راهکارهای جذب به مسجد چگونه باشد؟
آیت الله انگجی که 40 سال است امام جماعت مسجد ملک بازار تهران است، معتقد است که امام جماعت باید پیگیر حال نمازگزاران باشد و از احوال آنها خبر دار شده و با حوصله و سعه صدر، مسائل دینی را به مردم اطلاع رسانی کند.
عقیق:مسجد ملک بازار تهران از قدیمی ترین مساجد تهران به شمار می رود که قدمت آن به حدود دو قرن می رسد. آيت الله سید مهدی انگجي بعد از انتخابات دوره هفدهم مجلس ملي و پيروزي علماي آذربايجان در دوره هفدهم مجلس، در سال( 1333 ه.ش) به تهران مهاجرت كرد و تا پايان عمر مبارك در آن شهر زيست. با ورود ايشان به شهر تهران، به درخواست مردم در مسجد مَلِك به اقامه نماز جماعت و ايراد سخنراني در مناسبت‌هاي مذهبي پرداخت و تا زمان رحلت حدود ده سال، با برگزاري برنامه هاي ويژه مذهبي و تفسيري گامي بلند در جهت آشنا ساختن مؤمنان با عقايد مكتب جعفري برداشت. هم اينك فرزند وي آیت الله سید علی انگجی، نماز جماعت و وعظ و ارشاد در اين مسجد را بر عهده دارد. در فرصتی که داشتیم به سراغ این عالم جلیل القدر رفتیم و نظر وی در خصوص مسائل مختلف جویا شویم:
- در خصوص سابقه حضورتان در مسجد ملک صحبت کنید؟
سال 43 که مرحوم پدرم بعد از 10 سال امامت این مسجد رحلت کردند به اینجا آمدم. آن زمان قصد داشتم به نجف بروم زیرا حضرت امام (ره) از ترکیه به نجف تبعید شدند. بعد از فوت پدرم آیت الله خوانساری اولین مراسم ختم را برگزار کردند و با وجود حکومت نظامی پیکر پدرم از بازار تا میدان شوش تشیع شد و خود آیت الله خوانساری بر پیکر ایشان نماز خواندند.بعد از مراسم ختم مدتی جای پدرم اقامه نماز کردم و حضرت آیت الله خوانساری از من خواستند که به نجف نروم و همین جا به جای پدرم امام جماعت باشم. من برای دیدار با امام راهی نجف شدم و در آنجا به حضرت امام عرض کردم که کس دیگری را به جای خودم در مسجد ملک بازار تهران بگذارم و خودم در نجف خدمت ایشان باشم. امام فرمودند فعلا مصلحت نیست و تکلیف است که شما در مسجد ملک بمانید از آن روز تا به حال بنده در مسجد ملک هستم و به غیر درس برنامه های تفسیر مرحوم پدرم را نیز در اینجا ادامه دادم.
-مساجد شاید بیشتر به عنوان مکانی برای عبادت و فرایض دینی مطرح شوند اما کارکردهای دیگری هم دارند نظر شما در این خصوص چیست؟
مساجد محلی برای عبادت به معنای واقعی هستند که عبادت به معنای واقعی تنها منحصر به نماز و روزه و قرآن نمی شود بلکه مسجد به عنوان یک پایگاه و خانه خداوند در تمام شئون زندگی مسلمانان اثر بخش هستند. همانطور که در زمان پیامبر گرامی اسلام(ص) هم مکانی برای آگاهی بخشی و آماده شدن برای جهاد به شمار می رفته است.
پیامبر گرامی اسلام(ص) بعد از این که در شب لیله المبیت و اول ربیع الاول تصمیم به هچرت به مدینه گرفتند و حضرت علی (ع) در بستر ایشان خوابیدند وقتی به مدینه رسیدند در اولین اقدام خود مسجد ساختند. مساجد در دوران هم دارای برکات فراوانی بوده است که می توان گفت انقلاب اسلامی ملت ایران از مساجد نشات گرفت.
-در خصوص برنامه های جانبی مسجد ملک قدری توضیح دهید.
مسجد ملک برنامه های جانبی مختلفی را دارد و از ابتدای انقلاب در قسمت های مختلف فعال بوده است. تنها شاید بنده در ابتدای انقلاب با حضور کمیته در مسجد مخالفت کردم و گفتم که نه مسجد کلانتری است و نه من کلانتر. اما از جهات دیگر که نگاه کنید مسجد ما بسیج بسیار قوی رادارد که انتظامات نمازجمعه از بچه های بسیج مسجد ما هستند. برخی اعتقاد دارند که علما و بسیج در مساجد با یکدیگر به مشکل می خورند ولی در این چند سال هیچ مشکلی بین ما و بسیج اتفاق نیفتاد زیرا مسئولین بسیجی که انتخاب می شدند تربیت یافته همین مسجد بودند که هیچ کاری را بدون هماهنگی با امام جماعت انجام نمی دادند و این مسئله را برای خود خلاف شرع می دانستند.
-در خصوص نقش ائمه جماعات مساجد در جاذبه مندی مسجد هم توضیح دهید؟
به نظرم اصلی ترین گرداننده مساجد ائمه جماعات هستند. بنده قریب 40 سال است که در این مسجد هستم و این مسجد 200 سال قدمت دارد و مشکلات فراوانی با توجه به نزدیکی که به بازار تهران دارد، در آن احساس می شود به عنوان مثال این مسجد چاه آب قرار دارد و حتی مشکلاتی از قبیل نشست زمین در مسجد ملک وجود داشته است .از طرفی مسجد ملک موقوفات هم ندارد و در سال های اخیر در مدت چهار یا پنج سال 30 تا 40 درصد از هزینه های مسجد پرداخت شده است. یادم هست مدتی این مسجد تعطیل شد و مرا برای امام جماعت مسجدی تازه ساخت در خیابان کارگر به نام حضرت امیر بردند که بنده قبول نکردم و گفتم که نمی توان با یک دست دو هندوانه برداشت ولی نکته ای مهم را به آن ها گفتم که آن این بود که اهمیت مساجد به زیبایی های ظاهری آن نیست و امام جماعت نقش مهمی در مسجد دارد بنابراین امام جماعتی را انتخاب کنید که شایسته هدایت این مسجد باشد.
امام جماعت در جذب مردم هم خیلی نقش دارد و در مواجهه با آن ها باید سعه صدر داشته باشد. به طور مثال برخی مواقع بعضی افراد، حرفهایی را به انسان می زنند که اگر سعه صدر وجود نداشته باشد مشکلات به وجود می آید. امام جماعت باید حوصله زیادی داشته باشند زیرا مردم از بسیاری از مسائل دینی اطلاعی ندارند.
مثلا در خصوص منبر عده ای می گویند آقا چقدر منبر کوتاهی بین دو نماز دارید ما احتیاج به منبر طولانی تری داریم. عده ای دیگر می گویند آقا ما کارگریم باید زود نماز را بخوانیم و برویم چقدر بین نماز طولانی صحبت می کنید این نشان می دهد که سلایق مردم هم متفاوت است و باید مطابق سلایق مختلف عمل کرد.در واقع باید با مردم جوشید و با جوان ترها رفیق بود. مرحوم پدرم و من رابطه دو رفیق را با هم داشتیم من هم سعی کردم با فرزندانم و اهالی مسجد رفیق باشم طوری که بسیاری از جوانان اسرار خود را به من بگویند.
امام جماعت باید پیگیر حال نمازگزاران باشد و از احوال آن ها باخبر شود اگر به سفر رفتند به دیدارشان برود و برایشان دعای سفر بخواند اگر مریض شدند از آن ها عیادت کند.
-با توجه به این که مسجد شما در بازار تهران قرار دارد شما برای حل مشکلات مردم چه اقداماتی انجام می دهید؟
مشکلات و مرافعاتی که در بازار هم پدید می آید از معضلاتی است که مسجد ملک و نزد بنده طرح می شود. بنده قبل از این مسئله از دو طرف مرافعه عذر خواهی می کنم و از آنها می خوام که اگر این جلسه برای حل مرافعه باشد بسیار عالی است و ان شالله نزد خداوند پاداش بگیرند در غیر این صورت چون وقت مرا می گیرد شما را حلال نمی کنم. این جمله من همواره باعث می شود که مرافعه پایان بپذیرد.
یکی دیگر از نکاتی که روحانیون مساجد باید دقت کنند این است که صحبت های آن ها پای منبر نباید کسل کننده باشد به طور مثال نباید طولانی صحبت کنند هر چند که صحبت آن ها بار علمی زیادی هم داشته باشد. و همچنین تکرار هم مسئله ای است که روحانیون باید به آن توجه کنند.
من معمولا به شاگردانم در سر کلاش ها می گویم با این که سی سال این مباحث را تدریس می کنم ولی یک بار بدون مطالعه سر کلاس نمی آیم و نباید این گونه باشد زیرا منبر هم خودش یک کلاس درس است. تکرار مکررات گاهی اوقات نتیجه عکس دارد.
-در خصوص نقش خادم مسجد هم در جذب مردم برای ما توضیح دهید؟
خادم مسجد در ابتدا باید با مسجد سنخیت داشته باشد. خادم سابق مسجد ما به دست منافقین به شهادت رسید. آن سالی که وهابیون در مکه به حجاج ایرانی حمله کردند بنده به مکه مشرف شده بودم که خداوند ریشه وهابیبون که همان فرقه انحرافی انگلیسی هستند را بخشکاند. در این سال منافیقن به مسجد ما آمدند و خادم ما را در چایخانه مسجد به شهادت رساندند و پیغام گذاشتند که انگجی آمدیم مسجد نبودی چند تن از مزدوران رژیم را کشتیم! یک نفر از برادران بسیجی مسجد را هم مورد هدف قرار دادند که به اذن خداوند زنده ماند و ما هر از گاهی به ملاقات او می رویم. بعد از مدتی خادم دیگری را انتخاب کردیم که ایشان با دقت و با خوشرویی با مردم برخورد می کنند و در نظافت و پاک نگاه داشتن مسجد بسیار کوشا است.نظم یکی از نکاتی است که خادمان باید به آن توجه کنند خادم ما شاید سالی پنج بار هم مسجد را ترک نمی کند و حتی برای امور واجب.
-اگر بخواهید توصیه ای برای جذب کودکان و نوجوانان به مسجد داشته باشید چه می گویید؟
باید خانواده ها شرایطی را بوجود بیاورند که فرزندان از ته دل برای حضور در مساجد رغبت داشته باشند. همیشه تذکری که به نمازگزاران می دهم این است که حضور شما در مساجد به واسطه پدر و مادر شماست. آن ها دست شما را گرفته اند و با خود به مسجد آورده اند شما هم همین وظیفه را در قبال فرزندانتان دارید.
باید رسانه ها هم در این مسئله و در مسائل شرعی مردم پیش قدم شوند. به طور مثال شما می بینید که چه هزینه هایی صرف تولید برنامه های سریالی و یا فوتبال می شود. بنده خودم مسابقات ورزشی را دوست دارم اما آنقدر انرژی و هزینه که صرف پخش این مسابقات می شود را نمی پسندم به طور مثال در ایام جام جهانی شما می بیند که رسانه ملی چقدر به این مسابقات می پردازد در حالی که به مسائل شرعی مردم توجهی ندارد.
متاسفانه در حال حاضر تحقیقا حدود 90 درصد مردم از مسائل شرعی با خبر نیستند. مرحوم آیت الله نایینی که مجتهد پرور بودند و آیت الله بهجت و آیت الله خویی از شاگردان ایشان بودند. آیت الله خویی تقریراتی از زندگی ایشان نوشته اند و در آن فرموده اند کسی که به مسائل شرعی آشنا نباشد، و نماز شب بخواند هیچ سودی نمی برد! متاسفانه 90 درصد تجار بازار از اقتصاد اسلامی بی خبر هستند. ربا شوم و و یران کننده روز به روز گسترش می یابد و هیچ کس به این نکته قرآن کریم توجه ندارد که ربا دهنده و ربا گیرنده محارب با خداست.
این مسئله پویایی فقه شیعه را نشان می دهد که متاسفانه ما در فراگیری آن از خود سستی نشان می دهیم.
-در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمایید؟
دشمنان امروز از شیعیان واهمه دارند. تمام این توطئه هایی که توسط گروه داعش و یا دیگر گروه های تکفیری انجام می شود برای ضربه زدن به شیعه است به همین دلیل آن ها سوریه و عراق را مورد هجمه قرار می دهند. پیامبر اسلام فرمودند که امت من به 93 فرقه در می آیند که یک فرقه ناجی است و ما با توجه به پیروی که از پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) داریم می توانیم ادعا کنیم که ناجی هستیم بنابراین مردم باید در پیگیری مسائل شرعی کوشش کنند.
منبع:شبستان