان ارائه داد.
مولف کتاب "مدخل علم فقه" تصریح کرد: یک پاسخ آن است که اسلام تنها به معنای دینی که حضرت محمد (ص) آورده نیست بلکه اسلام یعنی تسلیم بودن در برابر خدا از همه جهات است لذا افرادی که در برابر فرامین و اوامر الهی تسلیم بودند هر چند دین اسلام به آنها نرسیده اما در زندگی خود به هر آنچه حق و صحیح می دانستند ،عمل کردند، این افراد به معنای عام مسلمان محسوب می شوند.
وی ابراز کرد: اما پاسخ دومی که به نظر می رسد دقیق تر باشد آن است که بعد از بعثت حضرت محمد (ص) تنها دین اسلام است که پذیرش آن در آخرت برای انسان نافع است، لذا پیروان مذاهب دیگر که پیام اسلام به آنها رسیده اما آن را نپذیرفته اند، اعمال صالح این افراد نابود نمی شود اما پاداشی می گیرند که می تواند کم شدن عذاب یا رسیدن بهره و نعمتی به نسل او یا زندگی خوب در دنیا باشد.
حجت الاسلام اسلامی تاکید کرد: لذا فردی که شهید شده حتما باید دین اسلام را بپذیرد تا نجات یابد اما عمل صالحی که انجام داده یا در دنیا پاداش آن را می گیرد یا فرزندان او بهره ای از دنیا می برند یا فرد از بهشت محروم شده اما گرفتاری های آخرت او کم می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی قم یاد آور شد: در برخی صور هم می توان تصور کرد شهیدی که مسلمان نبوده و از دنیا رفته در آخرت (برزخ) اسلام را بر او عرضه می کنند اگر واقعا مطیع باشد آنجا اسلام را می پذیرد و مسلمان و وارد بهشت می شود البته این به دلیل آن است که وی زمینه پذیرش اسلام را داشته اما در دنیا فرصتی فراهم نشده تا او مسلمان شود لذا تجلی آن در عالم برزخ به این صورت است که فرصت انتخاب به او داده می شود.