عقیق: در بررسی نهضت عاشورا پس از شهادت سیدالشهدا(ع) و اسارت خاندان عترت(ع) نکات ارزشمندی بر تارک تاریخ نشسته است که هرکدام گویای ابعاد عرفانی کاروانیان کربلا پس از شهادت امام حسین(ع) است که این زیبایی‌ها با رنگ و رویی درخشان اربعین حسینی را دیگرگونه تعریف می‌کند، ...
عرفان حاکم بر شخصیت‌های والامقام خاندان وحی، در هنگامه اسارت آنچنان باشکوه و به یادماندنی است که با گذشت قرن‌ها از این واقعه عظیم همچنان زنده و ماندگار است. برای تبیین ابعاد عرفانی اربعین حسینی با استاد سید مرتضی خاتمی خوانساری گفتگو کرده‌ایم، همراه ما باشید.
راز جاودانگی نهضت حسینی در اربعین خلاصه می‌شود، درست است؟
- یقینا اربعین و روشنگری‌های سفیران به جای مانده از نهضت عاشوراست که نهضت عاشورا را به تمام عصرها و نسل‌ها منتقل می‌کند و رمز جاودانگی نهضت امام حسین(ع) این است که از یک حادثه فرقه‌ای و قومی و تاریخی فراتر رفته و به یک تراژدی انسانی با آرمان‌های روحانی و معنوی تبدیل شده و به همین روی جاودان مانده است. همان گونه که بسیاری از ارزشهای انسانی تا وقتی که انسان باقی است باقی می‌ماند، این قیام و تعلیمات و آموزه‌های آن نیز جاودانه خواهد ماند.
در این فضا تجلی عشق و عرفان در این نهضت پرشور شامل حال سایر همراهان کاروان اسرا می‌شود، تاریخ در این باره چه می‌گوید؟
- همانطور که محرم برای ما بازیابی هویت دینی را به دنبال دارد و افراد سعی می‌کنند هویت دینی خود را در این ماه پیدا و آن را توسعه دهند، در آن دوره هم اسیران کاروانیان که وابستگی به خاندان عترت هم نداشتند، همراه این خانواده منزل به منزل عرفان دینی خود را تثبیت می‌کنند و در واقع اسارت برای آنها سیر الهی است که در ابعاد مختلف تجربه می‌شود و همه اسرا پس از وقوف بر مزار امام حسین(ع) در اربعین، به یکی از عرفای برجسته بدل می‌شوند که دیگر هیچ سدی از دشمن در دل و جان آنها نفوذ نمی کند و این عرفان متصاعد از خاندان وحی است که در سایر کاروانیان کربلا متبلور می‌شود.
عرفان حاکم بر اربعین چه جایگاهی دارد و متبادر از ابعاد روحانی کدام شخصیت بزرگ تاریخ اسلام است؟
- اساس عشق و عرفان بروز نوعی عاطفه است، یعنی عنصر اصلی در عشق و عرفان، عواطف است و در واقع امام حسین(ع) با نهضت خود، شدیدترین عواطف بشری را فانی در عاطفه و محبت الهی کردند. عارف کسی است که به مقام فنا می‌رسد و حیات طبیعی، طبیعت و زندگی مادی را با همه لوازمش در علقه بالاتر و عشقی متعالی تر فانی می‌کند.
در نهضت امام حسین(ع) می‌بینیم نمونه‌ها و الگوهای کامل عواطف طبیعی و مادی حضور داشتند؛ علاقه به خواهر، به برادر، به فرزند، که این ها هر کدام از شدیدترین و عمیق ترین علاقه ها و عواطف است. همه این عواطف و نمونه‌های عشق زمینی و دنیوی و عواطف مادی در آن جا حضور داشتند، اما امام حسین(ع) با نهضت و حرکت خود، همه این عواطف را یکجا در عشق الهی و محبت به حق محض فانی کردند و به همین دلیل است که بعد عرفانی نهضت امام حسین(ع) بسیار بالاست.
عرفان حضرت زینب(س) با چه ویژگی‌هایی به نمایش در آمده است؟
- حتما می‌دانید که نقش حضرت زینب در جاودانه ماندن حماسه عاشورا بسیار بزرگ و تأثیر گذار است، زیرا برای صدور پیام عاشورا، حضور سخنگوی پرتوانی همچون زینب لازم بود تا با به جان خریدن تمام مصایب و مشکلات و سنگینی بار رسالت، پیام خون شهیدان بویژه برادر بزرگوارش را به توده‌های مردم برساند و حماسه عاشورا را به عنوان‌حماسه‌ای جاوید در طول تاریخ به یادگار بگذارد.
همچنین در کنار این رسالت بزرگ، مأموریت‌های دیگری نیز بر عهده حضرت زینب(س) بود که هریک به نحوی در جاودانگی بخشیدن به حماسه عاشورا مؤثر بوده‌اند، در این شرایط عرفان آن حضرت نیز ریشه در عرفان الهی دارد که در تمام لحظات حرکت اسرا در مسیر اسارت به خوبی مشهود است. عرفان آن بزرگوار نشات گرفته از عرفان الهی مادری بلند مرتبه همچون حضرت زهرا(س) است که از همان کودکی با غم جانکاه کربلا و شهادت برادر و اسارت خاندان وحی زندگی می‌کند.
این عرفان الهی در بیستم صفر سال 61 هجری پرده از سیمای ننگین یزید برمی دارد و در کنار مزار برادر دلگویه هایی را به رخ تاریخ می‌کشد که شور و حماسه دیگری بر کربلائیان منعکس می‌شود، عرفان زینب(س) از جنس عرفانی است که امام حسین(ع) با جانبازی در راه حق و فنا شده در مسیر احیای دین به نمایش گذاشت. این عرفان اربعین حسینی را تا همیشه جاودانه کرد.
منبع: باشگاه خبرنگاران
کد خبرنگار 211007