در اسلام یک مدارا داریم و یک مداهنه. قرآن می‌گوید: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ» (اعراف/۱۹۹) پیامبر تو مردم را ببخش که این نوعی مدارا است ولی مداهنه از موضع ضعف است یعنی نمی‌تواند و کوتاه می‌آید.
عقیق:حجت‌الاسلام قرائتی که بیش از ۳۰ سال به تدرس علوم و معارف قرآنی می‌پردازد سال گذشته در نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به عنوان محبوب‌ترین چهره قرآنی انتخاب شد بر همین نام «معلم دوست داشتنی قرآن» را برای وی برگزیدیم و در طرحی با همین عنوان از سال گذشته به بازخوانی بخشی از مطالب ایراد شده در برنامه درس‌هایی از قرآن حجت‌الاسلام قرائتی می‌پردازیم. در هر زمانی به یادگیری علم اهتمام ورزید نکته ۱) خودسازی در اسلام بسیار مهم است؛ اینکه انسان خودش را از شرک، حسد، بخل، تکبر و از فسادهای اخلاقی بیرون بیاورد نوعی خودسازی است. نکته ۲) خداوند به پیامبر(ص) فرمودند: «قُلْ رَبِّ زِدْنی عِلْماً» (طه/۱۱۴) تو هم که پیامبر هستی باید روز به روز علمت بیش‌تر شود پس یادگیری علم زمان نمی‌شناسد. نکته ۳) «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَبْدِلْنِی مِنْ بِغْضَةِ أَهْلِ الشَّنَآنِ الْمَحَبَّةَ»(صحیفه سجادیه، دعاى ۲۰) خدایا به من «إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ» (کوثر/۳) کمک کن به جای اینکه به اهل دشمنی بغض کنم، محبت کنم. تفاوت مدارا و مداهنه نکته ۴) ما در اسلام یک مدارا داریم، یک مداهنه. قرآن می‌گوید: «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساکینِ وَ الْعامِلینَ عَلَیْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ» (توبه/۶۰) مسلمانان باید مالیات و زکات بدهند و در راه‌های مختلف صرف شود و یکی از این راه‌ها این است که این پول را به غیر مسلمان بدهید تا غیر مسلمان نسبت به اسلام و شما علاقه پیدا کند و این مدارا است. نکته ۵) مدارا از موضع قدرت است ولی مداهنه از موضع ضعف. یعنی پیامبر در موضع قدرت است پس قرآن می‌گوید: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ» (اعراف/۱۹۹) پیامبر تو مردم را ببخش ولی مداهنه از موضع ضعف است یعنی نمی‌تواند و کوتاه می‌آید. نکته ۶) قرآن به پیامبر(ص) می‌گوید: شل نگیری «وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُونَ» (قلم/۹) دشمنان دوست دارند سست شوی ولی تو محکم باش. مدارا با مردم نیمی از ایمان است نکته ۷) مدارا نسبت به افراد ضعیف است اما مداهنه نسبت به افراد قوی است. پیامبر(ص) فرمودند: «مُدَارَاةُ النَّاسِ نِصْفُ الْإِیمَانِ»(کافى، ج۲، ص۱۱۷) مدارا کردن با مردم نیمی از ایمان است. نکته ۸) «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّى یَسْمَعَ کَلامَ اللَّه» (توبه/۶) اگر یکی از مشرکان آمد گفت جنگ، آتش بس من می‌خواهم تحقیق کنم، فوری به او اجازه تحقیق بدهید «فَأَجِرْهُ حَتَّى یَسْمَعَ کَلامَ اللَّه» یعنی آن قدر به او مهلت بدهید تا حکم، قانون و استدلال الهی را بشنود.